پایگاه خبری سرمایه فردا

با افزایش بی‌اعتمادی عمومی به سیاستمداران در شاخص جهانی ادلمن، دولت‌ها در سراسر جهان به‌دنبال بازسازی سرمایه اجتماعی خود هستند. در ایران اما، روایت ضعف به‌جای روایت قوت در سخنان مسئولان دولت چهاردهم، نه‌تنها به کاهش اعتماد عمومی منجر شده، بلکه با تذکر صریح رهبر انقلاب مواجه شده است. این گزارش، به بررسی دلایل شکل‌گیری این روایت، پیامدهای آن بر افکار عمومی و ضرورت بازنگری در شیوه تعامل دولت با جامعه می‌پردازد.

از سال ۱۳۶۸ تاکنون، ده دولت در جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته‌اند که هرکدام با ترکیب سنی خاصی، بازتابی از شرایط سیاسی و اجتماعی زمان خود بوده‌اند. دولت اول هاشمی رفسنجانی با وزرایی جوان و پرانرژی آغازگر دوران سازندگی بود، در حالی که دولت خاتمی با میانگین سنی بالاتر، تلفیقی از مدیران باتجربه و چهره‌های نوگرا را به میدان آورد. این گزارش، با مرور سن وزرا در سه دولت نخست پس از جنگ، تصویری از روند بلوغ مدیریتی کشور در مسیر بازسازی و اصلاحات ارائه می‌دهد.

در نخستین سالگرد دولت چهاردهم، رئیس‌جمهور در گفتگویی ضبط‌شده و آرام با سه چهره رسانه‌ای حاضر شد؛ نشستی که با وجود قاب‌بندی حرفه‌ای و تلاش برای تنوع سیاسی، به تکرار کلیات پیشاانتخاباتی و فقدان پاسخ‌های مستند و عملکردمحور ختم شد. در شرایطی که کشور با بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، این گفتگو نه به پرسش‌های مردم پاسخ داد، نه به اعتماد عمومی افزود؛ بلکه به یک دورهمی بی‌اثر در قاب تلویزیون تبدیل شد.

دولت چهاردهم به ریاست مسعود پزشکیان در شرایطی بی‌سابقه و بحرانی زمام امور را در دست گرفت؛ از مدیریت جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل و تقویت دیپلماسی منطقه‌ای تا تلاش برای بازسازی اعتماد اجتماعی و گام‌هایی نمادین در مسیر وفاق ملی. با این حال، تورم فزاینده، نوسانات ارزی، ضعف ساختاری در تیم اقتصادی و ناتوانی در تدوین استراتژی رسانه‌ای منسجم، چالش‌هایی جدی برای این دولت رقم زده‌اند. در حالی که دولت توانسته در حوزه امنیتی و سیاسی عملکردی قابل قبول ارائه دهد، عبور از بحران‌های اقتصادی و اجتماعی مستلزم اصلاحات ساختاری، گفت‌وگوی ملی و بهره‌گیری هوشمندانه از فرصت‌های بین‌المللی است.

در عصر جنگ‌های شناختی، کلمات مقامات عالی‌رتبه دیگر صرفاً ابزار انتقال پیام نیستند؛ بلکه خود به مثابه سلاحی راهبردی در میدان نبرد ادراکی عمل می‌کنند. هر جمله، موضع‌گیری یا سکوت رئیس‌جمهور، به سرعت در آزمایشگاه تحلیل دشمن رمزگشایی می‌شود تا نقاط ضعف احتمالی اراده ملی شناسایی گردد. در چنین شرایطی، گفتمان تُرد و واژگان بی‌محابا می‌توانند سرمایه راهبردی کشور را فرسایش دهند و دشمن را به محاسبات خطرناک و جسورانه ترغیب کنند. این یادداشت، با نگاهی دقیق به مسئولیت رئیس‌جمهور در معماری کلام ملی، نسبت به پیامدهای یک گفتمان ضعیف هشدار می‌دهد و اصول یک روایت بازدارنده و مقتدر را بازخوانی می‌کند.

در حالی‌که آرژانتین با اصلاحات ساختاری و کاهش حجم دولت به رشد اقتصادی چشمگیر دست یافته، ایران همچنان با دولتی بزرگ، پرهزینه و ناکارآمد دست‌وپنجه نرم می‌کند. مقایسه ساده با کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که ادامه این مسیر، جز تورم و فرسایش منابع ملی، نتیجه‌ای نخواهد داشت.

در دل جدال مشروطه‌خواهان و مشروعه‌خواهان، نه تنها آرای فقهی متفاوت، بلکه دو برداشت متضاد از پیوند دین و حکومت نهفته بود؛ نزاعی که مسیر گسست نظم سنتی ایران و شکل‌گیری یک دولت بوروکراتیک مدرن را هموار ساخت. این اختلاف، قانون را از چتر فقهی خارج کرد و سلطنت را به نماد بی‌اثر بدل ساخت—زمینه‌ای برای تولد دولتی که نه ریشه در سنت دارد، نه محدود به عرف.

انحصارهای ملی و بین‌المللی که امروزه تأثیر قابل‌توجهی بر بازارهای جهانی دارند، برخلاف تصور رایج، نتیجه روند طبیعی اقتصاد آزاد نیستند، بلکه محصول سیاست‌های اقتصادی ضدلیبرال و مداخلات دولتی هستند. این گزارش بررسی می‌کند که چگونه اعمال تعرفه‌های گمرکی، قوانین مالیاتی و مقررات اعطای امتیاز، موجب ایجاد و تثبیت انحصار در صنایع مختلف شده و در نهایت بر رقابت‌پذیری و رشد اقتصادی تأثیر گذاشته است.

دولت پزشکیان با تمرکز بر رفع اضطرارات فوری نظیر تأمین برق تابستان، نشان داده که اقتضائات و فشارهای محیطی می‌توانند مسیر سیاست‌گذاری صنعتی و انرژی کشور را تغییر دهند. این چالش‌ها، هرچند دشوار، زمینه‌ساز حرکت به سوی توسعه پایدار خواهند بود.