با تصویب طرح کاهش سن دریافت گواهینامه موتورسیکلت به ۱۶ سال، نوجوانان ایرانی حالا می‌توانند برای موتورهای سبک ثبت‌نام کنند. این تصمیم که با هدف کنترل بی‌ضابطگی موتورسواران جوان اتخاذ شده، موافقان و مخالفان جدی دارد از تقویت مسئولیت‌پذیری تا نگرانی‌های حقوقی و ایمنی.

به گزارش سرمایه فردا، در خیابان‌های شهر، نوجوانانی که بدون گواهینامه با موتورهای سبک ویراژ می‌دهند، دیگر تصویر غریبی نیست. حالا پس از سال‌ها بحث و آزمون، طرح کاهش سن دریافت گواهینامه موتورسیکلت به ۱۶ سال وارد مرحله اجرا شده است. این تصمیم، که بر اساس مصوبه هیأت وزیران و با تفکیک انواع گواهینامه‌ها عملیاتی شده، تلاش دارد تا با ایجاد مسیر قانونی برای نوجوانان، از بی‌سامانی و خطرات ناشی از رانندگی بدون مجوز بکاهد. اما در کنار این هدف، پرسش‌هایی جدی درباره آمادگی روانی، تجربه رانندگی، و تبعات حقوقی این تصمیم مطرح شده است. این گزارش، به بررسی ابعاد قانونی، اجتماعی و ایمنی این طرح تازه‌وارد می‌پردازد.

به نظر می رسد بالاخره افزایش حیرت انگیز و بی ضابطه تعداد موتورسواران جوان و حتی نوجوان، مسولان را به فکر اجرای طرحی عملی، برای ساماندهی آنها کرده باشد. در این طرح که ازحدود یکسال قبل آغاز شده، قرار است سن صدور گواهینامه از ۱۸ سال به ۱۶ سال کاهش پیدا کند تا بلکه تعداد بیشتری از موتورسوارانی که نوجوان و جوان هستند و این روزها بدون محابا در خیابان ها با موتورهایشان ویراژ می دهند و لایی می کشند، برای گرفتن گواهینامه تشویق شوند. حالا اما سخنگوی فراجا همزمان با آغاز هفته انتظامی از آغاز ثبت‌نام و صدور گواهینامه موتورسیکلت نوجوانان ۱۶ ساله پسر، برای موتورهای ۵۰ سی سی و ۱۲۵ سی سی خبر داده است.

از نگاه قانونی

طبق قوانین موجود در ایران، حداقل سن برای دریافت گواهینامه موتورسیکلت ۱۸ سال تمام است و امکان دریافت گواهینامه برای کم سن تر ها وجود ندارد. با این وجود، تابستان امسال سخنگوی دولت اعلام کرد که امکان ثبت نام گواهینامه موتور ۱۶ سال برای برخی از موتورسیکلت‌ها نیز به وجود آمده است. گرچه این اولین باری نبود که خبری در این زمینه منتشر می شد. تیر ماه سال گذشته بود که سرهنگ احمد کرمی اسد، رئیس مرکز صدور گواهینامه راهور فراجا، از کاهش سن دریافت گواهینامه موتورسیکلت خبرداد و گفت از زمستان همان سال، ۱۶ ساله‌ها هم می‌توانند گواهینامه دریافت کنند.

صحبت های کرمی اسد در واقع بر اساس مصوبه سال ۱۴۰۲ هیات وزیران بود. در مصوبه صدور انواع گواهینامه رانندگی در سال ۱۳۹۰، تمامی موتورسیکلت‌ها فقط امکان دریافت یک نوع گواهینامه را داشتند و متقاضیان بر اساس شرایطی که در آئین نامه تعریف شده بود با حداقل ۱۸ سال و داشتن سلامت جسمی، روحی و روانی طی آموزش‌های نظری و عملی و دریافت قبولی در آزمون‌ها می‌توانستند گواهینامه موتورسیکلت را دریافت کنند. اما با مصوبه جدید هیات وزیران، گواهینامه موتورسیکلت به ۴ نوع تفکیک شده است .

این ۴ نوع گواهینامه موتورسیکلت شامل «الف میم»، «الف ۱»، «الف ۲» و «الف» است.گواهینامه « الف – م» شامل موتور سیکلت های دو سه یا چهار چرخی است که حداکثر سرعت آنها از (۴۵) کیلومتر بر ساعت تجاوز نکند. گواهینامه « الف ۱» هم طیفی از موتور سیکلت‌های دو چرخ با و بدون اتاقک پهلو (سایدکار) که حجم سیلندر آنها از (۱۲۵) سیسی و توان آنها از (۱۱) کیلووات باشد را شامل می شود که نسبت توان به جرم آنها از یک دهم (۰/۱) تجاوز نکند.

براین اساس، برای دریافت گواهینامه «الف میم» و «الف ۱» متقاضیانی که بخواهند این ۲ نوع را دریافت کنند با حداقل ۱۶سال سن می‌توانند ثبت نام و در آزمون شرکت کنند که البته شرط آن طی کردن دوره‌های آموزش عملی و ارائه گواهی سلامت جسمی و روحی و روانی است و مختص موتورسیکلت‌های سبک است .

از جلوگیری از بی سامانی تا افزایش حس مسئولیت پذیری

این طرح ولی، مانند اکثر طرح های جدید موافقان و مخالفانی دارد. موافقان این طرح معتقدند که یکی از بزرگترین مزایای دریافت گواهینامه در سنین پایین، امکان تمرین و یادگیری مهارت‌های رانندگی از جوانی است. این امر می‌تواند به جوانان کمک کند که به یک راننده ماهر و باتجربه تبدیل شوند.

آنها مدعی اند که داشتن گواهینامه می‌تواند حس مسئولیت‌پذیری را در جوانان تقویت کند. این تجربه به آن‌ها می‌آموزد که چگونه تصمیمات صحیح بگیرند و قوانین را رعایت کنند.

این دسته از موافقان همچنین براین باورند که در بسیاری از موارد، جوانان نیاز به جابه‌جایی مستقل دارند. داشتن گواهینامه می‌تواند به آنان این امکان را بدهد که به راحتی به محل کار، مدرسه یا تفریح بروند.

نداشتن تجربه کافی تا بار حقوقی

در مقابل مخالفان این طرح نیز معتقدند که یکی از بزرگترین معایب ممکن است عدم تجربه کافی در رانندگی باشد که می‌تواند موجب بروز حوادث و تصادفات شود.

آنها همچنین معتقدند که دریافت گواهینامه ممکن است باعث شود تا فشارهایی از جانب دوستان یا خانواده ها بر جوانان وارد شود، به طوری که آنان احساس کنند که «حتما» باید گواهینامه موتور سواری بگیرند تا از سایر دوستانشان عقب نمانند! حتی اگر آمادگی لازم را نداشته باشند.

از دیگر انتقادهای جدی که به این طرح مطرح می شود می توان به بار حقوقی آن اشاره کرد. منتقدان این طرح مدعی اند که در صورت بروز حادثه، جوانان زیر ۱۸ سال ممکن است با مسئولیت‌های قانونی بیشتری روبه‌رو شوند که می‌تواند عواقب جدی به‌دنبال داشته باشد. در نهایت، قبل از تصمیم‌گیری برای دریافت گواهینامه زیر ۱۸ سال، جوانان و والدین باید به دقت تمام جوانب را بررسی کنند و خصوصیات مثبت و منفی آن را در نظر بگیرند.

در آستانه اجرایی شدن

در هر صورت به نظر می رسد حالا این طرح در آستانه عملیاتی شدن قرار داشته باشد همانگونه که سردار سعید منتظر المهدی؛ سخنگوی فراجا به آن اشاره کرده و گفته است همزمان با آغاز هفته نیروی انتظامی، ثبت‌نام و صدور گواهینامه موتورسیکلت نوجوانان ۱۶ ساله پسر، برای موتورهای ۵۰ سی سی و ۱۲۵ سی سی نیز آغاز می‌شود.

اما اینکه این طرح چقدر با استقبال جوانان عشق موتور مواجه خواهد شد و یا اینکه چه تبعاتی را به دنبال خواهد داشت، سوالی است که آینده بهترین پاسخ برای آن خواهد بود.