پایگاه خبری سرمایه فردا

رسوب میلیون‌ها تن نهاده دامی در بنادر، توقف واردات برنج و صف‌های طولانی فعالان اقتصادی برای دریافت ارز، تنها نشانه‌های پراکنده نیستند؛ بلکه اجزای یک تصویر واحد از ناترازی عمیق و مخربی‌اند که پایه‌های امنیت غذایی کشور و سفره اقشار ضعیف را نشانه گرفته است.

ایران در ماه‌های اخیر توانسته صادرات نفت خود را به بالاترین سطح از زمان بازگشت تحریم‌های سازمان ملل برساند؛ آن هم در شرایطی که سازوکار اسنپ‌بک دوباره فعال شده است. حرکت هماهنگ نفتکش‌های ایرانی با پرچم ملی و روشن کردن سیستم‌های موقعیت‌یاب، پیام آشکاری به جامعه جهانی بود: صادرات نفت ایران مشروع است و تحریم‌ها دیگر کارایی ندارند.

در حالی‌که رهبر انقلاب در سالگرد دولت چهاردهم بر ضرورت افزایش تولید و تنوع صادرات نفت تأکید کردند، گزارش اخیر اوپک از کاهش تولید ایران و واگذاری جایگاه سوم اوپک به امارات، زنگ خطری جدی برای اقتصاد کشور به صدا درآورده است. نفت، همچنان قدرتمندترین ابزار ایران برای ثبات ارزی، تأمین بودجه عمرانی، جذب سرمایه خارجی و جهش صنعتی است اما این ظرفیت، بدون اصلاح سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری هدفمند، به فرصت‌های سوخته بدل خواهد شد.

همایش دو روزه «سرمایه‌گذاری و تأمین مالی صنعت نفت» در دانشگاه علامه طباطبایی، بیش از آنکه راه‌حلی برای بحران سرمایه‌گذاری در نفت باشد، به تریبونی برای تکرار کلیشه‌ها و حضور چهره‌های سیاسی بدل شد. در کشوری که سود لوبیاچیتی از پروژه‌های نفتی پیشی گرفته، برگزاری چنین رویدادهایی نه تنها گرهی از تأمین مالی باز نمی‌کند، بلکه نشانی از گم‌گشتگی سیاست‌گذاری در میانه‌ی هرج‌ومرج اقتصادی است.

هجده سال از جلسه پرتنش هیأت‌مدیره نفت برای واگذاری توسعه میادین گازی گلشن و فردوسی به شرکت نفت و گاز پارس می‌گذرد؛ میادینی با ذخایر عظیم که روزی قرار بود جزیره سیری را به قطب صادرات گاز مایع ایران بدل کنند، اما امروز در سکوتی سنگین و بی‌سرانجام، به حاشیه بایگانی طرح‌های انرژی کشور رانده شده‌اند—نمادی از فراموشی پرهزینه در سیاست‌گذاری منابع ملی.

شرکت بریتیش پترولیوم (BP) بهره‌برداری از میدان نفت و گاز مرلاک را در بخش بریتانیایی دریای شمال آغاز کرده است—میدانی که با اتصال زیردریایی به هاب پردازش مرکزی ETAP، بار ده تولید بازگشته است. این پروژه که ششمین طرح بزرگ BP در سال ۲۰۲۵ محسوب می‌شود، بخشی از استراتژی بلندمدت این شرکت برای افزایش تولید بالادستی و دستیابی به ظرفیت روزانه ۲۵۰ هزار بشکه تا پایان ۲۰۲۷ است. مرلاک، نمونه‌ای از توسعه رقابتی با تکیه بر زیرساخت‌های موجود است؛ رویکردی که BP آن را کلید بهره‌برداری بهینه در دوران جدید انرژی می‌داند.

حجم نفت در حال حمل در اقیانوس‌های جهان به ۱.۲ میلیارد بشکه رسیده بالاترین سطح از سال ۲۰۱۶ تاکنون. این رشد چشمگیر، نه حاصل بحران‌های تقاضا مانند دوران کرونا، بلکه نتیجه افزایش تولید جهانی نفت است؛ از غول‌های اوپک‌پلاس گرفته تا تولیدکنندگان مستقل. در حالی که عرضه همچنان رو به افزایش است، تحلیلگران هشدار می‌دهند که رشد تولید از تقاضا پیشی گرفته و مازاد نفت خام در حال شکل‌گیری است. چین، با جذب بخش زیادی از این مازاد، نقش کلیدی در تعادل بازار ایفا کرده، اما کاهش ذخایر نفتی این کشور در ماه سپتامبر نشان می‌دهد ظرفیت تقاضا ممکن است محدود باشد.

با رأی دادگاه بریتانیا مبنی بر مصادره ساختمان شرکت ملی نفت ایران در لندن، پرونده کرسنت بار دیگر به صدر اخبار بازگشت؛ نمادی از یک قرارداد تجاری که در غیاب شفافیت نهادی، به بحران سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بدل شده و حالا با بدهی‌های میلیاردی، فشار مضاعفی بر منابع کشور وارد می‌کند.

در شرایطی که تحریم‌های بین‌المللی اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده‌اند، وزارت نفت با گزارش‌های غیرشفاف و ادعاهای فاقد مستندات، به‌جای ترمیم اعتماد عمومی، آن را تضعیف کرده است. آمارهای رسمی داخلی و بین‌المللی نشان می‌دهند نه‌تنها رکوردی در تولید نفت شکسته نشده، بلکه روندی نزولی در جریان است و این شکاف، نیازمند بازنگری فوری در مدیریت و سیاست‌گذاری است.