پنجشنبه ۱ آبان ۱۴۰۴
با گسترش شبکه‌های نمایش خانگی و کاهش نظارت محتوایی، صحنه‌های مصرف سیگار، مواد مخدر و مشروبات الکلی در سریال‌ها و برنامه‌های گفت‌وگومحور به الگویی نگران‌کننده برای نوجوانان و جوانان بدل شده‌اند. مسئولان حوزه سلامت و مبارزه با اعتیاد هشدار می‌دهند: این تصاویر، بی‌آنکه هشدار دهند، در حال نهادینه‌کردن مصرف تفریحی‌اند.
به گزارش سرمایه فردا، رسانه‌های تصویری، قدرتی دوگانه دارند: می‌توانند آگاهی ببخشند یا آسیب برسانند. در سال‌های اخیر، با رشد سریال‌های شبکه نمایش خانگی و کاهش نظارت محتوایی، نمایش بی‌پرده مصرف مواد مخدر، سیگار و مشروبات الکلی در آثار نمایشی به یکی از چالش‌های جدی سلامت اجتماعی بدل شده است. وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با مواد مخدر و روانشناسان اجتماعی هشدار داده‌اند که این تصاویر، به‌ویژه در غیاب درجه‌بندی سنی و پیام‌های هشدار، می‌توانند نوجوانان را به سمت تجربه مصرف سوق دهند. در این گزارش، ضمن مرور نظرات کارشناسان و مسئولان، به راهکارهایی چون حضور مشاوران روانپزشک در تولیدات نمایشی و بازنگری در سیاست‌های نظارتی پرداخته شده است تا شاید رسانه، به‌جای بازتولید خطر، به ابزاری برای پیشگیری بدل شود.
قدرت بی تردید رسانه های جمعی در انتقال پیام های آگاهی بخش و به همان نسبت نقش تخریبی که می توانند در گمراهی افراد جامعه وتزلزل موازین اخلاقی و اجتماعی و فرهنگی داشته باشند چالشی است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت. رفتارهای بازیگران در سریال ها و فیلم ها، سبک لباس پوشیدن و آرایش آنها، و حتی استعمال دخانیات توسط آنها می تواند به الگویی برای مردم یک کشور و بخصوص جوانان و نوجوانان آن بدل شود. موضوعی که تاکنون بارها از سوی مسئولان و کارشناسان نسبت به آن هشدار داده شده است. در آخرین اظهار نظر در این زمینه مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر در این زمینه گفته که، نشان دادن مصرف مواد و سیگار در سریال های تولید شده در شبکه نمایش های «خانگی» می تواند باعث ترغیب جوانان به پیروی از آنها و افزایش آمار اعتیاد و سیگاری ها در بین جوانان شده و باید فکری برای آن بشود.
اواخر دهه ۸۰ بود که استعمال دخانیات در تلویزیون و نشان دادن آن ممنوع شد به طوری که حتی فیلم و سریالی با موضوع مواد مخدر نمی‌توانست به صورت مستقیم به استفاده آن اشاره کند. دستورالعملی که توانست باعث فرهنگ سازی مناسبی در این زمینه شود. اما پیدایش شبکه‌های نمایش خانگی و تعدد سریال‌هایی که با موضوعات متفاوت از آنها پخش شده – و البته نظارت کمتری که روی آنها صورت می گیرد – باعث شد تا دوباره به تصویر کشیدن چگونگی مصرف مواد مخدرو سیگار کشیدن به شکل عجیبی رایج باب شود.
در همین راستا، نتایج حاصل از پژوهشی که اخیرا انجام شده نیز نشان می دهد که پیام ها و صحنه های آسیب زای برخی از سریال های نمایش «خانگی» و الگوسازی های نامناسب از جمله استعمال دخانیات و مواد مخدر از مهم ترین خطراتی است که باعث می شود گرایش مخاطبان به مصرف مواد و بخصوص سیگار روز به روز بیشتر و بیشتر شود.
حالا اما به نظر می رسد این موضوع به مرحله ای رسیده که بار دیگر، مسئولان را مانند دو دهه قبل به فکر چاره اندایشی برای جلوگیری از نمایش مصرف سیگار و مواد در «شبکه نمایش های خانگی» انداخته است.
همین چند وقت پیش بود که وزارت بهداشت با صدور اطلاعیه ای، نسبت به افزایش نمایش مصرف مواد مخدر و روانگردان در فیلم‌ها، سریال‌های شبکه خانگی و برنامه‌های گفت‌وگو محور هشدار داد. در اطلاعیه این وزارتخانه از سریال‌های مانند «زخم کاری»، «قورباغه»، «حیثیت گمشده» و برنامه‌های تاک‌شو به عنوان نمونه هایی از همین برنامه ها یاد کرده و آورده است: این سریال ها مصرف مواد را بارها و بدون پیام هشدار به تصویر کشیده‌اند. در یکی از این برنامه‌ها حتی مهمانی اعتراف کرده است که نمی‌تواند جلوی فرزندش را از تجربه مواد مخدر بگیرد، نمونه‌ای از تأثیر منفی این نمایش‌ها بر والدین و نوجوانان است.
در بخش دیگری از این اطلاعیه، وزارت بهداشت از ستاد مبارزه با مواد مخدرخواسته تا فکری برای رعایت چارچوب اخلاقی در نمایش مصرف مواد کند.
با این حال به نظر می رسد ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز، خود یکی از منتقدان این چالش جدی است کمااینکه اخیر سلیمان عباسی مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به «برجسته شدن» مصرف سیگار و مواد مخدر در برخی از فیلم‌های نمایش خانگی و تاثیر آن بر الگوبرداری جوانان و نوجوانان از این نقش‌ها، گفته که در برخی از تولیدات نمایشی، مصرف مواد و مشروبات الکلی به‌صورت مستقیم و بی‌پرده نمایش داده می‌شود. این موضوع می‌تواند الگویی نامناسب برای جوانان و نوجوانانی باشد که در سن الگوبرداری قرار دارند.
بنابر اعلام وی، در حال حاضر حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در کشور، مواد را به شکل «تفریحی» مصرف می‌کنند که نشان می دهد مصرف این مواد تا چه حد در حال رشد است.
عباسی با تاکید بر اینکه گاهی یک سیگار، می‌تواند دریچه ورود افراد به دنیای اعتیاد باشد، به نقش نهادهای نظارتی در حوزه فرهنگ و رسانه در این زمینه اشاره کرده و گفته است؛ نظارت مستقیم بر تولیدات فرهنگی بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صداوسیماست، اما ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز طبق وظایف قانونی خود با این نهادها همکاری می‌کند. هدف ما کمک به کاهش آسیب‌های اجتماعی و حفظ سلامت جامعه، به‌ویژه نسل جوان است.
اما این مساله ریشه های روانی عمیقی دارد که علیرضا شریفی یزدی، روانشناس اجتماعی به بخشی از آنها اشاره کرده و می گوید: وقتی معرفی یک مخدر از درون یک سریال آن هم بدون اینکه جامعه مخاطب شناسایی شده‌ای داشته باشد انجام می‌گیرد ناخودآگاه افراد مستعد مصرف مخدر به سمت استفاده از این ماده جدید سوق پیدا می‌کنند و این جای تأمل دارد که چرا نظارت مناسبی بر روی نحوه ساخت سریال‌ها صورت نمی‌پذیرد.
وی با انتقاد از اجرایی نشدن شرایط سنی نمایش فیلم ها و سربال های در ایران می گوید: متأسفانه در کشور ما درجه سنی چندان معنا و مفهوم درستی ندارد. برای همین ممکن است همه طیف های سنی پای دیدن یک سریال یا فیلمی که در آن صحنه های نامناسبی در مورد مصرف مواد و سیگار به نمایش گذاشته شده، بروند.
در این میان اما شاید بهترین راهکار در کنار نظارت سفت و سخت تر از سوی وزارت ارشاد و ستاد مبارزه با مواد مخدر در جریان تولید فیلم ها و سریال ها همانی باشد که محمدرضا شالبافان مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت به آن اشاره می کند. وی پیشنهادداده که بهتر است ساخت فیلم ها و سریال ها با حضور مشاوران روانپزشک و روانشناس انجام شود. راهکاری ساده که اجرایی شدن آن نیازمند دستور العملی ساده از سوی نهادهای مربوطه است تا شاید به این شیوه رویه کنونی کندتر شده و نقش اینگونه محصولات نمایشی در نشویق جوانان و نوجوانان به مصرف انواع مواد نیز کمرنگ شود و برعکس خود آنها به ابزاری برای فاصله گرفتن آنها از افتادن در دام اعتیاد شوند
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا