پایگاه خبری سرمایه فردا

ساختار سیاسی لبنان، که بر پایه تقسیم قدرت فرقه‌ای بنا شده و با توافق طائف تثبیت گردیده، به جای ایجاد حکمرانی مؤثر، به سیستمی از «نظم آنارشیک» بدل شده است؛ نظمی که با وجود جلوگیری از فروپاشی کامل، مانع اصلاحات بنیادین و توسعه ملی شده است. در این ساختار، حق وتوهای فرقه‌ای، شبکه‌های حمایتی و فساد نهادینه‌شده، دولت را به گروگان جناح‌ها تبدیل کرده‌اند. این گزارش، با بررسی تاریخی و ساختاری این نظام، نشان می‌دهد که چگونه ثبات ظاهری لبنان بهای سنگینی در قالب ناکارآمدی، بحران اقتصادی و تهدید دائمی درگیری‌های فرقه‌ای دارد.

دو دهه پس از تظاهرات تاریخی ائتلاف ۸ مارس، لبنان بار دیگر در آستانه آزمونی سرنوشت‌ساز قرار گرفته است. در پی تصمیم دولت لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله تا پایان ۲۰۲۵، جبهه مقاومت با رهبری جدید و خروش مردمی، آماده خلق صحنه‌ای تازه از ایستادگی در برابر دیکته‌های آمریکا، رژیم صهیونیستی و فرانسه است. تجمع اعتراضی ۲۷ آگوست در میدان ریاض‌الصلح می‌تواند به نقطه عطفی در تاریخ لبنان و منطقه بدل شود؛ جایی که گفتمان مقاومت بار دیگر قدرت تاریخ‌سازی خود را به نمایش خواهد گذاشت.

پس از پیروزی قاطع ایران در جنگ ۱۲ روزه علیه رژیم صهیونیستی، محور غربی-عبری-عربی با تغییر راهبرد از تقابل نظامی به جنگ ترکیبی، پروژه‌های تجزیه‌طلبانه را با شتابی بی‌سابقه دنبال می‌کند. این گزارش با اتکا به اسناد امنیتی، منابع تحقیقاتی و تحلیل‌های راهبردی، ابعاد پنهان تلاش‌های هماهنگ برای تضعیف تمامیت ارضی ایران را آشکار می‌سازد؛ فتنه‌ای که با ابزارهای رسانه‌ای، تحریک قومیت‌ها و حمایت از گروه‌های جدایی‌طلب، به دنبال تغییر معادلات قدرت در منطقه است. پاسخ ایران اما، با تکیه بر وحدت ملی، دیپلماسی امنیتی و انسجام دفاعی، توطئه‌گران را در بن‌بست راهبردی قرار داده است.

توافق طائف، هرچند پایانی بر جنگ داخلی لبنان بود، اما با تثبیت تقسیمات فرقه‌ای و اعطای حق وتو به جناح‌های مذهبی، ساختاری شکننده و تکه‌تکه از حکمرانی را بنا نهاد که به "نظم آنارشیک" شهرت یافته است. این نظم، با وجود جلوگیری از تسلط مطلق یک گروه، مانع حکمرانی مؤثر و اصلاحات بنیادین شده و کشور را در چرخه‌ای از فساد، ناکارآمدی و بحران اقتصادی گرفتار کرده است. تلاش برای تغییر این تعادل، به‌ویژه با هدف تضعیف حزب‌الله یا حذف قدرت فرقه‌ای شیعه، می‌تواند لبنان را از این نظم شکننده به آنارشی پرهزینه‌ای سوق دهد که بازگشت به درگیری‌های خونین را محتمل می‌سازد.

در شرایطی که لبنان با بحران اقتصادی، شکاف‌های قومی-مذهبی و فشارهای خارجی دست‌وپنجه نرم می‌کند، طرح خلع سلاح حزب‌الله به ابزاری برای تشدید تنش‌های داخلی و اجرای سناریوی جنگ فرقه‌ای بدل شده است. رژیم صهیونیستی با حمایت آمریکا و دولت‌های عربی، در تلاش است تا با دمیدن بر آتش اختلافات شیعی-سُنی، مقاومت لبنان را تضعیف کرده و زمینه را برای تشکیل دولت دست‌نشانده‌ای در بیروت فراهم سازد. این پروژه نه‌تنها امنیت لبنان، بلکه معادلات منطقه‌ای از جمله آرمان فلسطین را نیز تهدید می‌کند.

بیانیه اخیر جبهه اصلاحات نه‌تنها با واکنش‌های تند از سوی منتقدان داخلی مواجه شده، بلکه به‌زعم تحلیلگران، حاوی پیام‌هایی است که می‌تواند معادلات منطقه‌ای میان ایران، آمریکا و رژیم صهیونیستی را به سمت تشدید تنش و حتی احتمال جنگ سوق دهد. از اشاره به مکانیسم ماشه تا پیشنهاد تعلیق غنی‌سازی، این بیانیه به‌جای گره‌گشایی، به‌عنوان بستری برای سوءاستفاده دشمنان و تضعیف انسجام ملی ارزیابی شده است.

تحولات جنگ ۱۲ روزه نه‌تنها ماهیت دشمنی غرب با ایران را آشکار کرد، بلکه نقش حیاتی جبهه مقاومت در تقویت توان بازدارندگی کشور را برای افکار عمومی روشن ساخت. برخلاف ادعاهای حسن روحانی و جریان اصلاح‌طلب، این سیاست‌های منطقه‌ای و حضور ایران در محور مقاومت بود که مانع حمله نظامی شد؛ نه مذاکره با غرب. اکنون بسیاری از مردم و حتی منتقدان سابق، به درستی راهبردهای جمهوری اسلامی اذعان کرده‌اند و خواستار بازنگری جریان‌های غرب‌گرا در مواضع گذشته‌شان هستند.

جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران، تنها یک درگیری نظامی نبود؛ بلکه بخشی از یک راهبرد عمیق و چندلایه برای تضعیف موجودیت ایران به‌عنوان یک کشور یکپارچه بود. رسانه‌های غربی و عبری از برنامه اسرائیل برای فعال‌سازی گروه‌های تجزیه‌طلب و منافقین پرده برداشته‌اند؛ راهبردی که ریشه در دکترین «اتحادهای پیرامونی» دارد و هدف نهایی آن، ایجاد شکاف‌های قومی و مذهبی و سوق دادن ایران به سمت جنگ داخلی و فروپاشی ملی است. این گزارش، ابعاد پنهان این دکترین و نقش گروه‌های نیابتی در اجرای آن را بررسی می‌کند.

در شرایط حساس پس از جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران، حفظ انسجام ملی بیش از هر زمان دیگری به یک ضرورت راهبردی بدل شده است. با این حال، برخی جریان‌های سیاسی و چهره‌های اصلاح‌طلب، به‌جای تقویت وحدت، تلاش کرده‌اند مطالبات جناحی خود را به نام ملت مطرح کنند. این گزارش، با واکاوی مواضع حسن روحانی و بیانیه‌های اخیر اصلاح‌طلبان، نشان می‌دهد چگونه برخی اظهارات و پیشنهادات، نه در راستای همبستگی ملی بلکه در جهت انشقاق و تحمیل پروژه‌های سیاسی خاص ارزیابی می‌شود. در این میان، تجربه جنگ اخیر، اعتبار دیدگاه‌های مبتنی بر قدرت درون‌زا و دیپلماسی متوازن را اثبات کرده و ضرورت بازنگری در سیاست‌های گذشته را دوچندان ساخته است.