در دنیا ۱۰۰ میلیارد دلار برای محیط زیست و حفاظت از عرصه های جنگلی در ۱۲ کشور دنیا اختصاص یافته‌است اما در ایران چرا اقدامی انجام نمی‌شود.

به گزارش سرمایه فردا، حمید رضا حاجی اشرفی: زمانیکه همه دانشمندان محیط زیست و کارشناسان توسعه صنعتی پی بردند که در مسابقه ثروت و قدرت و جنون ( من برتری ) بلوک های سیاسی جهان ، آنچه که در حال فناست و از بین رفتن آن موجب نابودی تمدن بشری خواهد شد.

از بین رفتن محیط زیست و آلودگی آب و هوا و از بین رفتن جنگل هاست ، تقریبا فاصله کمی تا حداکثر تاب آوری گرمایش اتمسفر زمین باقی مانده بود. اجلاس های کیوتو – پاریس – گلاسگو سه گردهم آیی بزرگ و تصمیم جمعی همه کشورهای جهان برای کنترل ریسک های آب و هوایی و حفاظت از محیط زیست ، مام بشر یعنی کره زمین بود .سه اجلاس اصلی که تحت نظارت سازمان ملل متحد تحت عنوان [ کنفرانس تغییرات آب و هوایی با هدف جلوگیری از گرم شدن اقلیم ] به ترتیب ؛ اجلاس کیوتو ۲۰۰۵ – اجلاس پاریس ۲۰۱۵ – اجلاس گلاسکو ۲۰۲۱ در زمان اپیدمی کرونا برگزار شدند .

دانشمندان محیط زیست ، زنگ خطر را به شدت به صدا در آوردند و دولتمردان و سیاستمداران و سرمایه داران صنعتی که به مصرف هر چه بیشتر انرژی فسیلی و تخریب محیط زیست و جنگل ها یا بهتر است بگوییم ریه های زمین را تخریب میکردند و بجای آنها [ خوابگاه ویلاها ] می ساختند را با استدلال های علمی از خواب بیدار کردند.

زنگ خطر برای محیط زیست

لیکن اما در همین فاصله ۲۰۰۵ اجلاس کیوتو تا ۲۰۲۱ گلاسکو ؛ اثرات سیل های ویرانگر ادواری چندین ده ساله ، خشکسالی ، آتش سوزی گسترده جنگل ها در هر پنج قاره ، گرمایش و سرمایش شدید و نامتقارن زمانی ناشی از پدیده [ النینو] صحت زنگ‌ هشدار باش دانشمندان درباره محیط زیست را پیش روی چشمان جهانیان به تصویر کشید.
در ۲۰۰۸ انقلاب چهارم صنعتی تحت عنوان هوش مصنوعی شروع شد . انگار یکبار دیگر بشریت سرمست از پیشرفت های دیجیتال بخواب رفت. اما در اجلاس ۲۰۲۱ گلاسکو به همت دانشمندان محیط زیست ،بشریت از خواب بیدار شد .۲۰۲۳ انقلاب پنجم صنعتی تحت عنوان ؛ نجات محیط زیست کلید خورد . ۱۰۰ میلیارد دلار برای کشت درختان و توسعه جنگل ها و حفاظت از عرصه های جنگلی به ۱۲ کشور دنیا اختصاص یافت تا اورژانسی به نجات [ زیست بشر و حفظ صلح جهانی بکوشند ].
در ایران ، یک دانشمند ایرانی ، بدون توقع و صرفا بعنوان یک وظیفه ملی ، برای حمایت و حفاظت از جنگل ها ، مراتع ، بیشه زارها ، عرصه های ساحلی هشدارهای لازم را داده‌اند. درواقع با تولید دهها مقاله و چندین کتاب و جزوات آموزشی برای دفاع و هشدار باش ضرورت حفظ علمی جنگل ها و عرصه های جنگلی به منظور توسعه پایدار و متوازن را اعلام کرده‌اند اما چرا دولت واکنش مناسبی به این مسأله ندارد؟

تشکیل تعاونی برای اجرای طرح گردشگری 

اجرای طرح گردشگری در آشوراده بیش از دو دهه محل مناقشه بوده و بارها طرح‌های گردشگری تصویب شده برای تنها جزیره دریای خزر به بایگانی سپرده شده است. اما این بار معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست از تلاش برای جلب مشارکت جامعه محلی و تشکیل یک تعاونی برای اجرای طرح گردشگری در این جزیره خبر می‌دهد.

سابقه تدوین طرح گردشگری برای جزیره آشوراده به سال ۱۳۸۳ باز می‌گردد. نخستین طرح برای تنها جزیره دریای خزر در روزهای پایانی دولت هشتم به تصویب رسید و در سال ۸۴ در دولت نهم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری طی موافقتنامه‌ای مجوز تاسیس منطقه نمونه گردشگری ملی جزیره آشوراده را صادر کرد اما این طرح هرگز اجرایی نشد و صرفا این جزیره به‌عنوان منطقه نمونه گردشگری به ثبت رسید.

بارها موضوع اجرای طرح‌های گردشگری در این جزیره روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت ولی به دلیل نبود زیرساخت یا اختلاف نظر کارشناسان درباره نحوه اجرای برنامه، این طرح‌ها به دست فراموشی سپرده شد.

در سال ۹۳ حسن روحانی رئیس جمهوری وقت اعلام کرد که جزیره آشوراده استان گلستان در دریای خزر با مراعات مسائل زیست‌محیطی به یک مرکز گردشگری تبدیل خواهد شد؛ به‌طوری که بخشی از این جزیره به‌صورت طبیعی باقی می‌ماند و بخش دیگر آن با فراهم شدن زیرساخت‌های لازم به منطقه گردشگری تبدیل می‌شود. سپس در سال ۹۴ پایان طرح مطالعات گردشگری و طبیعت‌گردی جزیره آشوراده اعلام و اردیبهشت سال ۹۷ طرح گردشگری «آشوراده» تایید و همان سال پروژه گردشگری جزیره آشوراده گلستان آغاز شد اما خیلی طول نکشید که اجرای این طرح نیز با اعتراض فعالان محیط زیست همراه شد.

حالا حمید ظهرابی معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست به ایسنا درباره اجرای طرح گردشگری در آشوراده گفته است که یکی از اهداف جدی این سازمان، ایجاد فضاهایی برای بهره‌برداری پایدار و توسعه مشاغل سبز در مناطق تحت مدیریت است، بنابراین به دنبال ایجاد منافع مشترک با جوامع محلی هستیم تا آنان نیز از منافع حفاظت بهره‌مند شوند.

مناقشات موجود درباره طرح گردشگری

وی با اشاره به مناقشات موجود درباره طرح گردشگری آشوراده توضیح می‌دهد: ابتدا از دستگاه‌های مختلف خواسته شد که فعالیت‌های خود را متوقف کنند تا برای آشوراده برنامه‌ای منسجم طراحی کنیم. برنامه‌ای که حفاظت، گردشگری، طبیعت‌گردی و استانداردها را در برگیرد.

به گفته ظهرابی، پس از مناقشه کوتاهی، سازمان حفاظت محیط زیست، استانداری گلستان و دیگر دستگاه‌های متولی مانند بنیاد مسکن، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت آموزش و پرورش و وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به چارچوب توافقی دست ‌یافته‌اند و قرار است که بهره‌برداری از آشوراده با کمترین آثار و پیامدها برای تنوع زیستی و طبیعت اجرایی شود.

او اضافه می‌کند: بر همین اساس ساخت و ساز در این جزیره به منطقه روستایی منتقل شد و دستگاه‌ها توافق کردند که زون‌های تفرجگاهی بزرگ فقط به فعالیت‌هایی اختصاص پیدا کند که کمترین اثرگذاری بر طبیعت را دارد.

معاون محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست تعیین تکلیف سرمایه‌گذاری که قبلا در این جزیره برای مشارکت در اجرای طرح مدیریت منطقه انتخاب شده بود را یکی از برنامه‌های این سازمان اعلام کرده و تاکید می‌کند: اگر قرار است کاری در حوزه طبیعت‌گردی انجام شود، باید با مشارکت کامل مردم محلی انجام گیرد و منافع حاصل از گردشگری نیز به مردم محلی برسد. سازمان محیط زیست برنامه دارد که منافع حاصل از فعالیت‌های تجاری کوچک، فروش محصولات سنتی و دیگر زیرساخت‌های گردشگری به جامعه محلی بازگردد.

ظهرابی با تشریح وضعیت مالکیت اراضی جزیره آشوراده و تنوع موجود در بین ذینفعان از تشکیل یک تعاونی با شراکت مردم محلی خبر می‌دهد که قرار است این تعاونی برنامه‌ای که سازمان حفاظت محیط زیست، بنیاد مسکن و استانداری بر آن توافق می‌کنند را اجرا کند.

او می‌گوید: به این ترتیب ۱۳ مرکز اقامتگاهی، چندین مرکز فروشگاهی، مرکز بازدیدکنندگان، مراکز مراقبتی، بهداشتی، ایمنی و… احداث شود و مدیریت آن به‌صورت مشترک در اختیار این تعاونی قرار خواهد گرفت.