پایگاه خبری سرمایه فردا

در حالی که دارایی‌های ارزی و طلایی سقف‌های جدیدی را تجربه می‌کنند و حباب‌ها در بازارهای مالی شکل گرفته‌اند، نشانه‌های تورم، ناترازی و نااطمینانی ژئوپلیتیکی در حال انباشت‌اند. از تعلیق همکاری با آژانس تا وابستگی نفتی به چین و رشد فاصله دلار آزاد و نیما، اقتصاد ایران در وضعیتی قرار گرفته که تحلیل‌گران آن را نه صرفاً اقتصادی، بلکه پیش‌درآمدی بر تنش‌های سیاسی و نظامی می‌دانند. این گزارش، تصویری از تلاقی بازار، سیاست و ریسک را ترسیم می‌کند.

در بحبوحه تحلیل‌های حقوقی و امنیتی درباره مکانیسم ماشه، آنچه در اقتصاد ایران درد می‌کند نه فقط نرخ دلار و طلا، بلکه «و غیره»‌ای است که در سایه ابهام، بی‌اعتمادی و سیاست‌زدگی، به بحران تبدیل شده است. این یادداشت با نگاهی طنزآلود اما تحلیلی، از سردرگمی تصمیم‌گیران، تشخیص‌های روان‌پزشک‌نما، و نسخه‌های ناکارآمد عبور می‌کند تا به راهکارهایی برای مهار تورم، کنترل انتظارات و بازسازی اعتماد عمومی برسد—از اصلاح یارانه‌ها تا تعرفه‌گذاری هدفمند و بازتعریف نقش دولت در بازار.

در حالی‌که بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت ایران را با چالش‌های دیپلماتیک و اقتصادی تازه‌ای روبه‌رو کرده، بخشی از جریان‌های سیاسی داخلی به‌جای تمرکز بر حل بحران، سرگرم بازآفرینی منازعات قدیمی و تضعیف دولت چهاردهم شده‌اند. این قطبی‌سازی نه‌تنها کمکی به عبور از بحران نمی‌کند، بلکه زمینه‌ساز سناریوی خطرناک‌تری است: ناتمام ماندن دولت و انتخابات زودهنگام.

در حالی‌که صادرات نفت ایران با تحریم‌های جدید آمریکا و محدودیت‌های بنادر چین با اختلال مواجه شده، تورم ۴۵ درصدی، کسری بودجه فزاینده و نرخ بهره سنگین، اقتصاد کشور را به مرز رکود تورمی رسانده‌اند. دولت برای تأمین بودجه عمومی به انتشار بی‌سابقه اوراق روی آورده، اما این مسیر یا تورم را تشدید می‌کند یا رکود را عمیق‌تر. در این میان، نقش بخش خصوصی، حذف رانت‌های ارزی و اصلاحات ساختاری، به اولویت‌های حیاتی بدل شده‌اند—اما همه‌چیز به تصمیمات دولت بستگی دارد.

در دنیای سیاست، برخی واژه‌ها تنها در متن توافق‌ها و بیانیه‌ها باقی نمی‌مانند؛ آن‌ها به زندگی روزمره مردم نفوذ می‌کنند، به گفت‌وگوهای خانوادگی، به نوسان بازار، به اضطراب جمعی. «مکانیسم ماشه» یکی از همین واژه‌هاست—ابزاری حقوقی با پیامدهایی روانی، اجتماعی و ارتباطی که اگر درست مدیریت نشود، می‌تواند به زخم جمعی بدل شود. این گزارش، روایتی تحلیلی است از تأثیرات پنهان و آشکار مکانیسم ماشه بر روان جامعه و نقش حیاتی ارتباطات در مهار آن.

در ساعت ۳:۳۰ بامداد، قطعنامه‌های تعلیق‌شده شورای امنیت علیه ایران به‌طور رسمی بازگشتند؛ اما این بازگشت، نه با اجماع جهانی همراه بود و نه با پذیرش حقوقی از سوی تهران، مسکو و پکن. آنچه در ظاهر یک اقدام حقوقی به نظر می‌رسد، حالا به صحنه‌ای از تقابل دیپلماتیک و شکاف عمیق میان شرق و غرب بدل شده است—تقابلی که مشروعیت نهادهای بین‌المللی را نیز به چالش کشیده است.

در حالی‌که تحریم‌های غرب با هدف فلج‌سازی اقتصادهای مستقل طراحی شده‌اند، کشورهای متحد مقابل آمریکا با بازآرایی ساختارهای تولید، توسعه مسیرهای تجاری جایگزین، و بهره‌گیری از نهادهای چندجانبه مانند بریکس و شانگهای، نشان داده‌اند که مقاومت اقتصادی نه‌تنها ممکن است، بلکه می‌تواند به بستری برای بازتعریف جایگاه ژئوپلیتیکی کشورها در نظم جهانی تبدیل شود. این مسیر، از تاب‌آوری صنعتی تا دیپلماسی مالی، اکنون به الگویی برای عبور از فشارهای یک‌جانبه بدل شده است.

علیرضا سادات در تحلیلی صریح و چندلایه، تصویری از اقتصاد و سیاست ایران ارائه می‌دهد که با اندوه جمعی، بی‌اعتمادی عمومی و ناکارآمدی ساختاری گره خورده است. او با بررسی ریسک‌های سیاسی، رکود تورمی، کسری بودجه و ضعف نهادهای نظارتی، هشدار می‌دهد که مسیر فعلی نه‌تنها به توسعه نمی‌انجامد، بلکه سرمایه‌گذاری‌های مولد را به حاشیه رانده و رانت‌جویی را تقویت کرده است. در عین حال، سادات با ارائه راهکارهایی در حوزه مدیریت سبد دارایی، از جمله ترکیب دارایی‌های ریسک‌گریز و ریسکی، تلاش می‌کند روزنه‌ای از امید و عقلانیت را برای سرمایه‌گذاران در این فضای پرتنش ترسیم کند.

فعال‌سازی مکانیسم ماشه از بحث امنیتی که بگذریم، باید به پیامدهای اقتصادی فعال‌سازی ماشه بپردازیم. مهم‌ترین قطعنامه‌ای که بازمی‌گردد، قطعنامه ۱۹۲۹ است که تحریم‌های کامل علیه سیستم بانکی و کشتیرانی ایران را اعمال می‌کند. اما قطعا کارساز نیست.