پایگاه خبری سرمایه فردا

با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل ۶ مهرماه برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تنش میان ایران و سه کشور اروپایی وارد مرحله‌ای حساس شده است. در حالی که اروپا با بی‌توجهی به توافق ایران و آژانس، مسیر فشار را در پیش گرفته، ایران هشدار داده که در صورت اجرای این مکانیسم، همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به حالت تعلیق در خواهد آمد. این تقابل دیپلماتیک، پیامدهای سنگینی برای طرف‌های غربی به همراه خواهد داشت.

در پی جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، وزارت دفاع آمریکا درخواست بودجه اضطراری نزدیک به یک میلیارد دلار را برای جایگزینی موشک‌های مصرف‌شده سامانه پدافندی تاد به کنگره ارائه کرده است. این بودجه، تنها بخشی از هزینه‌های سنگین دفاعی ایالات متحده در حمایت از اسرائیل محسوب می‌شود و نشان‌دهنده فشار مالی و راهبردی ناشی از قدرت موشکی ایران در معادلات منطقه‌ای است. همزمان، واشنگتن و تل‌آویو با افزایش بی‌سابقه بودجه‌های نظامی خود، تلاش می‌کنند برتری یک‌جانبه خود را حفظ کرده و ایران را از توان دفاعی محروم سازند.

در خاورمیانه‌ای که سال‌ها میدان رقابت‌های ایدئولوژیک و ژئوپلیتیکی بوده، نشانه‌هایی از یک تحول دیپلماتیک معنادار پدیدار شده است: نزدیکی تدریجی عربستان سعودی و حزب‌الله لبنان. این همگرایی، حاصل تهدیدهای مشترک، دیپلماسی هدفمند ایران و تغییر محاسبات راهبردی ریاض است—تحولی که می‌تواند معادلات منطقه‌ای را بازنویسی کند و طرح‌های اسرائیل برای تجزیه و تسلط را با چالش مواجه سازد.

ادعای ورود جنگنده‌های روسی به حریم هوایی استونی و لهستان، بار دیگر تنش میان مسکو و ناتو را به نقطه جوش رسانده است. در حالی که روسیه این اتهامات را رد کرده و پروازها را مطابق با مقررات بین‌المللی می‌داند، کشورهای عضو ناتو با فعال‌سازی ماده ۴ پیمان، خواستار رایزنی فوری شده‌اند. این رخداد نشان می‌دهد که جنگ اوکراین در حال عبور از مرزهای ملی و تبدیل شدن به بحرانی منطقه‌ای است—بحرانی که می‌تواند امنیت اروپا را درگیر کند.

با رأی منفی ۹ کشور عضو شورای امنیت به تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بار دیگر فعال شدند و مکانیسم ماشه به‌صورت عملی چکانده شد. این تصمیم، نه‌تنها نقطه عطفی در پرونده هسته‌ای ایران، بلکه آزمونی برای آینده دیپلماسی، اقتصاد و امنیت منطقه‌ای است. در حالی‌که کشورهای غربی از ادامه گفت‌وگو سخن می‌گویند، ایران تأکید دارد که درب دیپلماسی بسته نیست، اما معیار گفت‌وگو را خود تعیین خواهد کرد. واکنش‌های داخلی و بین‌المللی به این تحول، نشان‌دهنده شکاف عمیق در تفسیر مشروعیت این اقدام و پیامدهای آن برای نظم جهانی است.

در ایران معاصر، دفاع مقدس هشت‌ساله و مواجهه بازدارنده دوازده‌روزه اخیر، با وجود تفاوت‌های ماهوی، در پیوستاری راهبردی و اجتماعی قابل تحلیل‌اند. آنچه این دو مقطع را به هم پیوند می‌دهد، تکیه بر پشتوانه اجتماعی در معماری دفاعی کشور است—پشتوانه‌ای که از بسیج فیزیکی و ایثارگرانه به سمت آرامش سازمان‌یافته، روایت‌سازی هوشمندانه و اعتماد نهادی تحول یافته است. این دگرگونی، نه گسست از گذشته، بلکه بازتولید مدرن همان روحیه مقاومت است که امروز در میدان معنا و روایت، سنگرهای جدیدی بنا کرده است.

شوروی برای حفظ نفوذ خود در اروپای شرقی، سالانه میلیاردها دلار نفت، غلات و تسلیحات رایگان به کشورهای اقماری‌اش می‌داد؛ اما این سیاست پرهزینه، در نهایت به پاشنه آشیل نظام تبدیل شد. آنچه امپراتوری را فروپاشاند، نه کمبود موشک‌های اتمی، بلکه خالی بودن قفسه‌های فروشگاه‌ها از کالاهای ابتدایی بود. تجربه شوروی نشان می‌دهد که گسترش بی‌رویه سلطه خارجی، بدون تقویت بنیان‌های اقتصادی داخلی، سرانجامی جز فروپاشی ندارد.

در جهانی که تقریباً همه کشورها پرچم، سرود ملی و نماینده در سازمان ملل دارند، پرسش بنیادین این است: آیا استقلال سیاسی به معنای آزادی واقعی در تصمیم‌گیری‌های کلان است؟ گزارش «سرمایه فردا» نشان می‌دهد که بسیاری از دولت‌ها، حتی اگر قدرتمند به نظر برسند، در بزنگاه‌های راهبردی ناچار به تبعیت از نقشه‌های قدرت‌های بزرگ هستند. در این میان، ایران با تکیه بر اراده ملی و ظرفیت‌های داخلی، تجربه‌ای متفاوت از خودمختاری راهبردی را رقم زده است.

سه ماه پس از پایان جنگ ۱۲ روزه، رسانه‌های غربی و رژیم صهیونیستی با برجسته‌سازی احتمال حمله مجدد به ایران، در حال بازسازی روایت شکست‌خورده خود از نبرد هستند. در حالی که افکار عمومی ایران و منطقه، پیروزی تهران را در آن جنگ تأیید کرده‌اند، تل‌آویو با کمک عملیات روانی و رسانه‌های جریان اصلی، تلاش می‌کند تهدید جنگ جدید را به ابزار تثبیت قدرت خود تبدیل کند. اما واقعیت‌های میدانی، از قدرت آفندی موشکی ایران تا آرایش جبهه مقاومت، نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی نه توان حمله مجدد دارد و نه ظرفیت اجرای پروژه تغییر نظام در ایران.