صدایی از هالیوود علیه سیاست‌های نتانیاهو

به گزارش سرمایه فردا، ناتالی پورتمن، بازیگر برجسته‌ای که در اورشلیم متولد شده و ریشه‌های یهودی دارد، با بیانی صریح در جدیدترین استوری اینستاگرام خود نوشت: «قحطی را متوقف کنید، از طریق سازمان‌های خیریه کمک برسانید و به جنگ ویرانگر نتانیاهو پایان دهید.» این اظهارات، که مستقیماً سیاست‌های جنگ‌طلبانه نخست‌وزیر اسرائیل را نشانه گرفته، از سوی چهره‌ای مطرح شده که می‌توانست به دلیل پیشینه‌اش سکوت اختیار کند. اما پورتمن انتخاب کرده تا برای مردمی که زیر بار محاصره و بمباران در نوار غزه رنج می‌کشند، سخن بگوید. این گزارش، با نگاهی به کارنامه سینمایی او، نشان می‌دهد چگونه نقش‌هایش، که اغلب شکنندگی و استقامت انسان‌ها را به تصویر کشیده‌اند، با درد و رنج فلسطینیان هم‌صدا شده است. تمرکز این نوشتار نه بر ستایش پورتمن، بلکه بر فاجعه‌ای است که مردم این سرزمین را در تنگنا قرار داده و صدایی از هالیوود را به اعتراض واداشته است.

بحرانی که خاموشی نمی‌پذیرد

گزارش‌های سازمان ملل از وضعیت وخیم نوار غزه حکایت دارند: بیش از ۸۰ درصد ساکنان به کمک‌های غذایی وابسته‌اند، اما محاصره و محدودیت‌ها، دسترسی به این کمک‌ها را دشوار کرده است. تا اوت ۲۰۲۵، بیش از ۴۳ هزار نفر، از جمله ۱۵ هزار کودک، در درگیری‌ها جان باخته‌اند. بیمارستان‌ها تخریب شده، آب آشامیدنی کمیاب است و خانواده‌ها در اردوگاه‌های پرازدحام، زیر تهدید مداوم بمباران، به سختی روزگار می‌گذرانند. این واقعیت تلخ، چنان عمیق است که حتی ناتالی پورتمن، با وجود پیوندهای فرهنگی‌اش، نتوانسته در برابر آن بی‌تفاوت بماند.

موضع‌گیری اخیر او در شبکه‌های اجتماعی، نه‌تنها بر ضرورت کمک‌رسانی تأکید دارد، بلکه سیاست‌های نتانیاهو را مسئول این فاجعه می‌داند. این صراحت در هالیوود، که اغلب با احتیاط به مسائل سیاسی می‌نگرد، کم‌نظیر است. پورتمن پیش‌تر در سال ۲۰۱۸ از دریافت جایزه‌ای در اسرائیل خودداری کرد تا با سیاست‌های دولت نتانیاهو همسو دیده نشود. اکنون، این موضع‌گیری تازه، گامی جسورانه‌تر است؛ نشانه‌ای از بحرانی که حتی افرادی با پیوندهای عمیق به اسرائیل را به اعتراض کشانده است.

ماتیلدا و کودکان بی‌سرپناه

نخستین نقش ماندگار پورتمن، ماتیلدا در فیلم «لئون: حرفه‌ای» (۱۹۹۴)، دختری بود که در چرخه خشونت، از خانه و خانواده دور می‌شود. او با چشمانی پر از غم و اراده‌ای شکننده، در جهانی بی‌رحم به دنبال سرپناهی می‌گردد. این نقش، که پورتمن را در ۱۲سالگی به شهرت رساند، امروز گویی بازتاب کودکان فلسطینی است. گزارش‌های یونیسف نشان می‌دهند بیش از ۶۰۰ هزار کودک در غزه از آموزش محروم شده‌اند و بسیاری، مانند ماتیلدا، پس از از دست دادن عزیزانشان، در اردوگاه‌ها یا خیابان‌های ویران آواره‌اند.

ماتیلدا در فیلم، با وجود رنج، ایستادگی می‌کند و به لئون، مردی تنها، پناه می‌برد. اما کودکان غزه به کجا پناه ببرند؟ وقتی پورتمن از قحطی سخن می‌گوید، انگار این کودکان را در نظر دارد؛ کودکانی که حق زیستن در آرامش داشتند، اما جنگ این حق را از آن‌ها ربوده است. این شباهت، از عمق فاجعه‌ای نشئت می‌گیرد که زندگی نسل‌های جوان غزه را به کابوس بدل کرده است.

«قوی سیاه» و مادران در تنگنا

در «قوی سیاه» (۲۰۱۰)، پورتمن در نقش نینا، بالرینی که زیر فشارهای روانی و بیرونی فرو می‌ریزد، درخشید و اسکار گرفت. نینا زنی است که در برابر انتظارات غیرانسانی، شکننده اما مقاوم است. این تصویر، گویی بازتاب مادران فلسطینی است که برای بقای فرزندانشان در شرایطی غیرممکن مبارزه می‌کنند. گزارش‌های سازمان‌های امدادی نشان می‌دهند زنان غزه، که اغلب تنها نان‌آوران خانواده‌اند، ساعت‌ها در صف‌های کمک غذایی منتظر می‌مانند، در حالی که خود گرسنه‌اند.

این مادران، مانند نینا، زیر فشارهایی کمرشکن قرار دارند: کمبود غذا، قطعی برق و هراس مداوم از بمباران. وقتی پورتمن از نیاز به کمک‌رسانی سخن می‌گوید، انگار به این زنان اشاره دارد؛ زنانی که در سکوت، باری سنگین را به دوش می‌کشند. این پیوند، عمق بحرانی را نشان می‌دهد که زندگی روزمره را در غزه مختل کرده است.

«V for Vendetta» و ایستادگی در برابر ظلم

در «V for Vendetta» (۲۰۰۵)، پورتمن در نقش ایوی، زنی که در جهانی دیکتاتوری از ترس به شجاعت می‌رسد، علیه ستم می‌ایستد. ایوی نمادی است از انسانی که در برابر ظلم، سکوت را نمی‌پذیرد. این نقش، امروز بی شباهت به مردم فلسطین نیست که زیر فشار محاصره و نظامی‌گری، مقاومت می‌کنند. گزارش‌های سازمان عفو بین‌الملل از نقض گسترده حقوق بشر در غزه خبر می‌دهند: بمباران غیرنظامیان، تخریب زیرساخت‌ها و قطع دسترسی به نیازهای اولیه. این ستم، چنان سنگین است که حتی پورتمن علیه آن سخن گفته است.

وقتی او سیاست‌های نتانیاهو را «ویرانگر» می‌خواند، انگار صدای ایوی را از سینما به واقعیت آورده است. مردم غزه، مانند ایوی، در برابر سلطه‌ای که زندگی‌شان را در چنگ گرفته، ایستادگی می‌کنند، اما این مقاومت هزینه‌ای گزاف دارد: جان‌های از دست‌رفته، خانه‌های ویران و آینده‌ای که هر روز تیره‌تر می‌شود.

کارگردانی رنج‌های خاموش

پورتمن در «داستانی از عشق و تاریکی» (۲۰۱۵)، که خود کارگردانی‌اش کرد، نقش مادری را ایفا کرد که در فشارهای تاریخی و شخصی فرو می‌ریزد. این فیلم، بر اساس رمانی از عاموس اوز، روایتی است از رنج‌های پنهان؛ رنج زنانی که در میان تاریخ و سیاست گم می‌شوند. امروز، زنان فلسطینی در غزه گویی ادامه‌دهنده این داستان‌ هستند. گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهند بسیاری از زنان به دلیل نبود امکانات پزشکی، در زایمان یا بیماری جان می‌دهند. این رنج‌های خاموش، همان چیزی است که پورتمن را به سخن واداشته است.

وقتی او از قحطی و کمک‌رسانی می‌گوید، انگار به این زنان اشاره دارد؛ زنانی که در ویرانی، دیده نمی‌شوند، اما بار زندگی را به دوش می‌کشند. این فیلم و نقش، نشان می‌دهند که پورتمن، پیش از موضع‌گیری اخیرش، با رنج‌های انسانی آشنا بوده و آن‌ها را در آثارش بازتاب داده است.

بازتاب درد در سینما

کارنامه پورتمن پر از نقش‌هایی است که رنج و مقاومت انسان‌ها را به تصویر می‌کشند. ماتیلدا، که کودکی‌اش در خشونت غرق شد، ایوی، که علیه ظلم فریاد زد، و مادری که در «داستانی از عشق و تاریکی» زیر فشار فرو ریخت، حالا به شکلی عجیب گویی بازنمایی هستند برای مصائب مردم فلسطین. کودکان غزه، مانند ماتیلدا، در جست‌وجوی پناه‌ می‌گردند. مادران این سرزمین، مانند نینا، زیر فشارهای غیرانسانی مقاومت می‌کنند و مردم غزه، مانند ایوی، در برابر ستم ایستاده‌اند.

بنیا ابراهیم‌نژاد