پرونده‌های تلخ آزار کودکان در باشگاه‌های ورزشی، سال‌هاست در سایه سکوت و فراموشی تکرار می‌شوند. حالا با برگزاری نخستین کارگاه تخصصی «مراقبت از کودکان» در فوتبال ایران، امیدی تازه برای پیشگیری از این آسیب‌ها شکل گرفته است آغازی برای بازنگری در ساختارهای تربیتی، نظارتی و آموزشی ورزش پایه.

به گزارش سرمایه فردا، زمین فوتبال، برای بسیاری از کودکان، آغاز رؤیاهاست؛ جایی برای دویدن، یاد گرفتن، و ساختن آینده. اما گاهی همین زمین، به صحنه‌ای از آسیب بدل می‌شود؛ آسیب‌هایی که نه در مسابقه، بلکه در خلوت تمرین‌ها و اعتمادهای شکسته رخ می‌دهند. سال‌هاست که گزارش‌هایی از آزار و اذیت جنسی کودکان در مدارس فوتبال و باشگاه‌های ورزشی منتشر می‌شود  که با جنجال رسانه‌ای آغاز می‌شوند و با فراموشی نهادی پایان می‌گیرند. مربیانی بدون صلاحیت، ساختارهایی بدون نظارت، و کودکانی بدون آموزش خودمراقبتی، ترکیبی خطرناک ساخته‌اند که امنیت روانی و جسمی نسل آینده را تهدید می‌کند. حالا، با برگزاری کارگاه تخصصی «مراقبت از کودکان» در مرکز ملی فوتبال، نشانه‌هایی از تغییر دیده می‌شود؛ گامی کوچک اما مهم برای آنکه زمین بازی، دوباره امن شود. این آغاز، اگر با آموزش، نظارت و اراده همراه شود، می‌تواند نقطه پایان سکوتی باشد که سال‌هاست صدای کودکان را نشنیده است.

آزار و اذیت و سوء استفاده جنسی از کودکان در باشگاه های ورزشی موضوع جدیدی نیست بلکه برعکس قدمتی طولانی در تمامی دنیا دارد. موضوعی که طی یک دهه اخیر چندین بار در کشور ما نیز در قالب پرونده های جنجالی نقل رسانه ها شده ولی بعد از مدتی به فراموشی سپرده شده است. موضوعی که تاکنون بارها یونیسف در مورد آن هشدار داده و بر لزوم آموزش به کودکان در مورد خود مراقبتی در محیط های ورزشی هشدار داده است. شاید به همین خاطر باشد که به تازگی کارگاه تخصصی «مراقبت از کودکان» با حضور مسئولان مراقبت از کودکان باشگاه‌های لیگ برتر و لیگ یک در مرکز ملی فوتبال برگزار شد.

ناهنجاری‌های اخلاقی در مدارس فوتبال و باشگاه‌های ورزشی، موضوع جدیدی نیست بلکه از مدت‌ها قبل بسیاری از کارشناسان و پیشکسوتان ورزشی ، نسبت به آنچه در برخی مدارس فوتبال و باشگاه‌های ورزشی رخ می‌دهد، هشدار داده بودند. نگاهی بر اخبار حوادث یک دهه گذشته مهر تاییدی است بر تکرار حوادثی در مورد آزار و اذیت کودکان و نوجوانان در مدارس و باشگاه های ورزشی که توسط مربیان یا کادر فنی رخ داده است.

مروری تاریخی بر یک حادثه تلخ

سال ۱۳۹۴، خبر سوء استفاده جنسی یک مربی از یک بازیکن در رسانه‌ها منتشر شد و پس از شکایت‌های صورت گرفته، این مربی پایه تحت پیگرد قانونی قرار گرفت و بعد از اثبات اتهامش، روانه زندان شد. رییس هیات فوتبال استان تهران در آن زمان با تایید این خبر گفت: «گزارش‌هایی از این دست، محرمانه به حساب می‌آید ولی موردی داشتیم که یک مربی در یک مدرسه فوتبال، مرتکب مسائل غیراخلاقی شده بود که به سرعت به این اقدام زننده رسیدگی شد». هم‌چنین مرداد ۱۳۸۹ نیز، آزار جنسی بازیکنان در مدرسه فوتبال یکی از تیم‌های لیگ برتری پایتخت خبرساز شد.

همچنین در موردی دیگر، اواخر سال ۱۴۰۰ بود که  مرد جوانی همراه از مربی مدرسه فوتبالی در شرق تهران به خاطر آزار و اذیت جنسی پسر ۱۲‌ساله‌اش شکایت کرد. وی در این زمینه گفته بود؛ چند هفته بعد از ثبت نام پسرم در این مدرسه فوتبال متوجه تغییر رفتارهای وی . او بشدت منزوی و گوشه‌گیر شده بود و با کسی حرف نمی‌زد، وقتی هم از او سؤالی می‌پرسیدیم با پرخاشگری جواب می‌داد. ابتدا فکر کردیم تغییر رفتارهایش به خاطر شرایط سنی‌اش است، اما بعد از مدتی وقتی با شگردهای مختلف توانستیم علت تغییر احوالش را متوجه شویم از شنیدن آنچه برای پسرم اتفاق افتاده بود شوکه شدیم.پسرم عریف کرد و گفت، مربی فوتبال او را مورد آزار و اذیت قرار داده است، حالا هم از شما می‌خواهیم او را دستگیر کنید. بعد از انتشار این خبر، شکایت های دیگری هم از این مربی مطرح شد که باعث شد تعداد آنها به  ۹ پرونده برسد!

یکسال بعد یعنی اواخر سال ۱۴۰۱ نیز  مدیر رسانه‌ای پیشین باشگاه شهر خودرو با انتشار عکس نوشته‌ای در اینستاگرام از فاجعه‌ای بزرگ در فوتبال پایه مشهد خبر داد. او مدعی شد مربی‌نماها دست کم ۱۵ فوتبالیست نونهال در یک مدرسه فوتبال را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده‌اند. موضوعی که به جنجالی رسانه ای در کشور بدل شد.

افشاگری های پیشکسوتان

بعد از آن بود که برخی از پیشکسوتان فوتبال نیز لب به افشاگری گشودند و وجود چنین حوادثی را در مدارس و باشگاه های ورزشی تایید کردند. ادموند بزیک، بازیکن‌ پیشین تیم فوتبال پرسپولیس و تیم‌ملی فوتبال ایران در این زمینه می‌گوید: «گاها شنیده‌ام که چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد و زمانی که طی چند سال چنین مسائلی را می‌شنویم، قاعدتا باید وجود داشته باشد کما اینکه حتی در اروپا نیز چنین مسائلی وجود دارد»!

محمود کلهر، مربی مدرسه فوتبال، پیشکسوت فوتبال ایران و بازیکن‌ پیشین تیم‌های فوتبال پرسپولیس و استقلال هم یکی دیگر از این پیشکسوتان بود که در همین خصوص گفته بود: «متاسفانه به برخی افراد بدون صلاحیت، مدارک مربیگری می‌دهند و اجازه کار پیدا می‌کنند که در نهایت چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد. بنده ۲۵ سال است که در حوزه آموزش فعالیت و چنین اتفاقاتی را لمس می‌کنم. دیده‌ام اتفاقاتی که خانواده‌های عزیز را دچار مشکل کرده است. باید از چنین اتفاقاتی پیشگیری کنیم. سالیان متمادی است که چنین مسائلی را مطرح می‌کنیم اما متاسفانه گوش شنوایی وجود ندارد! و این اتفاقات ناگوار رخ می‌دهد».

کارگاه تخصصی «مراقبت از کودکان»

وقوع چنین حوادثی باعث شده تا روانشناسان حوزه کودک، بارها بر لزوم آموزش های «خودمراقبتی» در مدارس یا توسط والدین تاکید کنند. خودمراقبتی به زبان ساده به این معناست که بچه‌ها یاد بگیرند که چطور از بدن، ذهن و احساسات خودشان مراقبت کنند.

به اعتقاد روانشناسان و اهل فن، بسیاری  از این مهارت‌ها رو می‌توان از همان سال‌های اول زندگی به کودکان آموخت ؛ درست مثل مسواک زدن، حمام کردن، غذا خوردن، یا اینکه چطور وقتی کسی ازآنها خواسته‌ی نابجای دارد؛ «نه» بگویند!

برای همین از چندی قبل و برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی؛ مربیانی با عنوان مسئولان مراقبت از کودکان، در بخشی از باشگاه ها مستقر شدند. در ادامه این مسیر چند روز قبل برای نخستین بار کارگاه تخصصی «مراقبت از کودکان» با حضور مسئولان مراقبت از کودکان باشگاه‌های لیگ برتر و لیگ یک در مرکز ملی فوتبال برگزار شد. کارگاهی که مدرس آن یک ایرانی به عنوان افسر مراقبت از کودکان فدراسیون فوتبال در AFC، بود. گامی که می تواند نشانه ای باشد برای اینکه بالاخره نظام ورزشی ما، با درک اهمیت این موضوع به دنبال راهکارهایی برای کاهش آن است.