دوشنبه ۷ مهر ۱۴۰۴
عبور تدریجی بازار از الگوی مصرف‌گرایانه به سمت الگوی نگه‌داری و بهره‌برداری بهینه است. این گذار، اگر با سیاست‌گذاری هوشمندانه همراه شود، می‌تواند نه‌تنها از رکود جلوگیری کند، بلکه مسیر تازه‌ای برای رشد پایدار در صنعت لوازم خانگی ایران ترسیم کند.
به گزارش سرمایه فردا،شاخص شامخ در گروه ماشین‌سازی و لوازم خانگی به ۳۴.۵ رسیده و تولید به پایین‌ترین سطح خود در ماه‌های اخیر سقوط کرده، بازار لوازم خانگی ایران با رکودی بی‌سابقه دست‌وپنجه نرم می‌کند. کاهش توان مالی خانوارها، افزایش تورم، محدودیت واردات و ناترازی انرژی، همگی دست به دست هم داده‌اند تا خرید نو جای خود را به تعمیرات پرهزینه اما ضروری بدهد. این تغییر رفتار مصرف‌کننده، نه‌تنها بازار را دگرگون کرده، بلکه فرصت تازه‌ای برای اشتغال در بخش تعمیرات فراهم آورده است.
بازار لوازم خانگی ایران طی ماه‌های اخیر به نقطه‌ای رسیده که حتی فروشندگان برای جلوگیری از برگشت چک‌ها، ناچار شده‌اند کالاهای خود را پایین‌تر از قیمت واقعی عرضه کنند. رکود آن‌قدر عمیق شده که انبارها پر از کالاهای فروخته‌نشده‌اند و خانوارها به جای خرید نو، به تعمیر وسایل قدیمی روی آورده‌اند.
فعالان بازار معتقدند کاهش توان مالی خانوارها، افزایش نرخ ارز، تورم و هزینه‌های بالای زندگی، مهم‌ترین دلایل افت تقاضا هستند. در نتیجه، تولیدکنندگان با کاهش فروش مواجه شده‌اند و بسیاری از فروشگاه‌ها در تأمین نقدینگی دچار مشکل شده‌اند.
از سوی دیگر، محدودیت واردات و خروج برندهای خارجی، تنوع محصولات را کاهش داده و قیمت‌ها را بالا برده است. در برخی مناطق، کمبود کالا به حدی رسیده که مصرف‌کنندگان چاره‌ای جز تعمیر وسایل موجود ندارند. این گرایش، بازار تعمیرات را به‌طور بی‌سابقه‌ای فعال کرده است.
اما این تغییر رفتار، چالش‌های خاص خود را دارد. هزینه‌های بالای تعمیر، در برخی موارد با قیمت خرید یک دستگاه نو برابری می‌کند. شاخص شامخ در خرداد ۱۴۰۴ برای گروه ماشین‌سازی و لوازم خانگی عدد ۳۴.۵ را نشان می‌دهد؛ شاخص تولید ۲۸.۴ و سفارشات جدید ۲۸، که همگی از رکود شدید حکایت دارند.
در همین حال، قطعی‌های مکرر برق و ناترازی انرژی، خطوط تولید را مختل کرده و تأمین مواد اولیه را دشوار ساخته است. کمبود قطعات یدکی، وابستگی به تولید داخلی و زمان‌بر بودن تأمین قطعات برای وسایل پرمصرف مانند یخچال و لباسشویی، کیفیت خدمات تعمیر را تحت‌تأثیر قرار داده است.
با افزایش تقاضا برای تعمیرات، مراکز تعمیر و فروشگاه‌های قطعات یدکی رشد کرده‌اند. تعمیرکاران برای پاسخ‌گویی به نیاز بازار، شیفت‌های کاری خود را افزایش داده‌اند و اشتغال در این بخش به‌طور غیرمستقیم تقویت شده است. با این حال، فشار مالی خانوارها همچنان پابرجاست و تصمیم‌گیری میان تعمیر یا خرید نو، پیچیده‌تر از همیشه شده است.
فروش اقساطی نیز شدت گرفته و بسیاری از خانوارها برای خرید کالاهای نو، به پرداخت‌های بلندمدت روی آورده‌اند. این روند، اگرچه نقدینگی فروشندگان را حفظ می‌کند، اما فشار مالی خانوارها را در بلندمدت افزایش می‌دهد.
کارشناسان اقتصادی بر ضرورت توسعه مراکز تعمیر حرفه‌ای، ایجاد شبکه توزیع قطعات استاندارد، آموزش تعمیرکاران و نظارت بر کیفیت خدمات تأکید دارند. آن‌ها هشدار می‌دهند که بدون سیاست‌گذاری دقیق، رکود بازار لوازم خانگی ادامه خواهد یافت و فشار اقتصادی بر خانوارها تشدید می‌شود.
گرایش به تعمیر به جای خرید نو، اگرچه نشانه‌ای از مدیریت اقتصادی خانوارها در شرایط دشوار است، اما نیازمند حمایت هدفمند از تولید داخلی، اصلاح بازار قطعات یدکی و ارتقای خدمات تعمیرات است تا به فرصتی برای رشد پایدار تبدیل شود.
تحولات بازار لوازم خانگی، نشانه‌هایی از تغییرات ساختاری در رفتار تولیدکنندگان نیز دیده می‌شود. برخی برندهای داخلی، با درک کاهش قدرت خرید خانوارها، به سمت طراحی محصولات اقتصادی‌تر و کم‌مصرف‌تر حرکت کرده‌اند. این تغییر رویکرد، اگرچه هنوز در مراحل ابتدایی است، اما می‌تواند در بلندمدت به بازتعریف سبد کالای مصرفی منجر شود؛ سبدی که به جای تمرکز بر امکانات لوکس، بر دوام، مصرف انرژی پایین و قیمت قابل‌دسترس بنا شده باشد.
در همین حال، برخی فروشگاه‌ها نیز به مدل‌های مشارکتی روی آورده‌اند؛ به‌طوری که مصرف‌کننده می‌تواند با پرداخت بخشی از هزینه، کالای مورد نظر را دریافت کرده و باقی‌مانده را در قالب خدمات یا همکاری‌های محلی جبران کند. این مدل‌های نوآورانه، هرچند هنوز فراگیر نشده‌اند، اما نشان‌دهنده تلاش برای حفظ جریان فروش در شرایط رکود هستند.
از سوی دیگر، برخی شرکت‌های تعمیرات خانگی، با راه‌اندازی پلتفرم‌های آنلاین، خدمات خود را به‌صورت گسترده‌تری ارائه می‌دهند. این پلتفرم‌ها با اتصال مستقیم مصرف‌کننده به تعمیرکار، زمان انتظار را کاهش داده و امکان مقایسه قیمت‌ها و کیفیت خدمات را فراهم کرده‌اند. در شرایطی که اعتماد به خدمات حضوری کاهش یافته، این تحول دیجیتال می‌تواند نقش مهمی در بازسازی اعتماد و افزایش بهره‌وری ایفا کند.
در سطح کلان، برخی نهادهای صنفی پیشنهاد داده‌اند که دولت با ارائه تسهیلات مالی به تعمیرکاران و فروشندگان قطعات یدکی، زمینه توسعه زیرساخت‌های خدمات پس از فروش را فراهم کند. این پیشنهاد، در صورت اجرا، می‌تواند به تثبیت اشتغال در بخش تعمیرات و کاهش فشار بر خانوارها منجر شود.
در نهایت، آنچه در این تحولات دیده می‌شود، عبور تدریجی بازار از الگوی مصرف‌گرایانه به سمت الگوی نگه‌داری و بهره‌برداری بهینه است. این گذار، اگر با سیاست‌گذاری هوشمندانه همراه شود، می‌تواند نه‌تنها از رکود جلوگیری کند، بلکه مسیر تازه‌ای برای رشد پایدار در صنعت لوازم خانگی ایران ترسیم کند.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا