بار دیگر بازارهای غیررسمی ارز و طلا در خیابان‌های فردوسی و کریمخان، جای تالار حافظ بورس را در معادلات سرمایه‌گذاری گرفته‌اند. این جابه‌جایی تمرکز، نه‌تنها بازتابی از بی‌اعتمادی شهروندان تهرانی به بورس تهران است.

به گزارش سرمایه فردا، تهران به‌عنوان پایتخت سیاسی و اقتصادی ایران، این روزها شرایطی متفاوت را تجربه می‌کند. در حالی‌که باید قلب تپنده بازارهای مالی کشور باشد، نشانه‌های رفتاری سرمایه‌گذاران حاکی از آن است که بار دیگر خیابان فردوسی با بازار دلار و کریمخان با ویترین‌های طلا، بیش از تالار حافظ مورد توجه قرار گرفته‌اند. این جابه‌جایی تمرکز، نه‌تنها پیامدهای روانی برای بازار سرمایه دارد، بلکه نشان‌دهنده نوعی بی‌اعتمادی ساختاری به ظرفیت‌های بورس تهران در ایفای نقش محوری در جذب سرمایه‌هاست.

بورس تهران نه‌تنها یک بازار مالی، بلکه یک نهاد راهبردی برای بازسازی اعتماد عمومی، تقویت سرمایه‌گذاری بلندمدت، و ارتقای کارایی اقتصادی کشور است. بی‌توجهی به این ظرفیت، به معنای واگذاری میدان به بازارهای غیررسمی و تضعیف بنیان‌های توسعه پایدار خواهد بود. اکنون زمان آن رسیده که نقش بورس در سیاست‌گذاری اقتصادی به‌درستی بازتعریف و تقویت شود.

باید توجه داشت که نقش بورس تهران در تقویت حکمرانی اقتصادی نیز قابل توجه است. با گسترش بازار سرمایه و افزایش سهم آن در تأمین مالی دولت و بخش خصوصی، وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی کاهش می‌یابد. این تحول، زمینه‌ساز استقلال مالی، تنوع منابع درآمدی و افزایش تاب‌آوری اقتصاد در برابر شوک‌های خارجی خواهد بود.

همچنین، بازار سرمایه می‌تواند به‌عنوان بستر سیاست‌گذاری غیرتورمی عمل کند. در شرایطی که ابزارهای پولی سنتی مانند افزایش نرخ بهره یا کنترل پایه پولی با محدودیت‌های جدی مواجه‌اند، بورس با جذب نقدینگی و ارائه ابزارهای مالی متنوع، نقش مکملی در کنترل تورم و مدیریت انتظارات ایفا می‌نماید.

اقتصاد ایران با چالش‌های متعدد

علیرضا سادات کارشناس بازار مالی ظهار کرد: در شرایطی که اقتصاد ایران با چالش‌های متعددی از جمله تورم مزمن، نوسانات ارزی، و نااطمینانی‌های سیاستی مواجه است، بازار سرمایه می‌تواند به‌عنوان یکی از معدود مسیرهای شفاف و مولد برای جذب نقدینگی عمل کند.

وی افزود: بورس تهران، با وجود افت‌های اخیر، همچنان از منظر ارزندگی، ظرفیت‌های قابل توجهی برای سرمایه‌گذاری دارد. بسیاری از شرکت‌های بورسی با نسبت‌های قیمت به درآمد جذاب، سودآوری پایدار و دارایی‌های قابل اتکا، می‌توانند مأمن سرمایه‌های بلندمدت باشند؛ به‌شرط آن‌که اعتماد عمومی و نهادی به این بازار بازسازی شود.

این کارشناس تاکید کرد: این میان، نقش نهادهای حقوقی و شبه‌دولتی در تعیین مسیر بازار سرمایه، بیش از پیش برجسته شده است. این نهادها که در گذشته با تصمیمات حرفه‌ای و شجاعانه، نقش هدایت‌گر بازار را ایفا می‌کردند، امروز با رفتاری محتاطانه و گاه غیرمنطقی، از ایفای نقش فعال فاصله گرفته‌اند.

سادات گفت: خرید گسترده صندوق‌های طلا توسط برخی حقوقی‌ها، آن هم در شرایطی که دارایی‌های سهامی آن‌ها با افت جدی مواجه شده، نشان‌دهنده نوعی بی‌تفاوتی نسبت به ارزندگی واقعی بازار است. این رفتار در حالی صورت می‌گیرد که ارزش پرتفوی بسیاری از این نهادها چند ده یا حتی چند صد برابر سرمایه‌گذاری‌های فعلی آن‌ها در صندوق‌های طلاست.

وی ادامه داد: اگر ریسک‌های کلان سیاسی و اقتصادی را به‌عنوان مبنای تصمیم‌گیری در نظر گرفته‌اند، باید توجه داشته باشند که این ریسک‌ها تمام دارایی‌های آن‌ها را تهدید می‌کند، نه فقط سهام. در چنین شرایطی، انتظار می‌رود این نهادها با نگاهی جامع‌تر و مسئولانه‌تر، اس تراتژی‌های خود را بازنگری کنند.

اثر تغییر جهت نقدینگی

همچنین شهیر محمدنیا کارشناس بازار سرمایه به ایمنا اظهار کرد: ابزارهایی مانند صندوق‌های درآمد ثابت، طلا، و اهرمی، بخش جدایی‌ناپذیر بازار بورس تهران هستند و نقش مهمی در تعادل‌بخشی به جریان نقدینگی ایفا می‌کنند.

وی افزود: استفاده نادرست یا انفعالی از این ابزارها، به‌ویژه توسط نهادهای وابسته به حاکمیت، می‌تواند به تضعیف اعتماد عمومی و افزایش فشار فروش منجر شود. در شرایطی که بازار نیازمند حمایت هدفمند و هوشمندانه است، رفتارهای محافظه‌کارانه و غیرحرفه‌ای تنها بر عمق بحران می‌افزاید.

محمدنیا گفت: نقدینگی حاصل از سود سهام شرکت‌های زیرمجموعه که در ماه‌های شهریور، مهر و آبان در اختیار این نهادها قرار می‌گیرد، فرصتی استثنایی برای بازگشت به بازار و حمایت از دارایی‌های واقعی است.

وی ادامه داد: این حمایت نباید با دستور، بلکه با منطق اقتصادی و درک درست از موقعیت بازار صورت گیرد. اگر عقلانیت اقتصادی بتواند بر منافع کوتاه‌مدت و رفتارهای محافظه‌کارانه غلبه کند، می‌توان به بازگشت اعتماد، فعال شدن جریان نقدینگی و آغاز یک دوره جدید از رشد و پایداری امیدوار بود.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در شرایطی که اقتصاد ایران با فشارهای چندوجهی مواجه است، بازار سرمایه می‌تواند به‌عنوان یکی از معدود ابزارهای سیاست‌گذاری غیرتورمی ایفای نقش کند. اما این نقش‌آفرینی نیازمند بازتعریف رابطه میان نهادهای حاکمیتی، سرمایه‌گذاران خرد، و بازیگران حقوقی است.

محمدنیا تاکید کرد: بازار سرمایه نباید صرفاً به‌عنوان یک ابزار تأمین مالی یا کنترل نقدینگی تلقی شود، بلکه باید به‌عنوان بستری برای خلق ارزش، شفاف‌سازی عملکرد بنگاه‌ها، و ارتقای حکمرانی اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.

شرط بازگشت اعتماد عمومی به بورس تهران

وی با اشاره به اینکه در این مسیر، بازگشت اعتماد عمومی به بورس تهران، مستلزم مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ و هدفمند است، گفت: از اصلاح سیاست‌های مداخله‌گرانه و افزایش شفافیت اطلاعاتی گرفته تا فعال‌سازی سرمایه‌گذاران نهادی و تقویت ابزارهای مشتقه بر پوشش ریسک مؤثر هستند.

این کارشناس ادامه داد: اگر نهادهای تصمیم‌گیر بتوانند با نگاهی واقع‌گرایانه، مبتنی بر منافع ملی و درک صحیح از ظرفیت‌های بازار سرمایه عمل کنند، تهران می‌تواند بار دیگر نقش تاریخی خود را به‌عنوان مرکز ثقل سرمایه‌گذاری ایفا کند. اما اگر سیاست‌گذاری‌ها همچنان در مسیر انفعال، مداخله‌گری و بی‌اعتمادی حرکت کنند، بازارهای غیررسمی همچون فردوسی و کریمخان، همچنان مقصد اصلی سرمایه‌ها باقی خواهند ماند؛ با تمام تبعاتی که این انتخاب برای اقتصاد کلان، تولید، و عدالت اقتصادی در پی دارد.

محمدنیا گفت: بازار سرمایه ایران در آستانه یک انتخاب حیاتی قرار دارد؛ انتخابی میان بازگشت به عقلانیت اقتصادی و ایفای نقش محوری در توسعه، یا ادامه مسیر انفعال و واگذاری میدان به بازارهای غیررسمی و سفته‌بازانه.

وی افزود: رفتار نهادهای حقوقی، سیاست‌گذاری‌های حاکمیتی، و کیفیت ابزارهای مالی موجود، همگی در تعیین این مسیر نقش دارند. اگر اصلاحات ساختاری، بازتعریف نقش نهادهای نهادی، و ارتقای شفافیت بتوانند در کنار هم اجرا شوند، بورس تهران می‌تواند بار دیگر به جایگاه واقعی خود در اقتصاد ملی بازگردد.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: اما اگر بی‌اعتمادی، مداخله‌گری و محافظه‌کاری ادامه یابد، نه‌تنها سرمایه‌ها از مسیر مولد منحرف خواهند شد، بلکه تاب‌آوری اقتصاد در برابر شوک‌های آتی نیز به‌شدت تضعیف خواهد شد. اکنون زمان آن رسیده که تصمیم‌گیران، با نگاهی بلندمدت و مسئولانه، مسیر بازسازی اعتماد و احیای بازار سرمایه را در اولویت قرار دهند.

نقش بورس تهران از یک بازار معاملاتی فراتر رفت

محمدنیا گفت: در شرایطی که اقتصاد ایران با تورم بالا، نوسانات ارزی و نااطمینانی‌های سیاستی مواجه است، نقش بورس تهران از یک بازار معاملاتی فراتر رفته و به ابزاری برای سیاست‌گذاری غیرتورمی و توسعه پایدار تبدیل شده است. این بازار می‌تواند نقدینگی سرگردان را جذب کرده و از تمرکز بیش از حد بر بازارهای سفته‌بازانه مانند ارز و طلا بکاهد؛ امری که نه‌تنها به کاهش نوسانات در بازارهای موازی کمک می‌کند، بلکه از شکل‌گیری حباب‌های قیمتی و رفتارهای هیجانی نیز جلوگیری می‌نماید.

وی ادامه داد: علاوه بر این، بورس تهران بستری برای شفاف‌سازی عملکرد بنگاه‌هاست. شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس ملزم به ارائه گزارش‌های مالی، افشای اطلاعات و رعایت استانداردهای حسابرسی هستند. این شفافیت، امکان ارزیابی دقیق‌تر عملکرد اقتصادی بنگاه‌ها را فراهم کرده و زمینه‌ساز تصمیم‌گیری آگاهانه برای سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران می‌شود.

این کارشناس گفت: در کنار آن، بازار سرمایه نقش مهمی در تأمین مالی تولید و توسعه صنعتی ایفا می‌کند. از طریق افزایش سرمایه، انتشار اوراق بدهی و عرضه اولیه سهام، شرکت‌ها می‌توانند منابع مالی مورد نیاز خود را جذب کرده و ظرفیت‌های تولیدی خود را حفظ یا توسعه دهند؛ به‌ویژه در شرایطی که نظام بانکی با محدودیت‌های اعتباری و تحریم‌های خارجی مواجه است.