یکشنبه ۲۴ فروردین ۱۴۰۴
آغاز زمانبندی خاموشی ها زودتر از سالهای گذشته نشان می دهد که دولت فعلا برنامه ای راهبردی جز مدیریت مصرف برای رفع این بحران ندارد. جزئیات را بخوانید.
موضوع آغاز زمانبندی خاموشی ها برنامه‌ریزی‌شده برق در تهران و سایر مناطق کشور، از ۱۷ فروردین جدی شده است. این موضوع به دلیل قابل توجه است که در سال های گذشته تقریبا محدودیت های برق از اواخر اردیبهشت یا اوایل خرداد آغاز می شد. این موضوع نشان می دهد که دولت در ماه های گذشته نتوانسته راهبرد مناسبی برای چالش ناترازی برق در تابستان داشته باشد. به همین دلیل احتمال افزایش قطعی برق در تابستان وجود دارد. درواقع ضرب المثل «سالی که نیکوست از بهارش پیداست» گویای وضعیت کنونی ناترازی برق است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که دولت باید برنامه مدونی برای توسعه سرمایه گذاری در صنعت نیروگاهی برای حل ناترازی های برق داشته باشد، اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است. حتی دولت برنامه ای که برای ارائه تسهیلات ارزی از صندوق توسعه ملی برای سرمایه گذاران در نظر گرفته است به دلیل نوسانات زیاد نرخ ارز عملا ناکارآمد شده است. به همین دلیل به نظر می رسد که این روند خاموشی‌ها حداقل در کوتاه‌مدت ادامه داشته باشد و دلیل اصلی آن، فشار بالای مصرف برق در مقایسه با ظرفیت محدود تولید کشور است. بنابراین دولت فعلا در کنار تلاش برای توسعه سرمایه گذاری در صنعت برق باید مدیریت مصرف و جلوگیری از هدر رفت برق را در دستور کار قرار دهد.
توزیع برق کشور تحت تأثیر عواملی همچون افزایش دمای هوا، رشد مصرف برق، و کاهش تولید نیروگاه‌های مختلف، تحت تاثیر قرار می گیرد و این مساله منجر به اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده می شود که بخشی از آن پای صنایع قرار می گیرد و بخشی نیز مناطق مسکونی را در بر می گیرد. البته چند سال پیش وزارت صنعت اعلام کرد صنایع بزرگ باید برق مورد نیاز خود را از طریق نیروگاه های خود ساخته تامین کنند اما بعد از چند سال این دستورالعمل روی کاغذ مانده است و تنها چند شرکت فولدی و معدنی پروژه های حوزه نیروگاهی را پیش برده اند. با توجه به اینکه ناترازی برق کشور به حدود ۱۵ درصد تولید برق کشور رسیده است و از طرف دیگر سالانه حدود ۵ تا ۱۰ درصد بر میزان مصرف کشور افزوده می شود عملا مدیریت مصرف برق نیز به تنهایی نمی تواند ناترازی برق را جبران کند. به همین دلیل دولت باید سیاست گذاری خود در زیمنه سرمایه گذاری در صنعت برق را اصلاح کند.
مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر، اخیر با اشاره به رشد ۶ درصدی مصرف برق در روزهای ابتدایی ۱۴۰۴ از آن به‌عنوان جهش مصرف یاد کرده و بیان کرد که« مدیریت مصرف برق می‌تواند تأثیر مستقیمی در جلوگیری از خاموشی‌های ناشی از کمبود تولید داشته باشد. عوامل مختلفی از جمله کاهش تولید نیروگاه‌های برق‌آبی به دلیل خشکسالی، تعمیرات گسترده نیروگاه‌های حرارتی و خروج نیروگاه اتمی بوشهر برای سوخت‌گذاری، در عدم تأمین نیاز برق ۴۸ هزار و ۹۴۰ مگاواتی کشور نقش داشتند. این وضعیت منجر به ایجاد خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده در تعدادی از استان‌ها و تأثیرات مستقیم بر زندگی مردم و صنایع شده است.»
امسال عوامل غیرمنتظره‌ای از جمله افزایش زودهنگام دما و روشن‌شدن کولرها به افزایش مصرف برق در کشور دامن ده است. همچنین، خشکسالی شدید، کاهش ذخایر سدها و خروج نیروگاه‌های مختلف از مدار برای تعمیرات یا آماده‌سازی تابستانی، دسترسی به منابع جایگزین تولید برق را دشوارتر کرده است. این عوامل، همراه با رشد مصرف بی‌سابقه، باعث شد که خاموشی‌ها در زمان غیرمنتظره‌ای از سال، یعنی فروردین، آغاز شوند.
افزون بر این، اردشیر مذکوری مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران، به افزایش ۱.۵ درصدی مصرف برق در شمال و ۲۰ درصدی در مناطق جنوبی کشور اشاره کرد و معتقد است که« خشکسالی چالشی عمده است که کاهش ۴۲ درصدی ورودی آب نیروگاه‌های برق‌آبی و افت ۴۶ درصدی ذخایر سدهای برق‌آبی نسبت به پارسال را به‌دنبال داشته است. از طرف دیگر رشد مصرف در شرایط اوج بار امسال در حالت واقع‌بینانه ۶ درصد و در حالت بدبینانه تا ۹ درصد پیش‌بینی شده است. »با توجه به اینکه انتظار می‌رود افزایش یک تا دو درجه‌ای دمای کشور تا خردادماه موجب تابستانی گرم‌تر از سال گذشته شود. به همین دلیل میزان مصرف تابستان امسال بیشتر از سال گذشته خواهد بود. از این رو وزارت نیرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید تلاش کنند به سرعت نیروگاه هایی که درحال ساخت هستند به سرعت به مرحله بهره برداری برسند.
در نهایت، راه‌حل کاهش ناترازی برق به مدیریت مصرف توسط مردم گره خورده است. اصلاح الگوی مصرف و پرهیز از مصارف غیربهینه می‌تواند به میزان زیادی از شدت خاموشی‌ها و فشار بر شبکه برق بکاهد. مصرف افسارگسیخته برخی مشترکان نه تنها بر روند تأمین برق تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه نیاز به همکاری گسترده‌تر جامعه برای مدیریت این بحران را برجسته می‌سازد.
با توجه به چالش‌های گسترده‌ای که صنعت برق در سال جاری با آن روبه‌رو است، مدیریت مصرف به‌عنوان مهم‌ترین و در عین حال موثرترین راهکار معرفی شده است. اصلاح الگوی مصرف برق، بهبود تجهیزات خانگی و صنعتی برای استفاده بهینه‌تر از انرژی، و آگاهی‌بخشی عمومی درباره اهمیت کاهش مصرف در زمان اوج بار، از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند.
برنامه‌های احتمالی کوتاه‌مدت و بلندمدت صنعت برق توسط دولت باید ارائه شود. یکی از برنامه‌های پیشنهادی، تشویق مشترکان به استفاده از تجهیزات کم‌مصرف و زمانبندی مناسب برای استفاده از دستگاه‌های پرمصرف است. ارائه یارانه برای جایگزینی لوازم برقی فرسوده با مدل‌های جدید و کم‌مصرف می‌تواند گامی موثر در این راستا باشد. همچنین، تقویت سیستم‌های پایش و مدیریت شبکه برق به کمک فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی می‌تواند به توزیع بهتر و کاهش فشار بر شبکه کمک کند.
در بلندمدت، توسعه و بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر خورشیدی و بادی یکی از راه‌حل‌های اساسی برای رفع کمبود انرژی در کشور است. با توجه به شرایط اقلیمی ایران و ظرفیت‌های فراوان در این زمینه، سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه، می‌تواند به تدریج وابستگی کشور به نیروگاه‌های حرارتی و برق‌آبی را کاهش دهد. همچنین، بهبود زیرساخت‌ها و مدیریت بهتر منابع آبی می‌تواند نقش کلیدی در افزایش کارایی نیروگاه‌های برق‌آبی داشته باشد.
نقش مردم و اهمیت مشارکت عمومی در کنار تمام اقدامات فنی، نقش مردم در مدیریت مصرف برق بسیار حیاتی است. عادت‌سازی برای استفاده صحیح از منابع انرژی، افزایش آگاهی درباره پیامدهای ناترازی شبکه برق، و تشویق به مشارکت جمعی در کاهش مصرف، می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر جلوگیری از خاموشی‌ها داشته باشد. در این راستا، رسانه‌ها، نهادهای آموزشی و سازمان‌های مرتبط می‌توانند با اجرای برنامه‌های اطلاع‌رسانی و آموزشی، نقش موثری در فرهنگ‌سازی ایفا کنند.
در چشم‌انداز تابستان پیش‌رو پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تابستان به دلیل افزایش دمای هوا و مصرف بالا، فشار زیادی بر شبکه برق وارد خواهد کرد. به همین دلیل، همکاری میان دولت، صنایع و مردم برای عبور از این شرایط بحرانی ضروری به نظر می‌رسد. بهینه‌سازی در مصرف خانگی و صنعتی، بهره‌گیری از انرژی‌های جایگزین و تقویت زیرساخت‌ها از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به کاهش تبعات این بحران کمک کنند.
در مجموع، عبور از چالش‌های کنونی در گرو برنامه‌ریزی جامع، مدیریت دقیق و مشارکت همگانی است. اصلاح الگوی مصرف و استفاده بهینه از منابع انرژی نه تنها بحران فعلی را کاهش می‌دهد، بلکه به ایجاد یک سیستم پایدارتر برای آینده نیز کمک می‌کند.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا