در شرایطی که اقتصاد کشور با نوسانات نرخ ارز مواجه است، تحلیل‌ها نشان می‌دهند که دلار نمی‌تواند به‌طور پایدار به زیر ۸۵ هزار تومان برسد. دلایل متعددی از جمله چسبندگی قیمتی دارایی‌ها، رشد نقدینگی و اختلاف بین دلار نیما و بازار آزاد، به‌عنوان موانع اصلی مطرح می‌شوند. آیا سیاست‌های اقتصادی می‌توانند این معضل را برطرف کنند؟
به گزارش سرمایه فردا، محمود مرادی کارشناس اقتصادی معتقد است که دلایل متعددی وجود دارد که چرا نرخ دلار نمی‌تواند به‌طور پایدار زیر ۸۵ هزار تومان برسد. در ادامه به این دلایل پرداخته می‌شود:
- قیمت تعادلی و ضرورت دفاع از نرخ اعلام‌شده هر نهادی که نقش بازارساز را ایفا می‌کند (بانک مرکزی، دولت، یا وزارت اقتصاد)، باید قادر باشد از نرخ ارزی که به‌عنوان قیمت پیشنهادی اعلام می‌کند دفاع کند. اگر قیمت ارائه‌شده زیر نرخ تعادلی باشد، این امکان وجود ندارد. نمونه‌ای از این وضعیت در سال ۹۷ رخ داد، زمانی که نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی اعلام شد. در آن زمان، کارشناسان اقتصادی هشدار دادند که این نرخ واقعی نیست و قابل‌حفظ نخواهد بود. در نهایت، دولت مجبور شد این سیاست را تعدیل کرده و تخصیص ارز را تنها به کالاهای اساسی محدود کند. با توجه به این تجربه، می‌توان گفت که اگر نرخ دلار به زیر ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان برسد، تقاضا برای ارز افزایش یافته و فشار بر بازارسازان شدت خواهد گرفت.
- اختلاف بین دلار نیما و دلار بازار آزاد در حال حاضر، نرخ دلار نیما حدود ۷۰ هزار تومان است و به‌طور تاریخی، همواره اختلاف ۳۰ تا ۵۰ درصدی با نرخ بازار آزاد داشته است. این اختلاف، منبع سود سرشاری برای برخی واردکنندگان قدرتمند بوده است که به‌سادگی اجازه کاهش این اختلاف را نخواهند داد. حتی در دوران ریاست آقای همتی، تلاش‌ها برای کاهش این فاصله با موفقیت همراه نبود.
- نقدینگی و تأثیر آن بر نرخ ارز سیستم اقتصادی کشور با خلق سالانه ۳۰ درصد نقدینگی جدید مواجه است که مثل آبی در پشت سد عمل می‌کند. نرخ دلار به‌عنوان دیوار این سد، باید متناسب با این رشد نقدینگی افزایش یابد تا بتواند از ثبات اقتصادی دفاع کند. تا زمانی که موتورهای خلق نقدینگی خاموش نشوند، دفاع از نرخ‌های پایین‌تر از ۷۰ هزار تومان غیرممکن خواهد بود.
- چسبندگی قیمتی دارایی‌ها بسیاری از دارایی‌ها، نظیر املاک، با نرخ‌های جدید قیمت‌گذاری شده‌اند و چسبندگی قیمتی دارند. این بدین معناست که حتی در صورت کاهش نرخ ارز، قیمت این دارایی‌ها به‌راحتی پایین نخواهد آمد و همین امر بر نرخ دلار نیز فشار وارد می‌کند.
- نوسانات قیمتی و تأثیر بر تولیدکنندگان نوسانات شدید نرخ دلار (برای مثال تغییر از ۷۰ به ۱۰۵ و سپس به ۸۰ هزار تومان در بازه کوتاه‌مدت) باعث شده است که تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران نتوانند تصمیمات بلندمدت و پایدار بگیرند. این نوسانات سم مهلکی برای اقتصاد است و نیاز به روندی پیش‌بینی‌پذیر و مدیریت‌شده دارد.
نتیجه‌گیری
با توجه به دلایل فوق، به‌نظر می‌رسد نرخ دلار زیر ۸۵ هزار تومان نه پایدار خواهد بود و نه قابل‌دفاع. بهتر است سیاست‌گذاران اقتصادی با در نظر گرفتن رشد نقدینگی و سایر عوامل کلیدی، نرخ ارز را به‌صورت تدریجی و منطقی مدیریت کنند تا ضمن کاهش نوسانات، شرایط برای سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی فراهم شود.
