بدون تقویت تجارت امکان مقابله با تحریم ها و فشارهای اقتصادی وجود ندارد. اما خود تجارت جهانی نیز الزاماتی دارد که یکی از آنها تقویت حمل و نقل و توان لجستیکی است. ایران نمی تواند بدون اینکه سرمایه گذاری جدید در ناوگان و کریدورهای حمل و نقلی داشته باشد حتی با کشورهای دوست نیز توسعه تجارت داشته باشد.

به گزارش سرمایه فردا، محمد علی دهقان دهنوی: رئیس سازمان توسعه تجارت ایران: در حال حاضر، وضعیت کریدورهای حمل‌ونقل با توجه به توسعه‌های اخیر، در مسیرهای مختلف تحت بررسی و بهبود قرار دارد. این مسیرها تنها به یک پروژه محدود نمی‌شوند، بلکه شامل صدها پروژه زیرساختی هستند که هر یک نیازمند اقدامات اصلاحی خاص خود هستند. برخی مناطق نیازمند توسعه خطوط حمل‌ونقل، برخی جاده‌ها نیازمند اصلاح و بهبود، و برخی پایانه‌های مرزی دچار مشکلات فنی در نقاط اتصال هستند که باید برطرف شوند. این مسائل در اولویت برنامه‌های دستگاه‌های اجرایی قرار گرفته‌اند و طرح آن در سطح عمومی می‌تواند به افزایش مطالبه‌گری و تسریع اجرای پروژه‌ها کمک کند.

برای بهبود وضعیت تجارت، به سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه لجستیک و حمل‌ونقل ضروری است. انتظار می‌رود که با توجه به سیاست‌های اقتصادی جاری، در سال جاری شاهد افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش باشیم. یکی از اهداف مهم، تقویت کریدور شمال-جنوب از مسیر ایران است. این مسیر می‌تواند موجب کاهش زمان و هزینه حمل کالاها از هند به اروپا شود، که مزیت قابل توجهی برای کشورهای منطقه خواهد داشت. به همین دلیل، کشورهای مختلف، از جمله روسیه، علاقه‌مند به استفاده از این مسیر هستند.

سرمایه‌گذاری در کریدورهای حمل‌ونقل و توسعه ناوگان تجاری نقش کلیدی در افزایش ظرفیت تجارت ایران و ارتقای موقعیت اقتصادی کشور دارد. با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در مسیر کریدورهای بین‌المللی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل می‌تواند زمان و هزینه جابه‌جایی کالاها را به‌طور چشمگیری کاهش دهد و ایران را به هاب ترانزیتی منطقه تبدیل کند. بازسازی و نوسازی جاده‌ها، راه‌آهن، بنادر و پایانه‌های مرزی موجب افزایش سرعت جابه‌جایی کالاها، کاهش هزینه‌های ترانزیت و جذب سرمایه‌گذاران خارجی خواهد شد. نوسازی و گسترش شبکه ریلی به‌ویژه در مسیر کریدور شمال-جنوب که ارتباط‌دهنده هند، ایران، روسیه و اروپا است، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و می‌تواند موقعیت ایران را در ترانزیت بین‌المللی تقویت کند.

چالش‌های اصلی در تجارت ایران

افزایش ظرفیت بنادر جنوبی و شمالی ایران برای پذیرش کشتی‌های تجاری و کاهش زمان انتظار برای تخلیه بار، ارتقای مسیرهای جاده‌ای و پایانه‌های مرزی جهت تسهیل ورود و خروج کالاها و کاهش موانع گمرکی، و توسعه مراکز لجستیکی و انبارداری برای مدیریت بهتر زنجیره تأمین، از دیگر اقداماتی است که می‌تواند تجارت کشور را تسریع کند. البته چالش‌هایی نیز وجود دارد. کاهش سطح آب دریای خزر بر فعالیت‌های بنادر شمالی تأثیر گذاشته و ممکن است نیاز به اقدامات زیست‌محیطی و سرمایه‌گذاری‌های جدید برای حفظ ظرفیت تجاری این بنادر باشد. فناوری‌های جدید در حال توسعه هستند که امکان پهلوگیری کشتی‌ها در آب‌های کم‌عمق را فراهم می‌کنند. در بخش جنوبی، بنادر با مشکل تراکم و ترافیک مواجه‌اند، که گاهی موجب انتظار طولانی‌مدت کشتی‌ها و تحمیل هزینه‌های دموراژ سنگین به بازرگانان می‌شود.

یکی از چالش‌های اصلی در تجارت ایران، فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل در بخش‌های ریلی، هوایی، دریایی و جاده‌ای است. سرمایه‌گذاری در نوسازی ناوگان می‌تواند موجب کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، افزایش سرعت انتقال کالاها و جذب بیشتر شرکای تجاری شود. نوسازی واگن‌های باری ریلی و افزایش تعداد قطارهای ترانزیتی، خرید و ساخت کشتی‌های تجاری جدید برای حمل کالا از بنادر جنوبی به بازارهای بین‌المللی، تقویت ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای با استانداردسازی کامیون‌ها و کاهش هزینه‌های سوخت و نگهداری، و گسترش ناوگان هوایی تجاری برای حمل کالاهای حساس با زمان تحویل کوتاه‌تر، از مهم‌ترین اولویت‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک نه‌تنها موجب رشد تجارت ایران می‌شود، بلکه می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را نیز به مشارکت در پروژه‌های زیرساختی تشویق کند. ایران با حضور در اتحادیه‌های تجاری منطقه‌ای مانند EAEU و همچنین همکاری با کشورهای حوزه خلیج فارس، آسیای مرکزی، اروپا و چین می‌تواند منابع مالی لازم را برای توسعه سیستم حمل‌ونقل هوشمند، دیجیتالی‌سازی فرآیندهای تجاری و تسهیل ارتباطات بین‌المللی فراهم کند. توسعه تجارت از طریق سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل می‌تواند زمینه را برای افزایش مبادلات با ارزهای ملی فراهم سازد و وابستگی ایران به دلار را کاهش دهد. بسیاری از کشورهای اوراسیا، چین و هند به دنبال حذف دلار از تبادلات تجاری هستند، و توسعه زیرساخت‌های لجستیکی ایران می‌تواند نقش مهمی در تسهیل این روند ایفا کند.

با وجود این چالش‌ها، با برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری مناسب، می‌توان مسیرهای حمل‌ونقل را بهینه‌سازی و ظرفیت تجاری ایران را تقویت کرد، که در نهایت موجب افزایش تعاملات اقتصادی و رشد پایدار تجارت منطقه‌ای خواهد شد. سرمایه‌گذاری در کریدورهای حمل‌ونقل و نوسازی ناوگان تجاری نه‌تنها موجب افزایش حجم تجارت و کاهش هزینه‌های صادرات و واردات خواهد شد، بلکه می‌تواند ایران را به یک مرکز مهم ترانزیتی تبدیل کرده و موجب حذف تدریجی وابستگی به دلار و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای شود. جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در این حوزه، موجب رشد پایدار تجارت و بهبود جایگاه اقتصادی ایران در عرصه بین‌المللی خواهد شد.

ایجاد روابط تجاری گسترده با کشورهای آفریقایی

در حال حاضر برای توسعه تجارت ایران، علاوه بر تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل داخلی، ایجاد روابط تجاری گسترده با کشورهای آفریقایی نیز در دستور کار قرار گرفته است. بر اساس مأموریت تعیین‌شده توسط رئیس‌جمهور، برنامه‌های اجرایی باید بر مبنای استعدادها و ظرفیت‌های اقتصادی هر کشور آفریقایی تدوین شوند تا بیشترین بهره‌وری اقتصادی حاصل شود. یکی از مهم‌ترین ملزومات این توسعه، تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی است که امکان افزایش حجم تجارت و تسهیل صادرات و واردات را فراهم می‌کند.

ایجاد خطوط کشتیرانی مستقیم میان ایران و آفریقا می‌تواند موجب افزایش سرعت انتقال کالاها و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید شود. از سوی دیگر، توسعه این مسیرها ارتباط نزدیکی با فعال‌سازی کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب دارد که با تقویت آن‌ها می‌توان هزینه تجارت را در مسیرهای بین‌المللی کاهش داد. این روند به نوعی مشوق بهره‌برداری بیشتر از این کریدورها خواهد شد، که نتیجه آن افزایش ترانزیت کالا از مسیر ایران و تثبیت موقعیت ایران در تجارت منطقه‌ای و جهانی است.

راهکار توسعه تجارت چهانی تقویت زیرساخت‌های لجستیکی، تسهیلات بانکی و گمرکی

برای بهره‌برداری کامل از این فرصت‌ها، باید زیرساخت‌های لجستیکی، تسهیلات بانکی و گمرکی نیز مورد بازبینی و ارتقا قرار گیرند. بهینه‌سازی پایانه‌های مرزی و گمرکی از طریق دیجیتالی‌سازی فرآیندهای ترخیص کالا، افزایش همکاری‌های بانکی با کشورهای آفریقایی و ایجاد توافقات ارزی برای کاهش وابستگی به دلار، از اقداماتی است که می‌توانند باعث تسهیل تجارت و کاهش موانع مالی شوند. علاوه بر این، ایجاد مناطق ویژه اقتصادی در بنادر جنوبی ایران می‌تواند به تسهیل صادرات و واردات کمک کند و جذابیت همکاری اقتصادی با ایران را برای کشورهای دیگر افزایش دهد.

بنابراین برای تحقق هدف‌گذاری صادراتی باید با برنامه عمل کرد، برای نمونه برای کسب صادرات ۱۰ میلیارد دلاری در روابط اقتصادی ایران و آفریقا، اقداماتی مانند توسعه خطوط کشتیرانی منظم، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل دریایی، برای تجار ایرانی و تسهیل ارتباطات بین‌المللی ضروری است. از طرف دیگر همکاری با شرکت‌های حمل‌ونقل جهانی برای کاهش هزینه‌های لجستیکی و ایجاد مسیرهای تجاری پایدار، از دیگر اقداماتی است که می‌تواند تجارت ایران را با کشورهای خارجی تقویت کند.

بدون تقویت تجارت امکان مقابله با تحریم ها و فشارهای اقتصادی وجود ندارد

در مجموع، سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل دریایی و توسعه زیرساخت‌های تجاری، ایران را قادر می‌سازد تا سهم قابل‌توجهی از بازارهای جدید همچون آفریقا را کسب کند، موقعیت خود را به‌عنوان مرکز تجاری و ترانزیتی منطقه‌ای تثبیت نماید و وابستگی به دلار را کاهش دهد. با اجرای این برنامه‌ها، ایران می‌تواند جایگاه خود را در اقتصاد جهانی و زنجیره تأمین بین‌المللی تقویت کرده و فرصت‌های بیشتری برای توسعه تجارت با آفریقا و سایر مناطق ایجاد کند.
به طور قطع بدون تقویت تجارت امکان مقابله با تحریم ها و فشارهای اقتصادی وجود ندارد. اما خود تجارت جهانی نیز الزاماتی دارد که یکی از آنها تقویت حمل و نقل و توان لجستیکی است. ایران نمی تواند بدون اینکه سرمایه گذاری جدید در ناوگان و کریدورهای حمل و نقلی داشته باشد حتی با کشورهای دوست نیز توسعه تجارت داشته باشد. چراکه در دنیای رقابتی امروز کاهش هزینه های حمل و نقلی با حداقل زمان حرف اول را می زند. بنابراین باید بخشی از زیرساخت های حمل و نقل دریایی را با کمک سرمایه گذاران داخلی و خارجی تقویت کرد. در این مسیر باید همکاری بانک ها نیز وجود داشته باشد. بنابراین لجستیک می تواند مقدمه ای برای پیوستن ایران به بازارهای بین المللی باشد و تا زمانی که ظرفیت ترانزیت بالا نرود و همچنین هزینه حمل و نقل و سرعت جابه جایی بار به حداقل نرسد از نظر اقتصادی جذابیت کافی برای تجار وجود ندارد که کالاهای خود را از مسیر ایران ترانزیت کنند.