پایگاه خبری سرمایه فردا

در سینمای تجاری ایران، گاهی آنچه مخاطب را به سالن می‌کشاند، نه خود فیلم بلکه خبر فروش آن است. «کج‌پیله» نیز با همین فرمول ساخته شده؛ فیلمی که بیشتر از آنکه بر روایت و کیفیت تکیه کند، بر ترفندهای تبلیغاتی و شوک‌آفرینی در فضای مجازی سوار شده است. از بازی زن‌پوش الناز شاکردوست تا حضور بی‌ربط چهره‌های فرهنگی، همه چیز در خدمت دیده شدن است—اما نه در پرده سینما، بلکه در اکسپلورر اینستاگرام. این فیلم، بازتابی از سینمایی است که به‌جای ساختن، به خبرسازی دل بسته و در مسیر عقب‌گرد، بازیگرانش را نیز با خود به گذشته می‌برد.

در روزهایی که خبر درگذشت محمد کاسبی بار دیگر نام او را بر سر زبان‌ها انداخت، یاد فیلمی زنده شد که تنها تجربه کارگردانی‌اش بود؛ «شنا در زمستان». فیلمی که از دل خاطرات شخصی، باورهای مذهبی و دغدغه‌های اجتماعی ساخته شد، اما با برخورد سرد مدیران فرهنگی، به جای آغاز یک مسیر، به نقطه پایان رسید. این روایت، نه فقط درباره یک فیلم، بلکه درباره دو دوست است؛ محمد کاسبی و مجید مجیدی، که در آغاز راه با هم بودند، اما سرنوشت‌شان در دو مسیر متفاوت رقم خورد.

سینمای دفاع مقدس در ایران، برخلاف تصور رایج، تنها واکنشی به جنگ نبود بلکه به مرور به بستری برای بازنمایی مفاهیم عمیق‌تری از قهرمانی، عرفان و خودباوری تبدیل شد. از دهه ۷۰ تا امروز، مسیر پرتره‌نگاری از سرداران شهید با فراز و فرودهای متعدد همراه بوده—از تجربه‌های پراکنده و ناموفق تا شکل‌گیری جریان‌های مؤثر در تلویزیون و نهایتاً بازگشت چهره‌هایی چون ابراهیم حاتمی‌کیا برای تثبیت این روایت در سینما.

در دهه‌ای که رسانه‌های سنتی ایران با بحران اعتماد و محدودیت‌های محتوایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، یوتیوب به سکوی تازه‌ای برای گفت‌وگو، تحلیل و روایت تبدیل شده است؛ بستری که نه‌تنها مرجعیت رسانه‌ای را از صداوسیما و شبکه‌های ماهواره‌ای گرفته، بلکه چهره‌های شناخته‌شده را به مهاجرت رسانه‌ای و بازتعریف ارتباط با مخاطب واداشته است. این تحول، نقطه عطفی در تاریخ رسانه‌ای ایران است؛ جایی که مخاطب دیگر صرفاً بیننده نیست، بلکه شریک تولید محتواست.

سریال‌های تلویزیونی زمانی با خلاقیت و شخصیت‌پردازی‌های ماندگار، خیابان‌ها را خلوت می‌کردند؛ اما با کوچ کارگردانان به نمایش خانگی و ورود سرمایه‌گذاران تجاری، ذوق هنری جای خود را به شوخی‌های سطحی، لوکیشن‌های پرزرق‌وبرق و مضامین جنجالی داد. مروری بر کارنامه مهران مدیری و سروش صحت نشان می‌دهد که سریال‌سازی در ایران، از نقد اجتماعی و طنز موقعیت، به پوچ‌انگاری و شعارهای بی‌اثر رسیده است.

با گسترش رسانه‌ها و ظهور نمایش خانگی، رئالیتی‌شوها به یکی از پرطرفدارترین گونه‌های سرگرمی در ایران تبدیل شدند. از «شام ایرانی» تا «شب‌های مافیا» و «جوکر»، بسیاری از این برنامه‌ها با الهام از نمونه‌های خارجی ساخته شده‌اند؛ اما پرسش مهم این است که آیا این آثار توانسته‌اند با بهره‌گیری خلاقانه از الگوهای جهانی، هویت فرهنگی بومی را حفظ کرده و مفهومی تازه بیافرینند؟ یا صرفاً به نسخه‌برداری سطحی و کپی‌کاری بی‌رمق بسنده کرده‌اند؟ این گزارش نگاهی دارد به مسیر شکل‌گیری و تأثیرپذیری رئالیتی‌شوهای ایرانی و چالش‌های پیش‌روی آن‌ها در خلق سرگرمی اصیل و ماندگار.

فیلم جدیدی با نام «تهران» محصول سینمای هند، با روایتی امنیتی و جاسوسی در بستر تنش‌های ایران و اسرائیل، به تازگی در پلتفرم زی۵ منتشر شده است. این اثر که با ضعف‌های فنی، تحریف‌های تاریخی و ناآگاهی جغرافیایی همراه است، نه‌تنها تصویری غیرواقعی از ایران ارائه می‌دهد، بلکه در پس‌زمینه خود حامل پیام‌های سیاسی و تبلیغاتی در حمایت از رژیم صهیونیستی است. گزارش سرمایه فردا به بررسی انگیزه‌های ساخت این فیلم، تغییر مواضع تاریخی هند نسبت به آرمان فلسطین، و نقش حزب حاکم هند در گسترش اسلام‌ستیزی و تولید اخبار جعلی پرداخته است.

سلطه بی‌رقیب ژانر درام، افول کمدی، تکرار کلیشه‌های عاشقانه و نوظهوری محتاطانه ژانر جنایی، وضعیت فعلی نمایش خانگی بازتابی از بحران مضمون‌آفرینی و ضعف در نوآوری است. این گزارش نشان می‌دهد که با وجود تلاش‌هایی برای تنوع‌بخشی، صنعت سرگرمی ایران همچنان در مسیر پرچالش تولید آثار متنوع و ژانری قرار دارد.

در حالی‌که نمایش خانگی در ایران به بستری مهم برای تولید سریال‌های متنوع تبدیل شده، بررسی آثار یک‌سال اخیر نشان می‌دهد که همچنان با بحران تنوع ژانر مواجه‌ایم. درام اجتماعی با روایت‌های کلیشه‌ای، عاشقانه‌هایی در دام مثلث‌های عشقی، و کمدی‌هایی که به مرز انقراض رسیده‌اند، چهره غالب این صنعت را شکل داده‌اند. در این میان، ژانر جنایی و معمایی نوظهورترین گونه‌ای است که توانسته اندکی از این یکدستی فاصله بگیرد، اما فانتزی و وحشت همچنان در حاشیه مانده‌اند. این گزارش، نگاهی دقیق دارد به سهم ژانرها در آثار نمایش خانگی و چالش‌های روایت‌پردازی در صنعت سرگرمی ایران.