پایگاه خبری سرمایه فردا

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک منطقه‌ای و بین‌المللی ابتدا وارد بلاروس شد و پس از دیدار با مقامات این کشور، راهی مسکو می‌شود؛ سفری که هم‌زمان با مواضع تازه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اهمیت ویژه‌ای در مدیریت پرونده هسته‌ای و روابط ایران–روسیه یافته است.

سفرهای اخیر عراقچی به عمان، لاهه و پاریس، در شرایطی انجام می‌شود که وزارت خارجه با انتقادات گسترده از کم‌تحرکی و کاهش وزن در معادلات منطقه‌ای و جهانی روبه‌روست. پرسش اصلی این است که آیا این تحرکات صرفاً واکنشی به فشارهاست یا می‌تواند آغازگر بازسازی نقش ایران در سیاست خارجی باشد.

در حالی که رفت‌وآمدهای دیپلماتیک میان تهران و مسقط شدت گرفته، روایت‌های متناقض درباره ارسال پیام از سوی آمریکا برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای، فضای سیاست خارجی ایران را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است. میان تکذیب‌های رسمی، تأییدهای تلویحی، و توییت‌های معنادار، آنچه گم شده، انسجام گفتاری و راهبردی در دیپلماسی ایران است.

در دومین سالگرد ۷ اکتبر، حمید ابوطالبی با نقدی صریح از وضعیت دیپلماسی ایران، هشدار داد که در حالی‌که منطقه در حال بازتعریف نظم جدید است، تهران در سکوت به سر می‌برد؛ بیانیه‌ها تکرار می‌شوند، اما ابتکار و تحرک دیپلماتیک جای خود را به انفعال داده‌اند—و این انفعال می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای منافع ملی در پی داشته باشد.

لغو دیدار برنامه‌ریزی‌شده میان وزیر امور خارجه ایران و مشاور خاورمیانه ترامپ در حاشیه اجلاس سازمان ملل، نه‌تنها پیامدهای دیپلماتیک داشت، بلکه موجی از پرسش‌ها و بی‌اعتمادی را در فضای داخلی برانگیخت. این اتفاق، بار دیگر مرز میان «ابهام تاکتیکی» و «ابهام ناشی از بی‌نظمی» را به چالش کشیده و ضرورت بازنگری در سیاست اطلاع‌رسانی دولت را برجسته کرده است.

بازگشت شش قطعنامه شورای امنیت علیه ایران، نه‌تنها معادلات دیپلماتیک را دگرگون کرد، بلکه فضای سیاست داخلی را به سمت گفتمانی تهاجمی‌تر سوق داد؛ جریانی که با تکیه بر بحران، خواستار بازنگری در دکترین دفاعی، کاهش همکاری‌های بین‌المللی و تقویت بازدارندگی حداکثری شده است.

با شکست قطعنامه تعویق مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، پرونده هسته‌ای ایران وارد مرحله‌ای تازه و پیچیده‌تر شده است. کارشناسان معتقدند که برجام دیگر نه پشتوانه حقوقی دارد و نه ظرفیت سیاسی، و تهران ناگزیر است مسیر دیپلماسی خود را بر اساس موازنه جدید قدرت‌های جهانی بازتعریف کند. در این میان، نقش اروپا کمرنگ‌تر از همیشه و خطرات امنیتی منطقه‌ای پررنگ‌تر از گذشته شده‌اند.

بیش از هفت دهه پس از شکل‌گیری نظم بین‌المللی مبتنی بر رهبری آمریکا و نهادهای چندجانبه، نشانه‌های فرسایش این چارچوب به‌وضوح در تحولات ژئوپولیتیکی اخیر دیده می‌شود. از بی‌اعتباری نهادهای بین‌المللی و رفتار متناقض واشنگتن گرفته تا ظهور بلوک‌های جدیدی چون بریکس و سازمان همکاری شانگهای، جهان در حال عبور از نظم لیبرال آمریکایی به سوی ساختاری چندقطبی، قدرت‌محور و انعطاف‌پذیر است. این گذار، نه‌تنها فرصت‌هایی برای بازیگران مستقل فراهم کرده، بلکه چالش‌هایی تازه در مدیریت رقابت‌ها و بحران‌های جهانی به همراه دارد.

روابط ایران و استرالیا، با وجود فراز و نشیب‌های دیپلماتیک، هرگز به نقطه گسست پایدار نرسیده است. از «حماسه ملبورن» و خاطره فوتبال تا اخراج سفیر ایران در کانبرا، این رابطه همواره در تقاطع سیاست، امنیت و افکار عمومی نوسان کرده است. در حالی که اتهامات اخیر علیه ایران یادآور پرونده میکونوس و فشارهای اروپایی است، اما تجربه تاریخی نشان می‌دهد که قهر دیپلماتیک دوام ندارد. با وجود تنش‌های لفظی، تحریم‌ها و فشارهای اسرائیل، پیوندهای تجاری، مهاجرتی و مردمی میان دو کشور، زمینه بازگشت آرام روابط را فراهم می‌کند؛ حتی اگر جیمی‌جامپ این بار نتانیاهو باشد.