تحولات بزرگ انرژی

به گزارش سرمایه فردا، بازار انرژی جهان در هفته‌های اخیر شاهد سه تحول مهم بوده است که هر یک می‌تواند مسیر آینده نفت و گاز را در دهه پیش‌رو تغییر دهد. نخستین تحول در آفریقا رخ داد؛ آنگولا، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت این قاره، پس از خروج از اوپک در ژانویه ۲۰۲۴، اکنون با امضای قراردادی انحصاری با شرکت شل قصد دارد بخش اکتشاف و تولید خود را احیا کند. این قرارداد شامل بلوک‌های ۱۹، ۳۴ و ۳۵ و چند بلوک فوق‌عمیق دریایی است که شل مسئولیت اکتشاف و توسعه آن‌ها را بر عهده خواهد داشت. سازمان ملی نفت و گاز آنگولا این توافق را «لحظه‌ای تاریخی» برای صنعت نفت کشور دانسته است.

آنگولا در سال‌های اخیر به دلیل کمبود سرمایه‌گذاری و فرسودگی میادین قدیمی، نتوانست سهمیه‌های تولید اوپک را محقق کند و همین مسئله به اختلافات جدی با اعضای اوپک و اوپک‌پلاس انجامید. کاهش تولید این کشور تا کمتر از یک میلیون بشکه در روز در اوایل ۲۰۲۵، زنگ خطر جدی برای اقتصاد وابسته به نفت آنگولا بود. اکنون دولت این کشور با تمرکز بر توسعه گاز طبیعی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، به دنبال بازسازی جایگاه خود در بازار جهانی انرژی است. حضور شل در این پروژه‌ها، علاوه بر تثبیت موقعیت این شرکت در آفریقا، بخشی از راهبرد جهانی آن برای گسترش اکتشاف در مناطق نوظهور مانند نامیبیا و جنوب آنگولا محسوب می‌شود. مدیرعامل شل نیز تأکید کرده کاهش تولید جهانی نفت و گاز اقدامی «خطرناک و غیرمسئولانه» خواهد بود.

تحول دوم در عرصه گاز طبیعی رخ داده است. آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش «Gas 2025» هشدار داده که تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت صادرات LNG در جهان حدود ۳۰۰ میلیارد متر مکعب افزایش خواهد یافت؛ رقمی بی‌سابقه که عمدتاً توسط پروژه‌های ایالات متحده و قطر تأمین می‌شود. این موج عرضه می‌تواند قیمت‌ها را کاهش دهد و برای واردکنندگان آسیایی و اروپایی که پس از بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین با هزینه‌های سنگین مواجه شدند، فرصتی بزرگ ایجاد کند. با این حال، آژانس هشدار داده که پایین ماندن طولانی‌مدت قیمت‌ها ممکن است انگیزه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید را کاهش دهد و پس از ۲۰۳۰ بازار را آسیب‌پذیر کند.

بر اساس پیش‌بینی IEA، تقاضای جهانی گاز بین سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ سالانه ۱.۵ درصد رشد خواهد کرد و منطقه آسیا-پاسفیک نیمی از این رشد را به خود اختصاص می‌دهد. کشورهای خاورمیانه نیز با جایگزینی گاز به جای سوخت‌های نفتی در تولید برق، حدود ۳۰ درصد از افزایش تقاضا را تأمین خواهند کرد. در سناریوی حداکثری، کاهش قیمت LNG می‌تواند رشد مصرف را به ۱.۷ درصد در سال برساند. این تحولات نشان می‌دهد بازار گاز در آستانه تغییرات ساختاری است که هم فرصت و هم ریسک به همراه دارد؛ از تسهیل دسترسی به انرژی تا تهدید امنیت سرمایه‌گذاری بلندمدت.

سومین تحول مهم در خاورمیانه رقم خورد؛ شرکت مهندسی نفت دریایی چین (COOEC)، زیرمجموعه شرکت ملی نفت فلات قاره چین، موفق شد قراردادی EPC به ارزش ۴ میلیارد دلار با قطرانرژی برای توسعه میدان دریایی بُلحَنین امضا کند. این قرارداد بزرگ‌ترین پروژه مهندسی نفت و گاز دریایی است که تاکنون توسط یک شرکت چینی در خاورمیانه به دست آمده است. بر اساس این توافق، COOEC مسئولیت طراحی، تأمین تجهیزات، ساخت، حمل و نصب بیش از ۶۰ سازه نفت و گاز دریایی و ۴۰ خط لوله و کابل زیرسطحی را بر عهده خواهد داشت. پروژه همچنین شامل بازسازی سکوهای موجود و بازنشسته کردن سکوهای متروکه است و قرار است تا سال ۲۰۳۱ تکمیل شود.

این قرارداد نه تنها نقطه عطفی در همکاری‌های انرژی میان چین و قطر محسوب می‌شود، بلکه بخشی از ابتکار «یک کمربند، یک راه» است که چین از طریق آن به دنبال گسترش نفوذ اقتصادی و انرژی خود در خاورمیانه و فراتر از آن است. حجم عظیم فولاد مورد استفاده (بیش از ۱۳۰ هزار تن) و گستردگی دامنه فعالیت‌ها نشان‌دهنده پیچیدگی و اهمیت این پروژه است.

جمع‌بندی

سه رویداد اخیر در آنگولا، بازار LNG و قطر تصویری روشن از آینده انرژی جهان ارائه می‌دهد: رقابت شرکت‌های بزرگ برای تثبیت حضور در مناطق نوظهور، هشدار نهادهای بین‌المللی درباره پیامدهای عرضه بی‌سابقه گاز، و ورود پرقدرت چین به پروژه‌های عظیم خاورمیانه. این تحولات نشان می‌دهند که بازار جهانی انرژی در دهه پیش‌رو نه تنها با فرصت‌های تازه، بلکه با ریسک‌های جدی در حوزه امنیت سرمایه‌گذاری، قیمت‌گذاری و ژئوپلیتیک مواجه خواهد بود.