سه شنبه ۵ فروردین ۱۴۰۴
مهمترین چالش‌های صنایع در سالی که گذشت ناترازی و ناتوانی در تامین نقدینگی برای نوسازی تجهیزات فرسوده بود که بیشترین انرژی را تلف می کرد. در این گزارش به وضعیت صنعت و موانع توسعه آن بررسی شده‌است.
بازار؛ گروه صنعت: سال گذشته، ناترازی انرژی به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنایع کشور تبدیل شده بود. این مسئله باعث شد تولید بسیاری از شرکت‌ها در فصل‌های پرمصرف تابستان و زمستان به طور میانگین به مدت ۱۲۰ روز متوقف شود. این توقف طولانی‌مدت، کاهش تولید به ویژه در صنعت فولاد، به نوعی از دست دادن فرصت‌های فروش، افزایش هزینه‌های ثابت و فشار بر جریان نقدینگی شرکت‌ها را به همراه داشت. علاوه بر این، به دلیل کاهش سرمایه در گردش برنامه‌های توسعه‌ای متوقف و برخی شرکت‌ها مجبور به کاهش نیروهای کار خود شدند. البته وزارت صنعت با بسته حمایتی شامل تخفیف‌های مالیاتی و مزایای بیمه‌ای سعی در جبران خسارات داشت، اما این اقدامات نتوانست تأثیرات گسترده توقف تولید را کاملاً جبران کند.
رشد تقاضای انرژی به دلیل افزایش جمعیت، توسعه اقتصادی و مصرف بالا در بخش‌های خانگی و صنعتی، فشار زیادی به شبکه انرژی کشور وارد کرده است. زیرساخت‌های ناکارآمد، فرسودگی شبکه‌های تولید و توزیع انرژی و عدم سرمایه‌گذاری کافی در صنعت نیروگاهی کشور، بهره‌وری را کاهش داد. همچنین، وابستگی شدید به منابع فسیلی و سهم اندک انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور به همراه محدودیت‌هایی ناشی از تحریم‌های بین‌المللی و ضعف در مدیریت و سیاست‌گذاری، ناترازی انرژی را تشدید کرده‌اند.
شرایط ناترازی مستقیماً بر صنایع کلیدی مانند فولاد نیز تأثیر گذاشت. در سال ۱۴۰۳، تولید فولاد میانی به دلیل محدودیت‌های انرژی حدود ۱.۱ میلیون تن کاهش یافت که ارزش آن تقریباً معادل ۴۵۰ میلیون دلار بود. کاهش تولید و صادرات زنجیره فولاد منجر به عدم‌النفعی اقتصادی شد که برخی از اعضای انجمن آن را حدود ۵ میلیارد دلار تخمین زده‌اند. درواقع صادرات فولاد میانی، اسلب، بیلت و بلوم با افت قابل‌توجهی در حجم و ارزش روبرو شدند. ارزش صادرات فولاد میانی ۲۵ درصد و حجم آن ۲۱ درصد کاهش یافت. در مورد اسلب، حجم صادرات ۲۹ درصد و ارزش آن ۳۴ درصد کاهش پیدا کرد. همچنین، صادرات بیلت و بلوم به ترتیب با کاهش ۱۷ درصدی حجم و ۲۱ درصدی ارزش مواجه شدند. این شرایط به کاهش ارزآوری، کاهش سهم ایران در بازارهای جهانی و از دست رفتن فرصت‌های صادراتی منجر شد.
آرمان خالقی عضو هیات مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت گفت: «برای رفع این بحران‌ها، اقدامات مختلفی همچون مشوق های دولتی و تسهیلات از صندوق توسعه ملی برای سرمایه‌گذاری در صنعت نیروگاهی پیشنهاد شده است. سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی می‌تواند وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد. همچنین، استفاده از فناوری‌های پیشرفته در خطوط تولید برای کاهش مصرف و اتلاف انرژی، بازسازی و توسعه زیرساخت‌های انرژی و تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی ضروری است. این راهکارها نه تنها بحران‌های موجود را کاهش خواهند داد، بلکه باعث افزایش رقابت‌پذیری صنایع و بهبود وضعیت اقتصادی کشور نیز خواهند شد.
وی افزود: برای مقابله با چالش‌های ناشی از ناترازی انرژی و تأثیر آن بر صنایع، برنامه‌ریزی جامع و سیاست‌گذاری بلندمدت اهمیت ویژه‌ای دارد. سال گذشته وزارت صنعت تمام جلسات خود را پشت درهای بسته برگزار کرد. درحالی که صنایع به تأمین پایدار انرژی نیاز دارند، بهبود فناوری‌های مصرف انرژی در خطوط تولید می‌تواند بهره‌وری مصرف انرژی را افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش دهد. اما این موضوع نیز به تسهیلات ارزان نیاز دارند که سال گذشته به دلیل نرخ بهره بالای تسهیلات بسیاری از صنایع از بازسازی تجهیزات فرسوده باز ماندند.
خالقی افزود: از سوی دیگر، صنایعی مانند فولاد به‌عنوان یکی از پایه‌های اقتصاد کشور نیازمند راهکارهایی برای ارتقاء صادرات و حفظ جایگاه خود در بازارهای جهانی هستند. تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، تقویت روابط تجاری و بازاریابی فعال می‌تواند به کاهش وابستگی به بازارهای محدود و افزایش درآمد ارزی منجر شود. برنامه‌ریزی برای ارتقاء کیفیت محصولات فولادی نیز می‌تواند سهم ایران در بازارهای جهانی را افزایش دهد.
درحالی صنایع یکسال دیگر را با ناترازی برق پشت سر گذاشتند که پیش از این وزارت صنعت وعده ساخت ده مگاوات نیروگاه توسط صنایع داده بود اما نتیجه ادامه خاموشی و پروژه های ناتمام بود. در شرایط کنونی مدیران بسیاری از شرکتهای صنعتی می‌گویند حاضر هستند برق با قیمت بالاتر بخرند اما درگیر پروژه های ساخت نیروگاه نشوند چون کاری بسیار تخصصی است. از طرف دیگر هزینه نگهداری نیروگاه و استخدام افراد متخصص می تواند چالش‌های جدی برای صنایع باشند.
دولت در ماه‌های پایان سال ۱۴۰۳ پیشنهاد سرمایه‌گذاری در صنعت نیروگاهی با تسهیلات صندوق توسعه ملی نیز ارائه کرده‌است. اما با توجه به اینکه قیمت ارز در ایران نوساجنات زیادی دارد و از طرف دیگر مدیرعامل صندوق توسعه ملی اعلام کرده که تسهیلات این صندوق باید به صورت ارزی برگردد این مسأله به یک چالش جدی بدل شده‌است. چراکه در یک دهه گذشته با آغاز شدن دور جدید تحریم‌ها و جهش قیمت دلار بسیاری از سرمایه گذاران که از صندوق توسعه ملی تسهیلات ارزی گرفته بودند نتوانستند در سررسید آن ارزی تسویه کنند همین مسأله منجر شد پیشنهاد جدید دولت در اواخر سال ۱۴۰۳ برای ساخت نیروگاه با تسهیلات صندوق توسعه ملی چندان مورد توجه قرار نگیرد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا