دوشنبه ۱۰ شهریور ۱۴۰۴
در حالی که بازار سرمایه نشانه‌هایی از بهبود در شهریور نشان می‌دهد، سایه سنگین سیاست‌های انقباضی و تهدیدهای سیاسی همچنان بر سر اقتصاد ایران باقی مانده است.
در شرایطی که اقتصاد ایران با سیاست‌های انقباضی شدید، نرخ بهره بالا، رکود صنعتی و تورم سنگین دست‌وپنجه نرم می‌کند، بازار سرمایه در آستانه ماه شهریور با نشانه‌هایی از بهبود نسبی همراه شده است. کاهش فاصله بین نرخ دلار آزاد و توافقی، به‌عنوان یک پتانسیل مثبت برای بورس تلقی می‌شود.
تحلیل‌گران معتقدند که شهریور می‌تواند عملکردی بهتر از تیر و مرداد داشته باشد، اما این رشد بالقوه نیازمند بررسی دقیق ریسک‌هاست. اصلاح قیمتی سنگین در ماه‌های گذشته و احتمال تغییر در نظام ارزیابی شرکت‌ها، از جمله عواملی هستند که می‌توانند به رشد بازار کمک کنند.
فعال شدن مکانیزم ماشه، نه‌تنها تحریم‌ها را بازمی‌گرداند، بلکه مشروعیت بین‌المللی برای فشارهای اقتصادی و سیاسی علیه ایران ایجاد می‌کند
با این حال، فعالان اقتصادی همچنان با احتیاط در دو بازار اصلی—درآمد ثابت و طلا—موقعیت گرفته‌اند. در این شرایط، طلا به‌عنوان یک دارایی ارزی و پوشش‌دهنده ریسک، جایگاه ویژه‌ای دارد. با دلار در محدوده ۱۰۰ هزار تومان، پیشنهاد می‌شود که ترکیب دارایی‌ها به‌صورت زیر تنظیم شود:
ورود نقدینگی به صندوق‌های طلا و رشد معاملات اختیار، نشان‌دهنده افزایش عدم اطمینان در بازار است. شاخص کل همچنان روند نزولی دارد و سنتیمنت بازار در انتهای روز مثبت نیست. بنابراین، پیشنهاد می‌شود سرمایه‌گذاران فعلاً در حالت «واچ» باقی بمانند و از ورود هیجانی به سهام پرهیز کنند.
در فضای سیاسی، احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه، انگلیس) بار دیگر مطرح شده است. این مکانیزم، که در متن توافق برجام گنجانده شده، اجازه می‌دهد در صورت عدم پایبندی یکی از طرفین به تعهدات، تحریم‌ها به وضعیت قبل از برجام بازگردند.
در شرایطی که طلا و درآمد ثابت مأمن سرمایه‌گذاران شده‌اند، ورود به بازار سهام نیازمند تحلیل دقیق، انتخاب هدفمند و پایبندی به ترکیب دارایی‌های محافظه‌کارانه است
اگرچه آمریکا از برجام خارج شده و شورای امنیت نیز تاکنون این مکانیسم را نپذیرفته، اما در صورت اقدام اروپایی‌ها، امکان فعال‌سازی آن وجود دارد. ایران می‌تواند از مسیرهای حقوقی مانند مجمع عمومی سازمان ملل یا دیوان بین‌المللی دادگستری اقدام کند، اما این مسیرها پیچیده و زمان‌بر هستند.
فعال شدن مکانیزم ماشه، پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای خواهد داشت:
در واقع، این مکانیسم به تحریم‌ها وجه قانونی و مشروعیت بین‌المللی می‌دهد و حتی می‌تواند زمینه‌ساز اقدامات نظامی یا فشارهای سیاسی جدید باشد.
از ابتدای دهه ۱۳۹۰، اقتصاد ایران با شوک‌های متعددی مواجه بوده است. دوره‌ای از آرامش نسبی در دولت روحانی با اجرای برجام، به فعال شدن صنایع و توسعه خطوط تولید منجر شد. اما خروج آمریکا از توافق، بار دیگر اقتصاد را وارد چرخه‌ای از بی‌ثباتی کرد. امروز نیز، با احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه، فعالان اقتصادی در وضعیت انتظار و احتیاط قرار گرفته‌اند.
در پی تحولات سیاسی اخیر و احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه، رفتار فعالان اقتصادی به‌طور محسوسی تغییر کرده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران، به‌ویژه در بخش خصوصی، با احتیاط بیشتری عمل می‌کنند و ترجیح می‌دهند نقدینگی خود را در بازارهای کم‌ریسک‌تر مانند طلا و درآمد ثابت نگه دارند.
فعال شدن مکانیزم ماشه می‌تواند تأثیرات مستقیم و غیرمستقیمی بر صنایع مختلف داشته باشد:
در صورت بازگشت تحریم‌ها، انتظار می‌رود که نرخ ارز با جهش مواجه شود. این افزایش نرخ ارز، به‌طور مستقیم بر تورم تأثیر گذاشته و قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد. همچنین، بانک مرکزی ممکن است برای کنترل بازار، به سیاست‌های انقباضی شدیدتری روی آورد که خود منجر به رکود بیشتر خواهد شد.
در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران به‌دنبال ترکیب دارایی‌هایی هستند که بتواند از سرمایه‌شان در برابر نوسانات محافظت کند. پیشنهادهای رایج در این فضا شامل موارد زیر است:
| نوع دارایی | درصد پیشنهادی | توضیح |
|---|---|---|
| طلا | ۴۰٪ تا ۶۰٪ | پوشش‌دهنده ریسک سیاسی و ارزی |
| درآمد ثابت | ۲۰٪ تا ۳۰٪ | حفظ نقدینگی و ثبات نسبی |
| سهام منتخب | ۱۰٪ تا ۲۰٪ | فقط شرکت‌های با بنیاد قوی و ارزندگی بالا |
این ترکیب دارایی، به‌ویژه در شرایط عدم قطعیت سیاسی، می‌تواند به حفظ سرمایه و بهره‌برداری از فرصت‌های محدود بازار کمک کند.
در ادامه، سه سناریوی اصلی برای آینده اقتصاد ایران در صورت فعال شدن یا نشدن مکانیزم ماشه قابل تصور است:
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا