مقایسه اثر قیمت بنزین، بر زندگی در ایران و آمریکا

به گزارش سرمایه فردا، امروز در آمریکا، هر گالن بنزین کمتر از ۳.۵ دلار به مصرف‌کننده نهایی فروخته می‌شود. با دلار بازار آزاد، هر قیمت هر لیتر بنزین ۵۵,۰۰۰ تومان می‌شود. در این مطلب اثر قیمت بنزین بررسی شده است.
در ایران، ماشین‌ها به طور متوسط ۱۰ تا ۱۲ لیتر بنزین تو هر ۱۰۰ کیلومتر مصرف می‌کنند که تقریباً دو برابر استاندارد جهانی است.حالا بیایید یه نگاهی به کشورهای دیگه بندازیم. توی اروپا، ماشین‌ها به طور متوسط حدود ۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر بنزین مصرف می‌کنند. توی آمریکا، این رقم حدود ۸ لیتر است. حتی توی کشورهای همسایه مثل ترکیه، مصرف بنزین ماشین‌ها حدود ۵.۴ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است.

به طور کلی، میانگین مصرف جهانی بنزین ماشین‌ها حدود ۶ تا ۷ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است. این مقایسه نشان می‌دهد که مصرف بنزین در ایران خیلی بالاتر بوده و واقعاً نیاز به بهبود و بهینه‌سازی مصرف سوخت در ماشین‌های داخلی داریم.

برای بررسی اثر قیمت بنزین باید در نظر داشت که میانگین پیمایش هر خودرو ۱۶,۵۰۰ کیلومتر در ساله. برای پیمایش ۱۶,۵۰۰ کیلومتر تو ایران، حداقل ۱,۶۵۰ لیتر سوخت مصرف می‌شود، ولی با خودروهای معمولی دنیا، این عدد ۸۲۵ لیتر یعنی نصف است. یعنی هر خودرو تو ایران ۸۲۵ لیتر بیشتر مصرف می‌کند که با قیمت ۵۵,۰۰۰ تومان، ۴۵ میلیون تومان اضافه مصرف می‌شود.

اثر قیمت بنزین بر بازار خودرو

حالا دولت می‌تواند این ۴۵ میلیون تومان رو به صاحب خودرو بدهد و از انطرف اجازه بدهد خودروهای با مصرف کمتر وارد بشوند. الزاما خودروهای آخرین سیستم و مدل سال هم نیاز نیست، خودروهای کارکرده و چندسال ساخت، قیمت ماشین چندسال ساخت خیلی پایین‌تر از قیمت ماشین‌های نوساز داخلی و با کیفیت خیلی بالاتر. حتی اگر هزینه لوازم یدکی بالایی هم داشته باشد این خرید توجیه می‌کند.

اثر قیمت بنزین بر اقتصاد این است که همین الان سالانه دولت ۱,۷۵۰ لیتر بنزین به هر خودرو تخصیص می‌دهد. یعنی با بنزین ۵۵,۰۰۰ تومان ۹۷ میلیون تومان در سال می‌شود. حتی اگر فرض کنیم کل همه بنزین ۳,۰۰۰ تومانی مصرف می‌کنند این وسط ۵۲,۰۰۰ تومان اختلاف یعنی سالانه ۹۱ میلیون تومان برای هر خودرو اختلاف بدست می‌اید. یعنی ماهانه ۷.۵ میلیون تومان به اندازه نصف حداقل حقوق ماهانه است. ( جالب اینکه دولت بنزین از پالایشگاهها لیتری ۱۵,۰۰۰ تومان می‌خرند. ولی ما در این محاسبات قیمت هارو معادل سبد مصرف کننده شهروند آمریکا گرفتیم.)

در قبالش بنزین ۵۵,۰۰۰ تومانی به مردم فروخته بشه، سهمیه و یارانه بنزین حذف و همه چیز آزاد بشود. با این روش، حتی اگر دستمزدها جهانی هم نشود. این روش جوابگو خواهد بود. مصرف‌کننده با همین حقوق فعلی هم می‌تونه بنزین ۵۵,۰۰۰ تومانی بخرد و تغییری تو هزینه زندگیش به وجود نیاید. بله درست خوندید، ۵۵,۰۰۰ تومان برای بنزین پرداخت کنه ولی هزینه‌های شخص بالا نرود، تورم هم تکان نخورد.

مصرف سالانه بنزین در ایران ۴۲ میلیارد لیتر است. با بنزین لیتری ۵۵,۰۰۰ تومانی می‌شود ۲,۳۱۰,۰۰۰ میلیارد تومان یعنی ۴۰ میلیارد دلار معادل ۳۰٪ کل ارزش بازار سرمایه (بورس) ایران. با در نظر گرفتن ۲۴ میلیون خودرو بنزینی، مصرف سرانه هر خودرو ۱,۷۵۰ لیتر می‌شود.

تاثیر تغییر نرخ بنزین بر حمل و نقل عمومی

حالا طبق محاسبات بالا اثر قیمت بنزین بر حمل و نقل این است که اگر به هر خودرو ۴۵ میلیون تومان پرداخت بشود تا صاحب خودرو این پول رو بگیرد و صرف خرید ۸۲۵ لیتر بنزین ۵۵,۰۰۰ تومانی کند. یا صاحب خودرو این پول بگیره بگذارد در جیبش از وسیله عمومی استفاده کند، یعنی چیزی از جیب مصرف‌کننده صرف نشود. به شرط اینکه خودرو حتماً کم‌مصرف باشد. اگر از همین خودروهای موجود پرمصرف استفاده کند برای مصرف‌کننده صرف نمیکند. به اونی هم که خودرو نداره هیچ صدمه نمیخورد. دولت هم ۹۲۵ لیتر کمتر برای بنزین هزینه کرده و معادل این مقدار یعنی ۲۱ میلیارد دلار هزینه بودجه کمتر میشه. و از این مقدار کاهش مصرف سوخت برای کنترل قیمت ها و یارانه به تاکسی ها و خودروهای عمومی استفاده می‌کند. کاری که همین الان هم داره انجام میدهد، ماشین‌های امروزی در کلاس جهانی هزینه تعمیرات و نگهداری کمتری هم به نسبت دارند و تو خیابان‌ها ترافیک هم کمتر می‌شود.

جالب بدونید کل ارزش صادرات نفتی ایران در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۶ میلیارد دلار بوده یعنی با این روش ۶۰٪ صادرات نفت خام به بودجه اضافه میشه و این مبلغ می‌تواند صرف هزینه‌های زیرساختی و عمرانی کشور بشه. در کنارش هم قاچاق سوخت به صفر میرسد. هوا و محیط شهری تمیزتر و هزینه دولت، هزینه درمان، مرگ و میر و تلفات هم کمتر می‌شود.

حالا ممکن شما بگید اینطوری خیلی ها بیکار می‌شود، ما در تولید خودرو مزیتی نداریم و نتیجه کار هم که می بینیم. در سال ۱۴۰۲، ۲۰,۵۰۰ نفر فوتی در جاده ها داشتیم، در گروه ایران خودرو و سایپا که ۸۵ درصد خودروهای کشور تولید می کنند سرجمع ۸۵,۰۰۰ شاغل هستند. یعنی ۲۵ درصد این تعداد تلفات جاده ایی داریم. در سال، کل آمار شاغلین ایران ۲۴,۰۰۰,۰۰۰ نفر، یعنی کل شاغلین این دو شرکت کمتر از نیم درصد از آمار کل اشتغال کشور تشکیل دادند، کسی که کاربلد باشه بیکار نمی ماند.