پایگاه خبری سرمایه فردا

در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران در خط مقدم نبردی تمدنی و ترکیبی با قدرت‌های استکباری قرار دارد، تداوم حکمرانی با ذهنیت‌های دوران عادی، دیگر پاسخ‌گو نیست. این گزارش با تمرکز بر الزامات حکمرانی در عصر جنگ دائمی غیررسمی، ده راهبرد کلیدی برای بازآرایی ساختار قدرت ملی، تقویت تاب‌آوری اجتماعی و عبور از تهدیدات چندلایه را ارائه می‌دهد؛ راهبردهایی که می‌توانند کشور را از وضعیت پدافندی به موقعیت تهاجمی و جهش تمدنی سوق دهند.

پس از ناکامی راهبردهای سخت‌افزاری در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران، جبهه مقابل با تمرکز بر جنگ شناختی، تلاش می‌کند ستون‌های گفتمانی نظام را هدف قرار دهد. روایت امنیت، استکبارستیزی، پیشرفت هسته‌ای و نسبت مردم با نظام، همگی در تیررس عملیات معنایی قرار گرفته‌اند تا با تضعیف قدرت اقناع، انسجام ملی از ظرف نهادی جمهوری اسلامی جدا شود. این یادداشت، ابعاد این نبرد پیچیده را واکاوی کرده و نشان می‌دهد چگونه روایت‌شکنی به ابزار اصلی برای خلع سلاح گفتمانی ایران بدل شده است.

مسکو و پکن با مواضع تهران در مخالفت با فعالسازی مکانیسم ماشه و تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ همراه شده‌اند. اما این موضوع برای کافی است؟

سوم شهریور ۱۳۲۰، ایران در خواب بود و متفقین در حال اشغال. نیمه‌شب، سفرای روس و انگلیس در خانه نخست‌وزیر را کوبیدند تا خبر حمله را بدهند؛ حمله‌ای که نه با منطق، بلکه با زور پیش رفت. رضاشاه، پس از جلساتی بی‌نتیجه، استعفا داد و کشور در عرض سه روز اشغال شد. این واقعه، که با قحطی مصنوعی و تحقیر ملی همراه بود، در حافظه تاریخی ایران ماندگار شد و بعدها در آثار تلویزیونی چون «کیف انگلیسی»، «در چشم باد» و «هزاردستان» بازتاب یافت؛ روایتی از روزهایی که نان نایاب بود و عزت ملی در معرض تاراج.

بیانیه اخیر جبهه اصلاحاتبا مواضع نهضت آزادی پس از فتح خرمشهر مقایسه شده و آن نمونه‌ای از کنش‌گری سیاسی فاقد انسجام و منطق راهبردی است. این بیانیه، به‌جای تمرکز بر نقش مخرب طرف غربی در جنگ ۱۲ روزه، با اتهام‌زنی به ایران و طرح پیشنهادهایی متناقض و غیرواقعی، عملاً بهانه‌ای برای فشار بیشتر دشمن فراهم کرده است. نصری با اشاره به فقدان اجماع در میان اصلاح‌طلبان و تکرار ایده‌های شکست‌خورده، هشدار داده که چنین رویکردهایی در شرایط فشار خارجی، به تضعیف انسجام ملی و جایگاه کشور منجر خواهد شد.

در گفت‌وگویی مهم با نشریه «سیاست بین‌الملل فصل»، علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، به تحلیل پیامدهای جنگ ۱۲ روزه علیه جمهوری اسلامی پرداخت؛ تحلیلی که فراتر از یک گفت‌وگوی آکادمیک، به مثابه گزارشی راهبردی از شکست آخرین سناریوی دشمنان ایران تلقی می‌شود. واعظ با اذعان به بقای توانمندی‌های هسته‌ای، موشکی و انسجام ملی ایران، تأکید می‌کند که جمهوری اسلامی با وجود فشارهای حداکثری، نه‌تنها از پا نیفتاده، بلکه به سطحی جدید از بازدارندگی و مشروعیت داخلی و منطقه‌ای دست یافته است. این مصاحبه، در واقع اعترافی تلخ از سوی جبهه متخاصم به ناکارآمدی چهار دهه فشار و تجاوز علیه ایران است

جبهه اصلاحات ایران در حالی پس از جنگ ۱۲ روزه علیه ایران خواستار تغییرات اساسی در ساختار حکمرانی شده که در طول بحران، هیچ نقش مؤثری در همبستگی ملی ایفا نکرد. بیانیه اخیر این جریان با نادیده‌گرفتن واقعیت‌های میدانی و نقش بازدارنده توان دفاعی کشور، بار دیگر نشان داد اصلاح‌طلبان همچنان با درکی رمانتیک از مناسبات جهانی، مذاکره را راه‌حل بحران می‌دانند؛ در حالی که تجربه جنگ اخیر ثابت کرد تنها قدرت دفاعی است که مانع تجاوز دشمن می‌شود، نه امضای تعهدات صلح‌آمیز.

نهضت ملی شدن صنعت نفت، نقطه‌عطفی در تاریخ مبارزات ضداستعماری ایران بود که با ائتلاف نادر نیروهای مذهبی و ملی‌گرا به پیروزی رسید. اما گسست تدریجی دولت مصدق از جریان مذهبی، به‌ویژه روحانیت و گروه‌هایی چون فدائیان اسلام، زمینه‌ساز انزوای اجتماعی دولت و فراهم‌کننده بستر داخلی برای موفقیت کودتای ۲۸ مرداد شد. این گزارش، با نگاهی تحلیلی به نقش محوری جریان مذهبی در شکل‌گیری، پیشبرد و در نهایت شکست نهضت، عبرت‌هایی تاریخی از تعامل سیاست و دین در ایران معاصر ارائه می‌دهد.

در مسیر تکامل سیاسی، آنچه بیش از هر چیز به ثبات و بلوغ نظام‌ها کمک می‌کند، گذار از کنشگری هیجانی به عقلانیت فرآیندی است؛ رویکردی که قواعد و نهادها را بر واکنش‌های زودگذر مقدم می‌داند. نوشتار حاضر با تکیه بر نظریات توسعه سیاسی، نشان می‌دهد چگونه فقر تفکر نهادمند در میان بخشی از نخبگان ایرانی، مانعی معرفتی برای مدیریت پایدار تعارضات و تحقق حکمت سیاسی شده است. درک پیچیدگی تاریخی، تمایز میان دولت و نظام، و اعتماد به منطق فرآیندی، الزاماتی هستند که بدون آن‌ها، انرژی اجتماعی به جای پیشرفت، صرف فرسایش خواهد شد.