پایگاه خبری سرمایه فردا

گزارش جدید «اطلس ریسک آبی آکوداکت» نشان می‌دهد یک‌چهارم جمعیت زمین در کشورهایی زندگی می‌کنند که هر سال تقریباً تمام ذخایر آب تجدیدپذیر خود را مصرف می‌کنند. همزمان، نیمی از جمعیت جهان دست‌کم یک ماه در سال با فشار شدید کم‌آبی روبه‌رو هستند؛ وضعیتی که امنیت غذایی، سلامت، انرژی و حتی ثبات سیاسی را تهدید می‌کند.

تهران در آستانه بحرانی‌ترین فصل آبی خود قرار گرفته است؛ کاهش ۵۰ درصدی ذخایر سدها، خشکسالی بی‌سابقه، و هشدار درباره هزینه ۴ یورویی تأمین هر مترمکعب آب، پایتخت را به نقطه‌ای رسانده که دیگر نمی‌توان آن را صرفاً یک چالش زیست‌محیطی دانست. این بحران، تهدیدی برای اقتصاد ملی، زیرساخت‌های حیاتی و حتی بقای شهری است.

آبان به نیمه رسیده و هنوز خبری از برف نیست. نه در تهران، نه در کوهستان‌های همیشه سفید، نه حتی در مناطق برف‌خیز. کارشناسان می‌گویند برف‌ها زودتر آب می‌شوند، دیرتر می‌بارند، و کمتر از همیشه می‌مانند. این فقط یک تغییر آب‌وهوایی نیست؛ زنگ خطری است برای منابع آب، کشاورزی، و آینده اقلیمی ایران.

تهران، کلانشهری که هر روز بلندتر می‌شود، حالا با بحران آب نفس می‌کشد. سدها خشک‌تر، چاه‌ها کم‌رمق‌تر، و جمعیت بیشتر شده‌اند. در این جدال نابرابر میان ساخت‌وساز بی‌مهار و منابع محدود، پایتخت به مرز شکست اکولوژیک رسیده است. آیا زمان توقف توسعه بی‌برنامه فرا نرسیده؟

ترکیه و افغانستان با تبدیل منابع آبی مشترک به ابزار چانه‌زنی سیاسی، ایران را در موقعیتی شکننده قرار داده‌اند. از سدسازی‌های گسترده در بالادست دجله، فرات و ارس تا انحراف مسیر هیرمند و هریرود، تهران ناگزیر است با دیپلماسی چندلایه و منطقه‌محور، از امنیت زیست‌محیطی و حقابه خود دفاع کند.

با اعلام مسمومیت دو شهروند عمانی پس از مصرف آب معدنی ایرانی و ممنوعیت واردات این محصول توسط امارات، صادرات آب معدنی ایران با بحرانی جدی مواجه شده است. این اتفاق، نه‌تنها اعتبار برندهای داخلی را زیر سؤال برده، بلکه ضعف در مدیریت بحران، اطلاع‌رسانی و دیپلماسی اقتصادی را آشکار کرده است؛ در شرایطی که رقابت در بازار آب معدنی خاورمیانه روزبه‌روز فشرده‌تر می‌شود.

فرونشست زمین دیگر فقط ترک‌خوردگی دیوارها نیست؛ این پدیده به تهدیدی چندوجهی بدل شده که امنیت روانی، انسجام اجتماعی و زیرساخت‌های حیاتی را درگیر کرده است. راه‌حل‌ها فراتر از مهندسی خاک باید باشند از اصلاح سیاست‌های کشاورزی تا بازنگری در نگاه توسعه‌محور حاکمیت بازنگری شوند..

با کاهش بارندگی به ۱۴۸ میلی‌متر و تهدید کم‌آبی در شهرهای بزرگ، دولت اجرای ۸۸ سد با ظرفیت ۷.۵ میلیارد مترمکعب و ۱۲۴ طرح انتقال آب را آغاز کرده است.

در حالی که بحران آب تهران اغلب با کم‌بارشی و مصرف بالا گره خورده است، بخش بزرگی از منابع آبی پایتخت پیش از ورود به چرخه مصرف، در همان مراحل ابتدایی تبخیر می‌شود. این پدیده خاموش، سالانه معادل مصرف آب شرب کل شهر را از بین می‌برد؛ اما در سیاست‌گذاری‌های کلان، همچنان زیر سایه طرح‌های پرهزینه و تبلیغاتی باقی مانده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون تغییر نگاه مدیریتی و تمرکز بر راهکارهای بومی، آینده منابع آبی تهران در معرض تهدید جدی خواهد بود.