پایگاه خبری سرمایه فردا

در جهانی که رقابت‌های سیاسی و امنیتی نقش مهمی در توسعه کشورها دارد، ایران با چالش‌های استراتژیک متعددی روبه‌رو است. تجربه تاریخی نشان داده که هیچ کشور متوسط یا بزرگی بدون حل مشکلات امنیتی خود، به توسعه پایدار دست نیافته است. با توجه به رقابت‌های منطقه‌ای و حضور کشورهای رقیب با حمایت‌های نظامی گسترده، ایران باید مسیر آینده خود را با درک واقعیت‌های ژئوپلیتیکی و مدیریت چالش‌های امنیتی مشخص کند. استقلال راهبردی و شناخت دقیق موازنه‌های قدرت، دو عامل کلیدی در دستیابی به توافقات پایدار و تقویت جایگاه ایران در نظام بین‌الملل خواهند بود.

فرصت دستیابی به توافق میان ایران و آمریکا، بیش از هر زمان دیگری در چهار دهه گذشته فراهم شده است. تغییر ماهیت مذاکرات از سطح دولت به سطح حاکمیت در ایران، و نقش سیاسی ترامپ در آمریکا، زمینه را برای حل‌وفصل برخی اختلافات مهیا کرده است. با وجود موانع ساختاری در واشنگتن و تجربه ناموفق برجام، دو طرف به دنبال راهکارهای تازه‌ای هستند تا بن‌بست مذاکرات را بشکنند. آیا این روند می‌تواند به توافقی پایدار و عملی منجر شود، یا چالش‌های سیاسی و قانونی مانع از تحقق آن خواهند شد؟

با شدت گرفتن درگیری‌های نظامی میان هند و پاکستان بر سر کشمیر، این مناقشه دیرینه بار دیگر به یک بحران ژئوپلیتیکی تبدیل شده است. اهمیت استراتژیک این منطقه، کنترل منابع آبی و مداخله بازیگران بین‌المللی، جنگ کشمیر را به یکی از حساس‌ترین نقاط تنش در جنوب آسیا تبدیل کرده است. لغو توافقات آبی توسط پاکستان و حملات موشکی هند نشان‌دهنده تشدید بحران است. آیا دو قدرت هسته‌ای منطقه به سمت یک جنگ فراگیر حرکت می‌کنند، یا تنش‌ها تحت کنترل خواهد ماند؟

رفتار استراتژیک آمریکا و چین بر اساس نظریه بازی‌ها بر اساس شخصیت ترامپ و مواضع رسانه‌ای وی، جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین را می‌توان با مدل «بازی ترسو‌ها» تحلیل کرد.

با اعلام زمان دور جدید مذاکرات ایران و آمریکا، بازار ارز وارد فاز اصلاح شد و دلار تهران با افت قابل‌توجهی به محدوده ۸۲ هزار تومان رسید. انتقال سامانه ضد موشکی پاتریوت از اسرائیل به اوکراین و کاهش سطح تنش‌ها میان ایران و آمریکا نیز بر این روند تأثیرگذار بوده است. اما در کنار این تغییرات، جنگ هند و پاکستان طلای جهانی را صعود کرد.

افزایش هزینه‌های تولید، کاهش رقابت‌پذیری صنایع وابسته، افت صادرات و تشدید تنش‌های تجاری با شرکای اقتصادی مهم، از جمله تأثیرات احتمالی افزایش تعرفه محسوب می‌شوند. این سیاست همچنین می‌تواند باعث کاهش تجارت جهانی، اختلال در زنجیره‌های تأمین و رشد تورم در کشورهای وابسته به تجارت فولاد شود.

قیمت نفت در معاملات آسیایی با افت ۳.۶ درصدی برای نفت برنت و ۳.۷ درصدی برای نفت WTI به پایین‌ترین سطح در چهار سال اخیر نزدیک شد. این کاهش پس از اعلام افزایش تولید اوپک پلاس از ماه ژوئن رخ داد، که موجب نگرانی از مازاد عرضه در بازار شد. هم‌زمان، جنگ تجاری آمریکا و چین با اعمال تعرفه‌های سنگین بر واردات نفت و کالاهای آمریکایی، چشم‌انداز تقاضای جهانی را تضعیف کرده است. این عوامل در کنار تنش‌های ژئوپلیتیک خاورمیانه موجب شده‌اند که سرمایه‌گذاران نسبت به آینده بازار نفت محتاط‌تر عمل کنند.

فضای رسانه‌ای جهانی تصویر یک توافق قریب‌الوقوع را ترسیم می‌کند، اما از سوی دیگر، ابهامات استراتژیک و تناقضات رفتاری ترامپ نشان می‌دهد که نتیجه مذاکرات همچنان نامشخص است. تصمیم واشنگتن برای اعمال فشار بیشتر بر برنامه هسته‌ای ایران و تعیین تکلیف اورانیوم ۶۰ درصدی، از اهداف کلیدی این مذاکرات محسوب می‌شود. در حالی که گروه‌های ذینفع داخلی از تحریم‌ها بهره‌برداری کرده‌اند، ساختار سیاسی ایران ممکن است در نهایت مسیر توافق را هموار سازد. اما پرسش اساسی باقی می‌ماند: آیا این مذاکرات به یک توافق نهایی ختم خواهد شد، یا صرفاً ابزاری برای سنجش میزان انعطاف طرفین است؟

یکی از اشتباهات راهبردی در تحلیل سیاست‌های آمریکا، تصور این کشور به‌عنوان یک سیستم همگن و غیرقابل تغییر است، در حالی که ساختار سیاسی ایالات متحده متکی بر انعطاف‌پذیری مهاجران بوده و فرصت رشد سریع را برای نسل‌های جدید فراهم می‌کند. عدم وجود روابط دیپلماتیک مستقیم بین ایران و آمریکا، مسیر گفت‌وگوی مؤثر و بهره‌برداری از ساختار انعطاف‌پذیر سیاست آمریکا را دشوار کرده است. ترامپ، فردی محتاج توجه و به‌شدت وابسته به رسانه‌ها است؛ بنابراین، ارتباط مستقیم و عمومی با او، بدون واسطه‌های مخرب، می‌تواند زمینه‌ساز مذاکرات مؤثر باشد.