یکشنبه ۹ شهریور ۱۴۰۴
در پی اعلام سه کشور اروپایی مبنی بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه، موجی از تحلیل‌ها و واکنش‌ها از سوی اقتصاددانان، دیپلمات‌ها و اندیشمندان روابط بین‌الملل به راه افتاده است. از بی‌اثر دانستن تحریم‌های جدید تا هشدار درباره تغییر موازنه قدرت منطقه‌ای، این مکانیسم حالا بیش از آنکه ابزار فشار باشد، به نقطه‌ای برای بازتعریف اتحادها و تقابل‌ها تبدیل شده است.
به گزارش سرمایه فردا، در شرایطی که فضای ژئوپولیتیک منطقه با تنش‌های فزاینده و تحولات سریع روبه‌روست، تصمیم سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه بار دیگر ایران را در مرکز توجهات بین‌المللی قرار داده است. این اقدام، اگرچه در ظاهر بازگشت خودکار تحریم‌ها را هدف گرفته، اما در عمل با واکنش‌های متفاوتی از سوی تحلیلگران اقتصادی و سیاسی مواجه شده است. برخی آن را فاقد اثرگذاری عملی می‌دانند و معتقدند تحریم‌های موجود به‌مراتب سنگین‌تر از قطعنامه‌های سازمان ملل هستند؛ برخی دیگر هشدار می‌دهند که این روند می‌تواند ایران را بیش از پیش به سمت اتحادهای شرقی سوق دهد و زمینه‌ساز تغییرات ژرف در موازنه قدرت منطقه‌ای شود. در این گزارش، نگاهی داریم به دیدگاه‌های مطرح‌شده از سوی چهره‌های داخلی و بین‌المللی درباره تبعات احتمالی این مکانیسم و تأثیر آن بر آینده تعاملات اقتصادی و امنیتی ایران.
همزمان با اعلام سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تحلیلگران اقتصادی و چهره‌های سیاسی داخلی در مورد تبعات و پیامدهای احتمالی فعال‌سازی مکانیسم ماشه اظهارنظرها و گفتگوهایی داشته‌اند. صادق بشیری، کارشناس مسائل چین در گفتگویی اعلام کرده است «شرکت‌های چینی به راحتی یاد گرفته‌اند تحریم را دور بزنند و از ایران نفت بخرند و قطعا مکانیسم ماشه نیر این خریدها را کم نخواهد کرد. تخفیف‌هایی که ما به چین می‌دهیم، هزینه دور زدن تحریم یعنی تعویض نفت‌کش، بارنامه و… است.» پیش از این هم، مهدی رزم‌آهنگ مدیر گروه اقتصاد بین‌الملل مرکز پژوهش‌های مجلس گفته بود «اصلاً با مکانیسم ماشه هیچ فشار تحریمی جدیدی اضافه نخواهد شد، قطعنامه‌های سازمان ملل چیزی بیشتر از تحریم‌های آمریکا ندارد». پاتریک کلاوسون، مشاور پژوهشی اندیشکده واشنگتن برای خاور نزدیک نیز در یادداشتی تصری کرده است اگر چین تحریم‌های مرتبط با مکانیسم ماشه را دور بزند، این تحریم‌ها تاثیر اقتصادی چندانی نخواهد داشت.
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشور صبح دیروز با آرمن گریگوریان، دبیر شورای عالی امنیت ملی ارمنستان دیدار و گفت‌وگو کرد. دبیر شورای عالی امنیت ملی در این دیدار ضمن ابراز رضایت جمهوری اسلامی از سطح روابط اقتصادی، سیاسی، امنیتی و دفاعی با ارمنستان، بر مشارکت با همسایه‌ی شمالی در تکمیل کریدور شمال به جنوب و اتصال خلیج فارس به دریای سیاه تأکید کرد. علی لاریجانی همچنین در این دیدار تصریح کرد ایران با هر گونه تغییر ژئوپلتیک منطقه و آسیب به روابط تهران-ایروان مخالف است. دبیر شورای عالی امنیت ملی ارمنستان نیز در این دیدار از قصد ارمنستان برای امضای سند جامع راهبردی با ایران در آینده‌ای نزدیک خبر داد. آرمن گریگوریان پس از دیدار با علی لاریجانی، به دیدار رئیس‌جمهوری رفت.
جان مرشایمر، استاد مشهور روابط بین‌الملل در گفتگویی تصریح کرده است «به محض اینکه ساختار نظام بین‌الملل از تک‌قطبی به چندقطبی تغییر یافت، با مشکل مواجه شدیم. اما ما این مشکل را با اتخاذ رفتارهایی به‌غایت غیر عقلانی و کوته‌بینانه تشدید کردیم». از نظر او، آمریکا چینی‌ها و روس‌ها را به هم نزدیک کرده و آنها را به دشمنان قسم‌خورده ایالات متحده تبدیل کرده. مرشایمر بر این باور است که اعمال مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران، این کشور را بیش از پیش به آغوش همان کشورهای بریکس خواهد راند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی که به تازگی قصد خود برای تصدی دبیرکلی سازمان ملل نیز اعلام کرده، در گفتگو با فاکس‌نیوز مدعی شد دولت ترامپ برای رسیدن به صلح با ایران در تلاش است و با وجود شرایط سخت، امکان میانجی‌گری و نزدیک کردن طرف‌ها فراهم شده. گروسی تلویحاً نقش اسرائیل در گفتگوی میان ایران و آمریکا را پذیرفته و گفته است «بازسازی گفت‌وگوهای ایران و آمریکا سخت‌تر شده، ولی غیرممکن نیست. اصلاً غیرممکن نیست. البته شرایطی لازم دارد و مخصوصاً نقش بازرسان بسیار مهم است، چون بدون نظارت ما نمی‌شود وارد هیچ مذاکره جدی شد. باید بدونیم دقیقاً در ایران چه خبر است». پیش از این اخباری مبنی بر سرقت اسناد مهم هسته‌ای ایران توسط بازرسان آژانس منتشر شده بود.
تریتا پارسی، از چهره‌های مدافع عادی‌سازی رابطه ایران و آمریکا که در دوران برجام نیز مورد مشورت تیم مذاکره‌کننده ایرانی قرار گرفته بود، در یک گفتگوی تلویزیونی گفته است «محاسبات اسرائیل در این جنگ بر برنامه هسته‌ای ایران متمرکز نبود. آنها سه هدف داشتند: کشاندن آمریکا به جنگ، سرنگونی و تخریب ایران تا حدی که مانند سوریه یا لبنان شود و بتوانند بدون دخالت آمریکا بمبارانش کنند». از نظر او، در بخش اول تا حدی موفق شدند، در بخش دوم به گفته او «ایرانی‌ها سریع جایگزین‌ها را آوردند و پاسخ دادند و بخش سوم شکست خورد». تریتا پارسی بر این باور است که «اکنون اسرائیل تحت فشار است که پیش از بازسازی سامانه‌های دفاعی ایران دوباره حمله کند و احتمالاً تلاش خواهد کرد آمریکا را وارد جنگ کند».
علی باقری، سرپرست سابق وزارت خارجه و معاون سیاسی وزارت خارجه در دولت شهید رئیسی با حکم علی لاریجانی، به عنوان معاون بین‌الملل دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی منصوب شد. وی همچنین ۱۰ شهریور ۱۴۰۳ به‌عنوان عضو شورای راهبردی روابط خارجی منصوب شد و از ۲۴ شهریور به‌عنوان دبیر این شورا مشغول فعالیت است. باقری همچنین از ۱۹ شهریور ۱۴۰۳ مشاور وزیر امور خارجه است. از آنجا که او از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ سمت معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران و رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات مربوط به احیای برجام در وین را برعهده داشت، برخی کارشناسان این انتصاب را یک انتصاب فراجناحی و بهره‌مندی از همه تجربیات موجود برای مقابله با تحریم‌ها دانسته‌اند. علی باقری در دیدار دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و ارمنستان حضور داشت.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا