پایگاه خبری سرمایه فردا

جنبش مشروطه در ایران، صحنه‌ی اتحاد و سپس جدایی دو فقیه برجسته، آخوند خراسانی و شیخ فضل‌الله نوری بود؛ همکاری اولیه این دو در مبارزه با استبداد قاجار و تأسیس عدالتخانه، خیلی زود جای خود را به اختلافاتی عمیق داد که ریشه در تفاوت تجربه زیسته، دسترسی اطلاعات و نگرش نسبت به مدرنیته غربی داشت. این نوشتار، با بررسی دلایل واگرایی این دو چهره تأثیرگذار، پرتوی تازه بر پیچیدگی‌های فکری و تاریخی نهضت مشروطه می‌افکند.

در جنگ دوازده‌روزه، ایران تنها در میدان نبرد نظامی نایستاد، بلکه در متن جامعه، کنش‌های فداکارانه، مقاومت مردمی و همبستگی چندلایه‌ای، چهره‌ای تازه از حماسه‌ی ملی آفریدند. این رویداد نه فقط تصویر اقتدار دفاعی ایران را بازسازی کرد، بلکه با حضور نسل‌های گوناگون، تثبیت تاب‌آوری روانی، و انتخاب اخلاقی ملت، پایه‌های روایتی امیدوارانه برای آینده‌ای استوار بنا نهاد.

همزمان با طرح اتهامات امنیتی از سوی آمریکا، انگلیس و هلند، جمهوری اسلامی ایران این اقدامات را بخشی از یک کارزار هدفمند «ایران‌هراسی» و عملیات روانی برای تشدید فشارهای سیاسی و اقتصادی دانست. گزارش پیش‌رو، ابعاد ادعاهای غرب را بررسی می‌کند و از احتمال تشکیل پرونده‌های حقوق بشری، احیای مکانیسم ماشه و حتی آماده‌سازی افکار عمومی برای عملیات نظامی پرده برمی‌دارد.

ناامیدی دیگر صرفاً واکنشی انسانی به بحران‌ها نیست، بلکه به کالایی راهبردی در عرصه قدرت‌های ژئوپلیتیک بدل شده است. «اقتصاد سیاسی یأس» نشان می‌دهد که حس بن‌بست نه‌تنها مدیریت‌ناپذیر نیست، بلکه می‌تواند عامدانه تولید، توزیع و بهره‌برداری شود؛ ابزاری برای انفعال اجتماعی، تضعیف اراده ملی و تسهیل پیشبرد سیاست‌هایی که در شرایط عادی قابل اجرا نیستند. این گزارش، سازوکار پیچیده تولید یأس و تأثیر آن بر قدرت، رسانه و افکار عمومی را واکاوی می‌کند.

اظهارات اخیر رئیس‌جمهور ایران درباره روابط با جمهوری آذربایجان با وجود نیت مثبت، از نظر دیپلماتیک حاوی خلأهای مهمی بود. در شرایطی که ایران طی سه دهه گذشته سیاست حسن همجواری را در قبال باکو در پیش گرفته، همکاری‌های امنیتی آذربایجان با اسرائیل و اقدامات ضدایرانی این کشور، نشان‌دهنده فاصله معنادار از احترام متقابل است. در این گزارش تحلیلی، پیامدهای سیاسی ساده‌انگاری در دیپلماسی و اهمیت بازتعریف موضع رسمی ایران در برابر رفتارهای متناقض باکو بررسی شده است.

تلاش ایران برای کنترل فضای رسانه‌ای مذاکرات برجام ناکام ماند، چراکه رسانه‌ها نقش کلیدی در دیپلماسی آمریکایی ایفا می‌کنند. اکنون، با انبوهی از اخبار تکراری و نبود تحولات اساسی، بازارها در انتظار یک تغییر واقعی هستند. آیا تاریخ دقیق دور بعدی مذاکرات می‌تواند این روند را دگرگون کند؟

فرایند شکل‌گیری نظم‌های اجتماعی کارآمد، همان‌طور که فردریش هایک تأکید می‌کند، محصول نهادهای خودجوش و آزمون تاریخی است، نه طراحی آگاهانه سیاستمداران. مقایسه نقش سلطنت‌های ایالتی مالزی با ساختار اربابی-عشایری ایران پیش از مشروطه نشان می‌دهد که چگونه نظم‌های دیرپا می‌توانند ثبات و مدیریت بلندمدت منابع را تضمین کنند.

بررسی تاریخی ساختارهای سیاسی در خاورمیانه نشان می‌دهد که کشورهای پادشاهی مانند عربستان، امارات و قطر با حفظ پیوندهای سنتی و قواعد تاریخی به ثبات اقتصادی و سیاسی رسیده‌اند. در مقابل، جمهوری‌های سوسیالیستی نظیر سوریه و عراق، با قطع ارتباط از سنت‌ها و تلاش برای مهندسی اجتماعی، دچار بحران و فروپاشی شده‌اند. این تفاوت‌ها را می‌توان با نظریه فردریش هایک درباره نقش سنت‌های تکامل‌یافته در نظم اجتماعی تحلیل کرد.

به گزارش سرمایه فردا، تفکر مارکسیستی بر خلاف ادعای خود جامعه گرا نیست بلکه جامعه ستیز است. فرد گرا نیست بلکه فرد ستیز است.