عبور از خام‌فروشی؛ ضرورت بازنگری در سیاست‌های معدنی ایران

به گزارش سرمایه فردا، رییس هیات‌عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، با انتقاد از سیاست‌های جاری در حوزه معدن، تأکید کرد که تمرکز بیش از حد بر استخراج مواد خام، ایران را از رقابت در بازارهای جهانی عقب نگه داشته است. محمد آقاجانلو در نخستین کنفرانس تخصصی سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش طلا، نقره و مس، گفت: «در حالی که کشورهای پیشرفته مسیر توسعه خود را بر پایه تولید محصولات نهایی و تخصصی بنا کرده‌اند، سیاست‌گذاری‌های ما همچنان بر استخراج و فروش مواد اولیه متمرکز است.»

او با اشاره به چالش‌های زیرساختی و فناوری در کشور افزود: «استفاده از تکنولوژی‌های قدیمی، کمبود زیرساخت‌های فیزیکی، مشکلات لجستیکی و انرژی، و همچنین بی‌اعتمادی نسبت به تعهدات صادراتی، باعث شده ایران نتواند جایگاه شایسته‌ای در صنایع جهانی به‌دست آورد.»

آقاجانلو همچنین ضعف در توسعه بازار داخلی را یکی دیگر از موانع دانست و گفت: «برخی واحدهای تولیدی حتی توان عرضه محصولات خود را فراتر از استان محل فعالیت ندارند، در حالی که کشورهای معدن‌خیز با عبور از خام‌فروشی، توانسته‌اند محصولاتی مانند باتری‌های لیتیومی را به بازارهای جهانی صادر کنند.»

او با اشاره به تجربه موفق ترکیه در این زمینه اظهار داشت: «با وجود منابع محدودتر نسبت به ایران، ترکیه با تمرکز بر حلقه‌های پایین‌دستی زنجیره ارزش، سهم قابل توجهی از بازار جهانی طلا را به خود اختصاص داده است.»

رییس هیات‌عامل ایمیدرو در پایان اعلام کرد که این سازمان در سال جاری قصد دارد با عرضه دو معدن طلای تازه‌کشف‌شده، زمینه جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی را فراهم کند.

سخنان رییس هیات‌عامل ایمیدرو نشان می‌دهد که ادامه مسیر فعلی در سیاست‌های معدنی کشور، نه‌تنها مانع بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی است، بلکه فرصت‌های ارزشمند حضور در زنجیره جهانی صنایع معدنی را نیز از ایران سلب می‌کند. عبور از خام‌فروشی و حرکت به‌سوی توسعه حلقه‌های پایین‌دستی، نیازمند اصلاحات زیرساختی، ارتقای فناوری، تقویت بازار داخلی و جذب سرمایه‌گذاری هدفمند است. تجربه کشورهایی مانند ترکیه گواهی بر این است که با برنامه‌ریزی دقیق و تمرکز بر ارزش‌افزوده، حتی با منابع محدود نیز می‌توان سهمی مؤثر در بازارهای جهانی داشت. اکنون زمان آن رسیده که ایران نیز با بازنگری در سیاست‌های معدنی، جایگاه خود را در اقتصاد جهانی تثبیت کند.