اقتصاد ایران تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله تحریم‌ها، نوسانات ارزی و سیاست‌های داخلی، به‌شدت به انتظارات عمومی وابسته شده است. اخبار مثبت و منفی سیاسی و اقتصادی، تأثیر مستقیمی بر بازارهای مالی مانند ارز و بورس دارد. این شرایط که از خروج آمریکا از برجام تا مذاکرات منطقه‌ای تجربه شده، نشان می‌دهد که تا زمانی که اقتصاد ایران به سمت توسعه پایدار و درآمدهای متنوع حرکت نکند، همچنان با چالش‌های ناشی از وابستگی به متغیرهای خارجی مواجه خواهد بود.

به گزارش سرمایه فردا، اقتصاد ایران تحت تأثیر عوامل گوناگونی قرار دارد که باعث شده بتوان آن را اقتصادی شرطی دانست. این مفهوم به وضعیتی اشاره دارد که در آن تحولات اقتصادی به‌شدت تحت تأثیر اخبار و رویدادهای سیاسی قرار گرفته و انتظارات عمومی نقش مهمی در نوسانات بازارها ایفا می‌کند.

یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر بازار، اخبار مثبت و منفی است که بر ذهنیت سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی تأثیر می‌گذارد. این تأثیرات به‌ویژه در بازارهای مالی مانند بورس و ارز، نمود پیدا کرده و باعث تغییرات سریع در شاخص‌های اقتصادی می‌شود. چنین روندی نه‌تنها در ایران، بلکه در سطح جهانی نیز مشاهده می‌شود. برای مثال، روابط اقتصادی میان چین و آمریکا و پیامدهای مثبت یا منفی این اخبار، بازارهای داخلی و بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داده‌اند. در ایران نیز روند کلی تحریم‌ها و اخبار مرتبط با مذاکرات به‌طور مستقیم بر بازارهای مختلف اثرگذار بوده و تغییرات ناگهانی را به دنبال داشته است.

در سال‌های اخیر، نقش انتظارات اقتصادی در سطح کلان و بازارهای خرد، به‌شدت قابل مشاهده بوده است. به‌عنوان نمونه، خروج آمریکا از برجام و اثرات آن بر بازار ارز و تورم یکی از عوامل کلیدی تحولات اقتصادی ایران در چند سال اخیر محسوب می‌شود که ناپایداری قابل توجهی را در اقتصاد ایجاد کرده است. این شرایط شامل عوامل زیر است:

۱️⃣ تحریم‌های اقتصادی: تحریم‌های بین‌المللی، به‌ویژه از سوی ایالات متحده، موجب کاهش صادرات نفت، محدودیت‌های تجاری و کاهش جریان سرمایه‌گذاری خارجی شده است.

۲️⃣ نوسانات ارزی: تغییرات شدید در نرخ ارز و نوسانات بازار پولی، موجب عدم ثبات اقتصادی، افزایش قیمت کالاها و کاهش قدرت خرید مردم شده است.

۳️⃣ سیاست‌های اقتصادی داخلی: تصمیمات پولی و مالی دولت، از جمله تغییرات در نرخ بهره و سیاست‌های ارزی، باعث ایجاد نوسانات و عدم قطعیت در بازار می‌شود.

۴️⃣ وضعیت اجتماعی و سیاسی: مسائل اجتماعی و سیاسی داخلی نیز تأثیر بسزایی در روند اقتصادی دارند و گاهی منجر به افزایش بی‌اعتمادی در میان فعالان اقتصادی می‌شوند.

۵️⃣ وابستگی به نفت: اقتصاد ایران به‌شدت به درآمدهای نفتی متکی است و تغییرات قیمت جهانی نفت یا تحولات بازار انرژی، می‌تواند تأثیرات چشمگیری بر وضعیت اقتصادی کشور داشته باشد.

در مجموع، مجموعه‌ای از این عوامل باعث شده است که اقتصاد ایران در شرایط خاصی قرار بگیرد و به نوعی اقتصادی شرطی شود؛ به‌گونه‌ای که تحولات آن وابسته به تغییرات بیرونی و عوامل غیرقابل‌پیش‌بینی باشد. این مسئله تا زمانی که اقتصاد ایران مسیر توسعه پایدار، متنوع‌سازی تولید و درآمدهای غیرنفتی را دنبال نکند، همچنان به عنوان یک چالش اساسی باقی خواهد ماند. دستیابی به اقتصاد پویا و مقاوم نیازمند اصلاحات ساختاری و کاهش وابستگی به متغیرهای خارجی است تا کشور بتواند در برابر شوک‌های اقتصادی انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشد.