با ورود بیش از ۱۳۸۶ نوع ماده مخدر و روان‌گردان به بازار جهانی، مرزهای اعتیاد در حال بازتعریف‌اند. در ایران، فقدان آمار دقیق، نبود قوانین به‌روز و تأخیر در آگاه‌سازی عمومی، زمینه‌ساز گسترش مصرف موادی شده‌اند که نه‌تنها ساختار شیمیایی‌شان پیچیده‌تر شده، بلکه قدرت تخریب روانی و جسمی‌شان نیز به‌مراتب بالاتر رفته است. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر سیاست‌گذاری، آموزش و مقابله با این موج جدید به‌موقع انجام نشود، کشور با بحرانی چندوجهی روبه‌رو خواهد شد.

به گزارش سرمایه فردا، در میدان نبرد اعتیاد، دیگر با چهره‌های آشنا روبه‌رو نیستیم. نسل جدید مواد مخدر، با اسامی عجیب، ساختارهای شیمیایی پیچیده و قدرت تخریبی بالا، هر روز در آزمایشگاه‌ها طراحی می‌شوند تا قوانین را دور بزنند و بازار را تسخیر کنند. از «کروکودیل» و «فلاکا» تا «اشک خدا» و «غبار میمون»، این مواد نه‌تنها سلامت جسم و روان مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کنند، بلکه نظام درمان، قانون‌گذاری و آموزش عمومی را نیز به چالش کشیده‌اند.

در ایران، اگرچه آمار رسمی از میزان مصرف این مواد وجود ندارد، اما هشدارهای مکرر مسئولان و کارشناسان نشان می‌دهد که موج جدید اعتیاد، با سرعتی نگران‌کننده در حال گسترش است. از مواد سنتی مانند حشیش و ماری‌جوانا تا روان‌گردان‌های صنعتی مانند «کمیکال» و «بنزای»، میدان مصرف به‌گونه‌ای تغییر کرده که دیگر نمی‌توان با ابزارهای قدیمی به مقابله با آن پرداخت.

این گزارش، نگاهی دارد به ابعاد فنی، قانونی و اجتماعی این بحران نوظهور؛ بحرانی که اگر جدی گرفته نشود، نه‌تنها سلامت فردی، بلکه امنیت اجتماعی را نیز در معرض تهدید قرار خواهد داد.

طی چند سال گذشته آنقدر مواد مخدر جدید به بازار آمده که به فول معروف آمارش از دست دررفته است. براساس آخرین گزارش‌های منتشر شده، هم اینک بیش از ۱۳۸۶ نوع مواد مخدر و روان گردان در بازار‌های جهانی شناخته شده است. اما در مورد اینکه هم اینک چه تعداد از این مواد در بازار ایران دست به دست می‌شود، گزارشی منتشر نشده است ولی به نظر می‌رسد مصرف این مواد به حدی شایع شده که یک عضو هیأت علمی دانشگاه پلیس نسبت به عوارض مخدر‌های عجیب و غریب کنونی موجود در بازار و قدرت تخریب بالا و بسیار خطرناکی که دارند هشدار داده است.

هشدار‌های پی در پی

چند روز قبل بود که حسین ذوالفقاری دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر در یک نشست گفت: زمان زیادی نداریم، در حال حاضر مخدر‌های عجیب و غریب به سرعت در دنیا در حال گسترش است و اگر آگاه‌سازی و آموزش را دیر انجام دهیم، ممکن است بعداً با آسیب‌های بیشتری روبه‌رو شویم. اظهاراتی که حکایت از نگرانی مسولان نسبت به شیوع استفاده از مواد مخدری دارد که هر روز در شکل و شمایلی جدید و البته خطرناک‌تر وارد بازار می‌شوند و جان و سلامت شهروندان بیشتری را به خطر میاندازند.

اما این‌ها تنها اظهار نظر‌ها در مورد مواد جدید و عجیب و غریب موجود در بازار نیستند. چند وقت قبل محمد ترحمی، مدیرکل حقوقی ستاد مبارزه با مواد مخدر رسما اعلام کرد که فقط طی شش ماه گذشته بیش از ۸۵ نوع مخدر جدید به چرخه اعتیاد جهان وارد شده است. وی با هشدار در این زمینه گفته است؛ در چنین شرایطی ضرورت اصلاح و به‌روزرسانی قوانین بیش از پیش احساس می‌شود.

به گفته وی، ، با ورود این ۸۵ ماده مخدر جدید، لیست روان‌گردان‌هایی که به‌عنوان مواد مخدر جدید شناخته می‌شوند، به ۱۳۸۶ نوع افزایش یافته است.

لیست سیاه مواد مخدر خطرناک

اما شاید بد نباشد که بدانید براساس بررسی‌های صورت گرفته، ۴۰ ماده از لیست مواد مخدر جدید و یا قدیمی، بیش از دیگران خطرناک هستند. این مواد شامل: کروکودیل(مخدر)، غبار می‌مون(روان گردان)، فلاکا( محرک)، فنتانیل(مخدر)، کارفنتانیل(مخدر)، کمیکال(محرک)، بنزای(محرک)، اشک خدا( روان گردان)، میومیو(محرک)، نخ (مت‌آمفتأمین)؛ (محرک)، برنز(مخدر)، مرگ خاکستری (مخدر)، پینک(مخدر)، لین(مخدر)، ناس(محرک)، قات(محرک)، اسپایس(روان گردان)، قارچ (Magic Mushroom) (روان گردان)، دستمال(روان گردان)، ماده مخدر M(محرک)، کانابیگرول (CBG)؛ (آرام بخش)، اکسی‌کدون (مخدر)، LSD(روان گردان)، ۲C-B(روان گردان)، مس کالین(روان گردان)، کتأمین(روان گردان)، بتل کتأمین(روان گردان)، PCP (روان گردان)، پنسی کلاپدین(روان گردان)، اکسی کانتین(مخدر)، تمجیزک(مخدر)، پان پراگ( محرک)، ایبوگین(روان گردان)، آمفتأمین( محرک) و بالاخره ترنک (Tranq)؛ (مخدر).

در مورد هر کدام از این مواد می‌توان حتی کتاب نوشت. بنابراین اگر می‌خواهید از تبعات مصرف آن‌ها مطلع شوید باید هر کدام را جداگانه در اینترنت جستجو کنید تا به اطلاعات مورد نظرتان دست پیدا کنید.

دستکاری بشر در مواد مخدر

در این میان بسیاری از پزشکان و کارشناسان معتقدند که مواد مخدر«طراح» بیش از بقیه مواد خطرناک هستند. مواد «طراح» به موادی گفته می‌شود که به‌طور مصنوعی در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شوند و معمولاً با تغییر ساختار شیمیایی مواد مخدر سنتی ایجاد می‌شوند. این تغییرات برای دور زدن قوانین و مقررات مربوط به کنترل مواد مخدر طراحی شده‌اند. برخی از شایع ترین این مواد ها عبارتند از : پینک (U-47700)، ایبوگین، کروکدیل، غبار می‌مون (Monkey Dust)، پی سی پی (Phencyclidine)، اکسی کنتین (OxyContin)، اسپایس (Spice)، فلاکا، کتامین، کمیکال، پنسی کلاپدین، پان پراگ، آمفتامین، تمجیزک، مس کالین، مسکالین(مسکالین مشابه مس کالین است و اثرات توهم‌زایی قوی دارد.)، اکستازی (MDMA) وفن سیکلیدین (PCP)ش

عوارض مصرف مواد جدید

علائم مصرف مواد مخدر جدید بسیار متنوع و گاهی غیرقابل پیش‌بینی است. این مواد به دلیل ترکیبات شیمیایی مختلف می‌توانند اثرات متفاوتی بر بدن و ذهن فرد داشته باشند. علائم و نشانه‌های مصرف این مواد را می‌توان در سه بخش روانی، جسمی و رفتاری خلاصه کرد. علائم جسمانی شامل: افزایش ضربان قلب، افزایش یا کاهش شدید فشار خون، تهوع و استفراغ، تشنج، اختلال در تعادل و هماهنگی عضلات. از علائم روانی مصرف این مواد نیز می‌توان به اضطراب و وحشت‌زدگی، توهمات دیداری و شنیداری، افسردگی یا احساسات شدید شیدایی، پارانویا و کاهش تمرکز و حافظه اشاره کرد. پرخاشگری، رفتار‌های بی‌پروا و انزوای اجتماعی نیز از جمله نشانه‌های رفتاری مصرف این مواد هستند.

روزآزمایی روان گرد‌های سنتی در برابر صنعتی

اما شاید بدنباشد که بدانید مواد روان گردان هم سنتی و صنعتی دارد. دکتر محسن بابایی عضو هیأت علمی دانشگاه پلیس در مورد مواد روان‌گردان سنتی، می‌گوید: مواد روان‌گردان سنتی در طبیعت وجود داشته و به صورت ذاتی در بطن برخی از گیاهان وجود دارد که معروف‌ترین آن «شاهدانه» (کانابیس ساتیوا) است. کانابیس ساتیوا به صورت طبیعی رشد می‌کند و گل و برگ دارد همچنین THC یا «تتراهیدروکانابینول» در گونه مؤنث این گیاه بیشتر است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه بیشترین استحصالات از گیاه شاهدانه شامل حشیش، ماری‌جوانا (گِرس)، گل، بنگ، روغن حشیش و چرس است، می‌گوید: هر کدام از این مواد از قسمت خاصی از گیاه شاهدانه استحصال می‌شوند.

دسته مستقلی به نام روان گرد‌ها

به گفته وی روان‌گردان‌های جدید یا همان NPS‌ها دسته مستقلی هستند و طبقه‌بندی جداگانه‌ای دارند. بابایی در تشریح این طبقه‌بندی می‌گوید: به طور مثال اکنون کنستانتره ماری‌جوانا را درست می‌کنند به این صورت که از حشیش کنستانتره‌ای به نام عسل یا کره تهیه می‌کنند و آن را با گاز بوتان مخلوط کرده که ۴۰ تا ۸۰ درصد THC دارد درحالیکه در بافت‌های سنتی هر کاری را هم انجام دهید نمی‌توانیم این میزان THC داشته باشید.

عضو هیأت علمی دانشگاه پلیس با بیان اینکه اکنون ماده «کِمیکال»، «بنزای» یا «پیکو» به نام کانابینوئید صنعتی شناخته می‌شوند، گفت: این مواد مخدر را در بافت صنعتی تولید کرده و روی بافت گیاهی اسپری کرده‌اند و به نام گل می‌فروشند درصورتیکه گل نیستند یا به طور مثال بافت ماده مخدر کمیکال شبیه گیاه است اما در حقیقت گیاه نیست و NPS است که در دسته کانابینوئید‌ها بوده یا بنزای نیز بافت گیاهی است که اثرات شبیه THC دارد اما بسیار خطرناک‌تر و قوی‌تر است. بنابراین به نظر می‌رسد ما با می‌دانی مواجه هستیم که دشمنانش، مواد مخدر جدیدی هستند که روز به روز به آمارشان افزوده می‌شود. و این زنگ خطری است جدی برای کشور.