فرمول جدید حجم مبنا در بازار سرمایه ایران، با هدف کنترل نوسانات غیرواقعی و افزایش شفافیت معاملاتی، حالا بر اساس شناوری سهم، رفتار معاملاتی اخیر و بازدهی کوتاه‌مدت به‌صورت پویا محاسبه می‌شود. این تغییر، سهم‌های بزرگ را روان‌تر و سهم‌های کوچک را سخت‌گیرانه‌تر مدیریت می‌کند که هم امنیت سهامدار خرد را افزایش دهد و هم بازی سفته‌بازان را محدود سازد.

به گزارش سرمایه فردا، در بازار سرمایه، «حجم مبنا» یکی از آن مفاهیم کلیدی است که نقش مستقیمی در تعیین قیمت پایانی نمادها دارد. به‌بیان ساده، حجم مبنا حداقل میزان معامله‌ای است که باید در یک نماد انجام شود تا تغییرات قیمت آن در «قیمت پایانی» لحاظ شود. این سازوکار از جهش‌های غیرواقعی قیمت جلوگیری می‌کند و مانع از آن می‌شود که با چند معامله محدود، قیمت سهم دچار نوسان مصنوعی شود.

اما حالا با اصلاح فرمول حجم مبنا، این معیار دیگر ثابت نیست و به‌صورت پویا و متناسب با ویژگی‌های هر سهم محاسبه می‌شود. این تغییر، در ظاهر فنی و پیچیده به نظر می‌رسد، اما در عمل، هدف آن افزایش شفافیت و کاهش امکان دستکاری قیمتی است.

فرمول جدید حجم مبنا بر چهار محور اصلی استوار است:

1. شناوری سهم: هرچه سهم شناور آزاد بیشتری داشته باشد، حجم مبنای آن سبک‌تر محاسبه می‌شود. این یعنی سهم‌هایی که نقدشوندگی بالاتری دارند، راحت‌تر نوسان می‌گیرند و کشف قیمت در آن‌ها دقیق‌تر انجام می‌شود.
2. میانگین معاملات سه‌ماهه اخیر: سهم‌هایی که در ماه‌های گذشته فعال‌تر بوده‌اند، مشمول تخفیف در حجم مبنا می‌شوند. در مقابل، نمادهای کم‌معامله با سخت‌گیری بیشتری مواجه خواهند شد.
3. بازدهی چهار هفته اخیر: اگر سهمی در مدت کوتاهی جهش قیمتی داشته باشد، حجم مبنای آن افزایش می‌یابد تا از دستکاری قیمتی و سفته‌بازی جلوگیری شود.
4. میانگین معاملات یک‌ماهه اخیر: این عامل باعث می‌شود فرمول حجم مبنا به‌طور مستمر با رفتار واقعی بازار به‌روزرسانی شود و از انجماد محاسباتی جلوگیری کند.

در کنار این عوامل، یک قاعده حداقلی نیز در نظر گرفته شده: هیچ سهمی کمتر از ۱۰ درصد سرانه شناورش حجم مبنا نخواهد داشت. این بند، مانع از آن می‌شود که سهم‌های کوچک با معاملات محدود، دچار نوسانات غیرواقعی شوند.

نتیجه این تغییرات چیست؟

برای سهم‌های بزرگ و پرمعامله، حجم مبنا کاهش می‌یابد و این به معنای کشف قیمت روان‌تر و نوسان طبیعی‌تر است. در مقابل، سهم‌های کوچک، خشک یا آن‌هایی که به‌تازگی جهش زده‌اند، با حجم مبنای سنگین‌تری مواجه می‌شوند و دیگر نمی‌توان با چند معامله صوری، قیمت را جابه‌جا کرد.

از منظر ذی‌نفعان بازار، این اصلاحات پیامدهای متفاوتی دارد:

• سهامداران خرد از امنیت بیشتر و کاهش نوسانات مصنوعی بهره‌مند می‌شوند.
• سفته‌بازها با محدودیت‌های جدید مواجه شده و جذابیت بازی‌های قیمتی برایشان کاهش می‌یابد.
• سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به قیمت پایانی اعتماد بیشتری پیدا می‌کنند.
• تریدرهای کوتاه‌مدت در نمادهای کم‌معامله باید با دقت بیشتری عمل کنند، چرا که حرکت قیمت پایانی کندتر خواهد بود.

در جمع‌بندی باید گفت این تغییر، یک تیغ دو لبه است. از یک‌سو شفافیت بازار را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر، برای برخی فعالان بازار، به‌ویژه نوسان‌گیران، ریسک‌های تازه‌ای ایجاد می‌کند. بنابراین، پیش از ورود به نمادهای کوچک یا کم‌معامله، بررسی دقیق حجم مبنای جدید آن‌ها ضروری است.

بازار سرمایه، بیش از هر چیز، میدان تصمیم‌گیری آگاهانه است. در این میدان، عجله نه‌تنها سود نمی‌آورد، بلکه می‌تواند سرمایه را به خطر بیندازد. حجم مبنا، حالا نه فقط یک عدد، بلکه آینه‌ای از رفتار بازار و ابزاری برای کنترل هیجان‌های غیرمنطقی است. این اصلاح، اگر با درک درست همراه شود، می‌تواند گامی مؤثر در مسیر حرفه‌ای‌تر شدن بازار باشد