چهارشنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۴
تهران، با ترکیبی از محله‌های تاریخی، تفرجگاه‌های طبیعی و نمادهای شهری مدرن، یکی از جذاب‌ترین نقاط کشور برای گردشگری شهری است. از فرحزاد و طرشت با قدمتی هزارساله تا برج میلاد و پارک ژوراسیک، این منطقه روایتگر پیوند گذشته و حال تهران است؛ مقصدی که هر گوشه‌اش داستانی برای کشف دارد.
به گزارش سرمایه فردا، تهران گردی اگر چه در کاری ساده به نظر می رسد اما، پایتخت آنقدر مکان ها و نقاط دیدنی و گردشگری دارد که انتخاب یکی از آنها به عنوان مقصد گشت و گذار یک روزه، کار ساده ای نیست. بنابراین شاید بد نباشد که هر هفته به سراغ یکی از مناطق تهران برویم تا ضمن آشنایی با آن، نگاهی داشته باشیم به پتانسیل های گردشگری و جاذبه های توریستی و تفریحی اش.
وقتی نام تهران شنیده می‌شود، کسی می‌تواند غیر از این خیابان‌های شلوغ و پررفت‌وآمد امروزی، تصویر دیگری داشته باشد؟ مثلاً یک شهر سراسر درخت و آب و سرسبزی؟ بله. بیشتر مناطق تهران، یا ییلاقات بود و یا به‌خاطر جنگل‌های فراوانش، محل زیست حیواناتی مانند کفتار، گرگ، شغال، روباه، یوزپلنگ، سیاه‌گوش، شیر بی‌یال خوزستان، پلنگ، خرس، قوچ‌ومیش، کل‌وبز و آهو بوده؛ آنقدر که بسیاری از شکارگاه‌ها و کاخ‌های ییلاقی شاهان قاجاری، در حوالی همین پایتخت دودگرفته بنا شده که ردپای آن تا امروز هم باقی‌ست. برخی‌ها هم مثل مظفرالدین شاه، در جست‌وجوی محلی خوشآبوهوا برای درمان سل، به تهران کوچ کرده‌اند؛ مظفرالدین شاه، در زمان ولایت‌عهدی‌اش در تبریز، به سل مبتلا شد. در آن زمان دارویی برای درمان سل نبود و پزشک دربار به او توصیه کرد که بایستی به یک منطقه خوشآبوهوا هجرت کند. او هم قریه دارآباد را برای سکونت برگزید؛ از قدیمی‌ترین مناطق شهر تهران که بنا بر مستندات، قدمتش به ۳۵۰ سال می‌رسد. اینجا به‌قدری پرآب و سرسبز بوده که مردمان ساکن ازگل و شرق سوهانک، در پی خشکسالی‌ها زمین‌هایشان را واگذاشتند و به درآباد کوچیدند.
به‌هرترتیب، این قریه در شمال شهر تهران، دوای ریه‌های مسلول مظفرالدین شاه شد و در آنجا کاخی بنا کرد که به کاخ شاه‌آباد نام گرفت. آن‌طور که در کتیبه مرمین داخل بنا نوشته شده، علی‌اصغر خان، امین سلطان در ۱۲۷۳ شمسی، باغی را به مساحت ۶۰هزار متر مربع در دارآباد خریداری کرد. او از گرجی‌های ایران بود که به ترتیب به القاب صاحب‌جمع، امین‌السلطان، و اتابک اعظم ملقب شد و قریب به ربع قرن، سمت‌های وزیری، وزیراعظمی و صدراعظمی قاجاری‌ها را داشت. پس از خریداری این باغ، به فرمان محمد خان حکیمالملک، وزیر دربار، کاخ زیبابیی در آن احداث شد.
کاخ مظفری شاه‌آباد یا همان کاخ دارآباد، در دو طبقه و به سبک معماری فرانسوی ساخته شده؛ پلان این کاخ، در هر دو طبقه تقریباً مشابهت دارند و تنها اختلاف آنها، اتاق اضافی در جبهه شرقی ساختمان در طبقه اول است. اینجا تنها کاخ قاجاری با سقفی بیضی‌شکل است و آینه‌کاری‌ها و گچبری‌های داخل کاخ که مشرف به آبنمای مستقر در مرکز حیاط است، این کاخ را به یکی از جذاب‌ترین معماری‌های ایرانی تبدیل کرده است.
تزیینات داخلی کاخ مظفری دارآباد، در طبقه اول، در توده شمالی عمارت متمرکز است. در آستانه پله‌ها، ۴ ستون مدور با سرستون‌های گچ‌بری‌شده قرار دارد. سقف این بخش از کاخ دارآباد گچ‌بری‌هایی با طرح گل‌وبوته دارد که ظاهراً رنگ‌آمیزی آن مربوط به گذشته است؛ اما درحال‌حاضر تمام طرح‌های تزیینی طبقه اول که در آستانه پلکان قرار دارند، به‌صورت گچیِ ساده و بدون رنگ‌اند.
تزئینات چوبی کاخ مظفری دارآباد هم به‌صورت لمبه‌کوبی‌هایی در پنجره‌ها و در طبقه دوم، سقف چوبی پرنقش‌ونکار دیده می‌شود. همچنین تمام بازشوها چوبی است و پوشش ساختمان نیز به‌صورت شیروانی با خرپای چوبی اجرا شده است. در طبقه دوم شومینه‌هایی از جنس مرمر هم قرار دارند که زیبایی منحصربهفردی به این بنا بخشیده‌اند.
اتاق جنوب‌شرقی که شاه‌نشین کاخ دارآباد به شمار می‌رود، در قسمت دیوارها و سقف، به‌طور کامل آینه‌کاری شده و «اتاق آینه» نامیده می‌شود. در جبهه جنوبی عمارت، حوض مدوری قرار دارد که در میان آن، حوضی ستاره‌ای‌شکل با ۱۲ بازو دیده می‌شود.
در شمالی‌ترین نقطه بنا کاخ دارآباد، فضای قوسی‌شکلی در پشت پلکان مرکزی وجود دارد که هم‌اکنون به‌عنوان رخت‌کن از آن استفاده می‌شود.
پس از گذر از پله‌های مرکزی کاخ دارآباد، پاگردی قرار دارد که از دو طرف آن دو ردیف پله مرمرین با چرخشی به حالت نیم‌دایره به طبقۀ دوم منتهی می‌شود. بر روی دیوارهای منحنی توده شمالی ساختمان کاخ دارآباد، قاب‌های بزرگ با حاشیه‌های گچ‌بری و آینه‌کاری شده دیده می‌شود.
بر گلویی دیوارها نیز، حاشیه‌ای به ارتفاع تقریبی ۴۰ سانتی‌متر پوشیده از گل‌وبوته‌های گچ‌بری رنگ‌آمیزی شده، و قطعات ظریف آینه اجرا شده است.
مظفرالدین شاه، نزدیک به ۱۸ سال در این کاخ رفت‌وآمد داشت. سرانجام، سرانجام در ۱۲ دی ۱۲۸۵ در ۵۳ سالگی درگذشت، کاخش اما همچنان آسایشگاه خوش‌آب‌وهوایی برای مسلولان و بیماران بود و تا مدت‌ها بعد، استفاده می‌شد. تا اینکه با برکناری سلطنت قاجار، رفته‌رفته کاخ مظفری، در دوره رضا شاه، بدون استفاده و متروکه ماند. البته این بی‌مهری، دوام نیاورد و به‌دلیل نوع کاربردی که پیش‌از‌این داشت، مورد توجه رضا خان قرار گرفت و در سال ۱۳۱۰، به دستور او کاخ مظفری و باغ اطراف آن به بیمارستان تبدیل شد. با تلاش دکتر مسیح دانشوری در این باغ، مدرسه پرستاری مجللی ساخته شد که برای آموزش پرسنل پرستاری بیمارستان‌های مختلف تهران و سایر شهرهای دیگر استفاده می‌شد. مسیح دانشوری، نخستین پزشک متخصص ریه ایران بود. رفته‌رفته پس از ساخت مدرسه پرستاری و در حوالی دهه بیست، ساختمان‌های متعددی توسط وزارت بهداری وقت، برخی مؤسسات مانند بانک ملی ایران، وزارت دارایی وقت و برخی اشخاص دیگر ساخته شد. ازجمله ساختمانی قدیمی که به ساختمان فخرالدوله معروف است و به وسیله فخرالدوله دختر مظفرالدین شاه احداث شده است. سرانجام دکتر دانشوری در سال ۱۳۱۶ این مرکز را به نام «آسایشگاه سل شاه‌آباد» راه‌اندازی کرد؛ درست در محل کنونی بیمارستان مسیح دانشوری. او در سال ۱۳۴۷ در تهران درگذشت اما آسایشگاه و مدرسه پرستاری او به فعالیتشان ادامه دادند.
پس از انقلاب و در حوالی سال‌های ۱۳۶۵، این مرکز زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی قرار گرفت. در سال ۱۳۷۱ مرکز تحقیقات بیماری‌های ریوی و سل در محوطه مرکز پزشکی مسیح دانشوری تأسیس شد که در سال ۱۳۷۷ مرکز تحقیقات و بیمارستان تحت عنوان مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی سل و بیماری‌های ریوی مسیح دانشوری ادغام شد. پژوهشگاه سل و بیماری‌های ریوی این مرکز دارای ۹ بخش مختلف بوده و قطب علمی منتخب کشور درخصوص بیماری‌های ریوی و سل شناخته می‌شود. در سال ۱۳۸۹، ساختمان دیگری در محوطه بیمارستان ساخته شد و کاخ مظفری که به‌عنوان ساختمان اداری بیمارستان استفاده می‌شد، پس از مرمت و مقاو‌م‌سازی تزئینات در نمای داخلی، به موزه پزشکی بیمارستان مسیح دانشوری تغییر کاربری داد.
کاخ مظفری، در دوازدهم شهریور ۱۳۸۰، با شماره ثبت ۳۷۹۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
هرچند این کاخ بازدید عمومی ندارد اما می‌توانید با معرفی‌نامه و هماهنگی با مسئولین بیمارستان، از این بنای قجری در دل بیمارستان مسیح دانشوری، در محله دارآباد، انتهای خیابان پورابتهاج، دیدن کنید.
یکی از مقصد تهران گردی ما منطقه ۲ پایتخت است. منطقه ای که از ۹ ناحیه تشکیل شده که آریاشهر، گیشا، سعادت آباد، طرشت، شهرآرا، شهرک ژاندارمری، فرحزاد و شهرک غرب، مرزداران، برق آلستوم، ستارخان، تهران ویلا و همایونشهر از محله‌های شناخته‌شده آن محسوب می‌شوند.
این منطقه از جنوب به خیابان آزادی، از غرب به بزرگراه اشرفی اصفهانی و بزرگراه محمد علی جناح، از شرق به بزرگراه شهید چمران منتهی می‌شود.
قصه منطقه ۲ تهران، قصه ای است طولانی با ریشه‌هایی که به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. در گذشته، بخش‌هایی از این منطقه مانند فرحزاد و درکه، روستاهایی سرسبز و ییلاقی بودند که به لطف آبوهوای مطبوع و رودخانه‌های جاری، محل استراحت و تفریح مردم تهران به شمار می‌رفتند. فرحزاد، با قدمتی بیش از ۱۵۰۰ سال، زمانی دهکده‌ای کشاورزی بود که محصولاتش به بازارهای تهران راه پیدا می‌کرد. با گذر زمان و گسترش شهرنشینی، این روستاها کم‌کم به بخشی از بافت شهری تهران تبدیل شدند، اما هنوز هم ردپای گذشته را در کوچه‌پس‌کوچه‌ها و باغ‌های باقیمانده می‌توان دید.
این منطقه همانطور که گفته شد از محله های معروف و قدیمی و نام آشنایی تشکیل شده که در زیر به اختصار نگاهی به آنها خواهیم داشت. محله سعدآباد با مجموعه کاخ‌هایش، که از دوره قاجار به‌عنوان اقامتگاه تابستانی سلطنتی استفاده می‌شد، نقشی کلیدی در تاریخ منطقه ایفا کرده است. این مجموعه که بعدها در دوره پهلوی گسترش یافت، حالا به یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی تهران تبدیل شده است. از سوی دیگر، شهرک غرب در دهه ۱۳۴۰ شمسی به‌عنوان پروژه‌ای مدرن و برنامه‌ریزی‌شده شکل گرفت. طراحی این محله با الهام از الگوهای غربی و خیابان‌های عریضش، آن را به یکی از مناطق لوکس و محبوب تهران بدل کرد. این تنوع تاریخی، از روستاهای باستانی تا شهرک‌های امروزی، هویت منحصربهفردی به منطقه ۲ بخشیده است.
ضلع دیگر این منطقه بی شک شهرک غرب است که در گذشته روستایی خوش آب و هوا در شمال غرب تهران بوده است . این شهرک در سال ۱۳۴۰ توسط آمریکایی ها ساخته شده که به دلیل شباهت آن با شهرک های آمریکایی شهرک غرب نام گرفته است. البته بعد از انقلاب به شهرک قدس تغییر نام پیدا کرد اما امروزه مردم با شهرک غرب آن را می شناسند.
درکه نیز همپای دربند، یکی از قدیمی ترین تفرجگاه های تهرانی هاست که کمتر پایتخت نشینی را می توانی پیدا کنی که حداقل یکبار سری به آنجا نزده باشد.محله درکه در منطقه دو شهرداری تهران وبخشی از شهرستان شمیرانات می‌باشد. این محله به دلیل عبور رودخانه درکه از آن و آبوهوای مطبوعش یکی از مهمترین و قدیمی تفرجگاه‌های تهران است.
محله صادقیه تهران در منطقه ۲ شهرداری تهران قرار دارد (بخشی از صادقیه در منطقه ۵ تهران قرار دارد . محله ای در غرب تهران که بسیاری آن را با نام آریاشهر می شناسند. امروزه شامل صادقیه شمالی، بلوار فردوس و ارمکان است. اینطور که از روایات تاریخی مشخص می شود برپایی صادقیه به دوران قاجار برمیگردد. در دوران پهلوی دچار دگرگونی های زیادی شده و نام آن آریاشهر گشته است.
محله ستارخان هم از جمله مناطق معروف تهران است که در این منطقه قرار دارد. نام قدیمی محله ستارخان در واقع محله تاج حول بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی این محله به نام ستارخان تغییر نام پیدا کرد، ستارخان یکی از افراد مشروطه خواهی بود که در راه تاریخ انقلاب نقش عدید بر عهده داشته است. با گذشت زمان این خیابان به یکی از خیابان های شلوغ و پرجمعیتی تبدیل شد که بخش غربی تهران را به بخش مرکزی آن متصل می کرد؛ اما ابادانی این محله به زمان پهلوی باز میگردد. در زمان پهلوی به دلیل ساخت تهران ویلا و افزایش ساخت و سازها در ستارخان نیز رونق پیدا کرده و همین عاملی شد تا این محله ساخته و مدرن شود. حالا این محله بیشتر با مغازه های اغذیه فروشی اش شناخته می شود که شبها پاتوقی می شود برای دوستداران انواع غذاها. از سنتی تا فست فود ها.
طرشت در جنوبی‌ترین قسمت از منطقه دو و بین مرز محله صادقیه از شمال و خیابان آزادی از جنوب قرار دارد. اگر چه تاریخچه دقیق شکل‌گیری این منطقه مشخص نیست؛ اما از اندک مناطق تهران بزرگ است که آثاری با قدمت بیش از دوره قاجاریه دارد. روستای تاریخی طرشت در کنار مهران و تهران از مناطق مهم در ناحیه شمالی ری بزرگ بوده و سابقه‌ای طولانی در سکونت دارد که قدمت آن حداقل به بیش از هزارسال می‌رسد. در منابع کهن از جمله معجم البلدان یاقوت حموی تاریخ‌نگار قرن هفتم آمده است: «دوریست به ضم «دال» و سکون «واو» و «راء» و «سین» مهمله ساکنه و «تا» منقوط، از آبادی‌های ری است و عبداللبن محمد جعفر بن محمد بن موسى بن جعفر بن محمد دوریستى» از آن برخواسته است.
نام دوریست بعدها بر اثر تغییرات زبانی به درشت و در نهایت به طرشت تغییر یافت تا امروز یکی از محلات قدیمی تهران باشد، هرچند تلفظ درشت هنوز بر زبان برخی از ساکنان آن جاری است.
طرشت به همان نسبت قدمتش، دارای آثار تاریخی و گردشگری منحصر بفردی است که برخی از آنها عبارتند از بقعه عبداله طرشتی، میدان شاه قاسم، قهوه خانه ناصر خان ، حمام آسیا و دهها باغ و باغستان توت و دیگر میوه ها که زندگی در این منطقه را دلپذیرتر می کند.
اما فقط محدود به طرشت نیست. بلکه جای جای آن پر است از نمادهای جذاب شهری و بوستان ها و جابه های گردشگری. برج میلاد با ۴۳۵ متر ارتفاع بلندترین برج کشور و یکی از نماد های تازه‌ی شهری تهران در این منطقه قرار دارد. ، دومین منطقه منحر بفرد دیدنی منطقه ۲ شاید پارک ژوراسیک باشد که کمتر به آن پرداخته شده است. این پارک که در شمال غرب پایتخت و در نزدیکی محله سعادت آباد قرار گرفته ، تنها پارک ایران است که با به نمایش گذاشتن مجسمه های دایناسور‌های مختلف، امکان آشنایی بیشتر با این موجود عظیم الجثه را فراهم کرده است. این پارک نه تنها برای بچه ها، بلکه برای بزرگسالان نیز جالب خواهد بود و پارکی است که از دیدن آن پشیمان نخواهید شد.
در کناراین دو نماد مطرح منطقه، تپه‌های گیشا، پارک گفتگو، پارک پردیسان، پارک شهرآرا، پارک نهج البلاغه، باغ‌های طرشت و فرحزاد از مهمترین جاذبه‌های طبیعی منطقه ۲ می‌باشند که هرساله میزبان گردشگران خارجی و داخلی بسیاری است.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا