سه شنبه ۸ مهر ۱۴۰۴
تصویب حذف چهار صفر از پول ملی ایران بار دیگر بحثی قدیمی را زنده کرده است؛ اقدامی که اگرچه می‌تواند ساختار مالی را ساده‌تر کند و تأثیرات روانی مثبتی داشته باشد، اما بدون اصلاحات بنیادین اقتصادی، به تنهایی راه‌حل تورم و بی‌ثباتی نخواهد بود. تجربه‌های جهانی نشان می‌دهند که موفقیت این سیاست، در گرو کنترل تورم، انضباط مالی و بازسازی اعتماد عمومی است.
به گزارش سرمایه فردا، دولت‌ها در مواجهه با تورم و کاهش ارزش پول ملی، اغلب به دنبال راهکارهایی هستند که بتوانند این مشکلات را مدیریت کنند. یکی از این راهکارها که در طول دهه‌های گذشته در بسیاری از کشورها به کار گرفته شده، حذف صفر از پول ملی است. این اقدام که به عنوان یک اصلاح اسمی شناخته می‌شود، به طور مستقیم به قدرت خرید مردم یا ارزش واقعی پول ملی ارتباطی ندارد، اما می‌تواند تأثیرات روانی و ساختاری مهمی داشته باشد. در ایران نیز این موضوع سال‌هاست که مطرح است و اخیراً بار دیگر به تیغ بررسی و تصویب هیئت دولت رسیده است.
موضوع حذف چهار صفر از پول ملی و تغییر واحد پول از ریال به تومان، ریشه در چند دهه بحث و بررسی در اقتصاد ایران دارد. این ایده اولین بار در دهه هفتاد شمسی مطرح شد و در دولت‌های مختلف با فراز و نشیب‌های فراوانی روبرو بوده است. با این حال، در سال‌های اخیر و با افزایش تورم و کاهش شدید ارزش پول ملی، این موضوع بار دیگر در دستور کار قرار گرفت. اخیراً، سخنگوی دولت اعلام کرد که موضوع حذف چهار صفر از واحد پول ملی، در نشست هیئت دولت به تصویب رسیده و قرار است مراحل قانونی خود را طی کند. این تصمیم، با هدف ساده‌سازی مبادلات پولی، کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس، و تسهیل محاسبات مالی و حسابداری اتخاذ شده است. در دنیا هم بارها در کشورهای مختلف حذف صفر از پول ملی رقم خورده است.
همانطور که اشاره شد، حذف صفر از پول ملی یک اصلاح اسمی است، نه یک راهکار بنیادی برای مشکلات اقتصادی. این سیاست به خودی خود نه تورم را کنترل می‌کند، نه قدرت خرید مردم را بهبود می‌بخشد و نه ارزش واقعی پول ملی را ارتقا می‌دهد. تأثیر اصلی این اقدام در دو زمینه است: روانی و ساختاری.
از منظر روانی، با حذف صفرها، ارقام بزرگ و دلهره‌آور در معاملات و حساب‌ها کوچک‌تر می‌شوند و این امر می‌تواند از لحاظ ذهنی تأثیر مثبتی بر مردم بگذارد و تورم انتظاری را تا حدی کاهش دهد. از منظر ساختاری نیز، این اقدام می‌تواند سیستم حسابداری را ساده‌تر، هزینه‌های چاپ و نگهداری پول را کمتر و عملیات پرداخت را تسهیل کند.
با این حال، تجربه کشورهای مختلف نشان داده که این سیاست تنها زمانی موفق است که در بستر یک اقتصاد باثبات و همراه با سیاست‌های پولی و مالی منضبط اجرا شود. در غیر این صورت، تنها یک مسکن موقت خواهد بود و صفرها در مدت کوتاهی به پول ملی بازخواهند گشت. کشورهایی مانند ترکیه، برزیل، روسیه، لهستان، زیمباوه و آرژانتین این سیاست را به اجرا گذاشته‌اند و هر کدام نتایج متفاوتی را تجربه کرده‌اند.
برای اینکه سیاست حذف صفر از پول ملی مؤثر و پایدار باشد، باید پیش‌شرط‌های مهمی در اقتصاد فراهم باشد. این پیش‌شرط‌ها به صورت زیر هستند:
تجربه‌های موفق و ناموفق جهانی در حذف صفر
تجربه کشورهای مختلف در حذف صفر از پول ملی، درس‌های ارزشمندی را به ما می‌آموزد. در اینجا به بررسی سه تجربه موفق و سه تجربه ناموفق می‌پردازیم:
تجربه‌های موفق
تجربه‌های ناموفق
نتیجه‌گیری
حذف چهار صفر از پول ملی در ایران، اگرچه می‌تواند از لحاظ روانی و ساختاری تأثیرات مثبتی داشته باشد، اما به تنهایی نمی‌تواند مشکلات ریشه‌ای اقتصاد را حل کند. تجربه کشورهای موفق و ناموفق در این زمینه نشان می‌دهد که این سیاست تنها زمانی مؤثر است که در بستری از ثبات اقتصادی، کنترل نرخ ارز و متعاقبا کنترل تورم و انضباط مالی اجرا شود.
تصویب حذف صفر در هیئت دولت، گام اول در مسیری است که اگر با اصلاحات ساختاری و سیاست‌های پولی و مالی مؤثر همراه نباشد، ممکن است در آینده نتیجه‌ای جز بازگشت مجدد صفرها به پول ملی نداشته باشد. بنابراین، برای موفقیت این سیاست، ضروری است که همزمان با آن، به پیش‌شرط‌های اصلی مانند کنترل تورم، انضباط مالی دولت و اصلاح نظام بانکی توجه شود تا این اقدام به یک تغییر پایدار و سازنده در اقتصاد ملی منجر شود.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا