جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳
ادامه گران فروشی نانوایی ها بعد از افزایش قیمت در روزهای اخیر منجر به شکایت های بیشتر شد. این نتیجه ضعف نظارت است.
به گزارش سرمایه فردا، نان یکی از مهم‌ترین مواد غذایی در سبد خانوار ایرانی است و نقش بسیار مهمی در امنیت غذایی کشور دارد. رسیدن نان ارزان به سفره مردم می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر اعتماد به حاکمیت داشته باشد. حال اینکه باوجود افزایش قیمت نان در هفته‌های اخیر نه تنها تخلفات خبازان کم نشد. بلکه این روزها کم‌فروشی و گران فروشی نانوایی ها دوباره به صدر اخبار برگشته است.
قاچاق آرد، فروش نان به دامداری‌ها و صنعتی پزان و شیرینی‌فروشان، گران‌فروشی و کم‌فروشی ازجمله تخلفاتی است که در طی چند سال گذشته همواره موجب شده تا نانوایی‌ها در صدر نارضایتی و شکایات بسیاری از مردم و مسئولان باشند. حتی طرح تجهیز نانوایی‌ها به کارت‌خوان هوشمند که قرار بود این تخلفات را پایان دهد اجرا شد؛ ولی تخلفات در این حوزه به صفر نرسید. مشاهدات میدانی این روزها نشان از این دارد که تقریباً بیشتر این تخلفات در سایه عدم نظارت مستمر باوجود افزایش قیمت هنوز در بسیاری از نانوایی‌ها اتفاق می‌افتد.
لذا توجه به نان به‌عنوان یک ماده غذایی اساسی و تلاش برای بهبود کیفیت و افزایش بهره‌وری آن، می‌تواند نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی و سلامت جامعه ایفا کند.
نان به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین انرژی، پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز بدن، جایگاه ویژه‌ای در تغذیه مردم ایران دارد. بر اساس آمار در ۴۳ درصد از خانوارهای شهری و ۵۶ درصد از خانوارهای روستایی نان منبع غذایی اول این خانوارها را تشکیل می‌دهد، زیرا این ماده غذایی به دلیل قیمت مناسب و دسترسی آسان، بخش عمده‌ای از کالری روزانه افراد را تأمین می‌کند.
امنیت غذایی به معنای دسترسی همه افراد به غذای کافی، سالم و مغذی برای داشتن زندگی فعال و سالم است. نان به‌عنوان یک ماده غذایی اساسی، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی ایفا می‌کند. تولید نان باکیفیت و بهبود روش‌های تولید آن می‌تواند به کاهش ضایعات و افزایش بهره‌وری کمک کند. همچنین، توجه به کیفیت نان و استفاده از آرد مناسب می‌تواند به بهبود سلامت عمومی جامعه کمک کند.
رسیدن نان ارزان به سفره مردم می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر اعتماد به حاکمیت و دولت داشته باشد. که از این قرارند:
۱. تأمین نیازهای اساسی: نان به عنوان یکی از نیازهای اساسی مردم، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی دارد. وقتی دولت بتواند نان را با قیمت مناسب و کیفیت بالا در اختیار مردم قرار دهد، نشان‌دهنده توجه و تلاش حاکمیت برای تأمین نیازهای اولیه جامعه است.
۲. کاهش فشار اقتصادی: در شرایط اقتصادی دشوار، دسترسی به نان ارزان می‌تواند به کاهش فشار اقتصادی بر خانوارها کمک کند. این امر می‌تواند باعث افزایش رضایت عمومی و اعتماد به سیاست‌های اقتصادی دولت شود.
۳. عرضه نان با کیفیت و ارزان نشان‌دهنده کارآمدی و عدالت اجتماعی در حاکمیت است: توزیع عادلانه نان و دسترسی همه اقشار جامعه به این ماده غذایی اساسی، نشان‌دهنده کارآمدی و عدالت اجتماعی در حاکمیت است. این موضوع می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی به دولت و نهادهای حکومتی منجر شود.
۴. پاسخ به نیازهای فوری و اضطراری: در مواقع بحران و شرایط اضطراری، تأمین نان ارزان و دسترسی آسان به آن می‌تواند نشان‌دهنده توانایی دولت در مدیریت بحران‌ها و پاسخ به نیازهای فوری مردم باشد.
۵. تقویت همبستگی اجتماعی: وقتی مردم احساس کنند که دولت به نیازهای اساسی آنها توجه دارد به تقویت وفاق در کشور و تلاش بیشتر مردم برای توسعه کشور منجر می شود.
۱- صف نانوایی‌ها با وجود افزایش تعداد خبازی‌ها نسبت شلوغ‌تر شده است.
۲- اغلب نانوایی‌ها وزن چانه‌های نان را در سایه نظارت ضعیف نهادهای نظارتی سبک‌تر کرده‌اند.
۳- برخی نانوایی‌ها به‌اندازه نیاز به مردم نان نمی‌دهند.
۴- نانوایان در برابر تعداد زیادی کارت که بابت نان می‌کشند به مشتری آرد می‌دهند، یعنی مثلاً در نانوایی بربری به اندازه ۱۰ نان کارت در کارت‌خوان هوشمند می‌کشند؛ ولی آرد به مشتری تحویل می‌دهند و پول آرد را در قالب نان از مردم می‌گیرند.
۵- در بسیاری از شهرستان‌ها به‌خصوص در شمال کشور نانوایان به خریدارانی که نمی‌شناسند نان نمی‌فروشند و می‌گویند آرد کم است و نان فقط برای محلی‌هاست و مسافران یا نمی‌توانند نان تهیه کنند و یا ناچارند گران‌تر از حالت عادی مبلغ را بپردازند که این به‌دور از عدالت است.
۶- در بسیاری از موارد هم دیده شده که نانوا کارت بیش از تعدادی که مشتری می‌خواهد می‌کشند به‌جای نان پول مازاد را به شخص بازمی‌گردانند، تا در بازه بعدی سهمیه آرد بیشتری را دریافت کند یا آرد مازاد را به فروش برساند.
۷- برخی نانوایی‌ها هم اقدام به فروش اجباری نان کنجدی و یا کره‌ای می‌کنند و می‌گویند پخت نان ساده ندارند.
۸- دل‌بخواهی بودن زمان پخت هم مشکل دیگری است که مردم را می‌آزارد و بسیاری از نانوایان هرزمان که اراده می‌کنند به بهانه تمام‌شدن آرد و خمیر نانوایی را تعطیل می‌کنند.
۹- کیفیت پخت هم یکی دیگر از مشکلات است که هر بار مردم اعتراض می‌کنند در پاسخ می‌گویند که کیفیت آرد پایین است.
۱۰- مورد دیگری که بسیاری از مردم به آن اشاره دارند فروش تعداد بسیار بالای نان به دامداران است.
۱۱- شکایت دیگر این است که سامانه‌های دولتی به‌درستی عمل نمی‌کنند و سامانه ۱۲۴ پاسخگوی مردم نیست و پس از مدت‌ها پیگیری توپ را به زمین کم‌کاری بازرسان جهاد کشاورزی می‌اندازد.
حال اینکه تفاوت فاحش و بسیار زیاد نرخ نان معمولی با کنجدی هم مردم را می‌آزارد. درحالی‌که به‌سادگی می‌توان تعداد کنجدهای روی نان را شمرد. گران فروشی نانوایی ها با ارزش‌افزوده تقریباً صفر منجر به اعتراض مجردم شده است.
مشاهدات میدانی نشان داده با وجود اینکه قیمت نان بربری به عنوان نمونه دو هزار و پانصد تومان است، نانوا نان ساده را ۵ هزار تومان و نان با کمی کنجد را ۱۰ هزار تومان می‌فروشد. درحالی‌که فقط چند عدد کنجد روی نان می‌پاشند مبلغ بیشتری از مردم دریافت می‌کنند.
تخلفات گران فروشی نانوایی ها در حالی اتفاق می‌افتد، که قیمت‌های مصوب جدید اعلام شد، خود نسبت به افزایش قیمت کالاهای اساسی همچون نان اقدام می‌کنند.
متأسفانه معمولاً یا شکایتی از آنها صورت نمی‌گیرد یا مبادی ذی‌ربط همچون اصناف پیگیری جدی را با توجه به اوضاع تأسف‌بار اقتصادی کشور انجام نمی‌دهند. این موضوع در روزهای اخیر و پیش از اعلام قیمت نان هم تکرار شد و نانوایان چند روز پیش از اعلام قیمت نان، این کالا را گران‌تر از قیمت مصوب می‌فروختند.
به عنوان مثال افرادی به تعداد خیلی بالا مثلاً ۲۰۰ عدد بربری یا ۱۰۰۰ عدد تافتون می‌گیرند و می‌گویند این برای کارکنان فلان شرکت یا فلان بیمارستان است؛ ولی به مشتریان عادی در صف گفته می‌شود، نان کم است و مثلاً ۵ تا بیشتر نمی‌دهیم.
به گفته مسئولان، گران فروشی نانوایی ها در اولویت بازرسی‌ها قرار دارد. در حال حاضر بازرسان دائماً به نانوایی‌های سطح کشور مراجعه کرد. و نانوایی‌های متخلف را به سازمان تعزیرات حکومتی معرفی می‌کنند. ولی جرایم بازدارنده نیست و پرداخت جریمه، جزء کوچکی از سود یک روز یک نانوای متخلف است.
همچنان برخی نانوایی‌ها نان را فراتر از نرخ درج شده در کارت‌خوان‌های هوشمند ویژه فروش نان عرضه می‌کنند.
در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی بنابراین بود که با اجرایی شدن گام اول مرحله دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، تخلفات کاهش یابد. ولی همچنان برخی گران فروشی نانوایی ها فراتر از نرخ درج شده در کارت‌خوان‌های اتفاق می افتد. این در حالی است که دولت سالانه حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان یارانه آرد پرداخت می‌کند تا نان با قیمت مصوب عرضه شود. ولی هنوز این اتفاق در نانوایی‌ها نمی‌افتد. به نوعی با وجود اینکه از بیت‌المال و دارایی همه مردم کشور یارانه نان پرداخت می‌شود؛ اما سود آن به جیب برخی خبازان سودجو می‌رود.
مشاهدات میدانی حکایت از آن دارد که نان با نرخ مصوب کمتر به دست مردم می‌رسد. به طور مثال سنگک کنجدی ۲ رو ۹ هزار و ۵۰۰ تومان و نان ساده سنگک ۵ هزار تومان است. ولی متأسفانه در برخی نانوایی‌ها علاوه بر گران‌فروشی، کم‌فروشی هم می‌شود. نان ساده را ۸ هزار تومان و نان کنجدی را تا ۱۵ هزار تومان می‌فروشند.
بازدید میدانی نشان می‌دهد گران فروشی نانوایی ها ادامه دارد مثلاً در محله شهرک رضویه و مشیریه قانون را رعایت نمی‌کنند. گزارش این تخلف هم به ۱۲۴ داده شد و کد رهگیری شکایات هم به پیوست گزارش وجود دارد. ولی هنوز همان تخلفات جاری است و در سایر محلات هم کم‌فروشی و سبکی چانه نان در برخی نانوایی‌ها ادامه دارد. نانوایی که باید چانه نان ۶۰۰ گرمی بگیرد و نان ۴۵۰ گرمی را به مشتری بدهد، نان پخته شده ۳۵۰ گرمی را به دست مشتری می‌دهد. در جواب شکایت مشتری از سبکی نان و سوختگی آن می‌گوید: ایراد از آرد است.
مشکل این است که در نهایت مسافران مجبور به تهیه نان‌های حجیم و آزادپز به قیمت بالاتر می‌شوند و این در شرایطی اتفاق می‌افتد که نانوایان در روستاها بارها دیده شده به مسافری که ساعت‌ها در صف ایستاده به جای ۵ قرص نان با منت ۳ قرص نان ارائه می‌کنند ولی شخصی به اسم مدرسه، کارخانه و… صدها نان را یکجا دریافت می‌کند و بعد مشخص می‌شود نامبرده دامدار است و این نان را به واسطه اینکه از علوفه ارزان‌تر تمام می‌شود به دام‌های خود می‌دهد.
جایگاه نهادهای نظارتی بر این روند چگونه تدوین شده که باز هم تخلفات گران فروشی نانوایی ها ، پرتکرارترین تخلفات سطح جامعه است. چرا باید یک نانوا از تخلف خود و با ظلم به اکثر مردم، روزانه ۳ تا ۵ میلیون تومان سود نادرست را به جیب بزند؟ و تازه این به‌جز آردی است که پنهانی به شیرینی‌فروشی‌ها و آزادپزان می‌فروشند.
کاربر سامانه ۱۲۴ در پاسخ به علت عدم پیگیری و زمان‌بر شدن رسیدگی به شکایات مردمی اظهار کرد: سامانه ۱۲۴ در زمینه تخلفاتی که مربوط به وزارت جهاد کشاورزی است فقط ارسال‌کننده شکایت است و وزارت جهاد کشاورزی هم مثل وزارت صمت بازرسان حرفه‌ای دوره دیده و باتجربه ندارد . از نیروهای افتخاری با یک آموزش چند هفته‌ای برای رسیدگی به این شکایات استفاده می‌کند. ولی این موضوع در دولت چهاردهم دوباره مطرح شده و ممکن است در هفته‌های آینده دوباره موضوع بررسی شکایت از نانوایی‌ها به وزارت صمت بازگردد.
در نهایت باید گفت: هنوز برخی نانوایی‌ها با وجود اینکه به کارت‌خوان هوشمند مجهز شده‌اند، در برابر استفاده از این کارت‌خوان‌ها مقاومت می‌کنند. در برخی مواقع به‌ویژه ساعات آخر کار و در شب که تعداد ناظران کمتر است اقدام به دریافت وجه از مردم توسط کارت‌خوان‌های سیار یا دریافت هزینه نایلون به جای هزینه نان را مرتکب می‌شوند که این موضوع موجب نارضایتی شهروندان از دریافت خدمات شده است.
جلوگیری از گران فروشی نانوایی ها یک مطالبه عمومی مطرح است و شهروندان از سامانه ۱۳۵ سازمان تعزیرات حکومتی یا سامانه ۱۲۴ سازمان صنعت، معدن و تجارت انتظار دارند با فوریت با این افراد برخورد کنند. ادامه راه با این روند به‌نوعی غیرممکن است و پیامد آن چیزی جز ظلم به بیت‌المال و بدتر شدن شرایط و عدم رسیدن به شعار کاهش تورم و افزایش تولید نیست.
به عقیده بسیاری از کارشناسان هر بار با افزایش قیمت نان متأسفانه کیفیت نان در خبازی‌ها بالا نرفته و کم فروشی در برخی واحدها بیشتر می‌شود.
در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ دولت در طرحی فروش کیلویی نان به جای فروش عددی را به عنوان پیشنهادی برای مقابله با کم فروشی و بهبود کیفیت نان مطرح کرد. این طرح در ۴ استان کشور با رضایت شهروندان اجرا شد و نتایج خوبی هم از آن در این استان‌ها گرفته شد.
اگر چه طرح نان کیلویی سال‌هاست در نانوایی‌های صنعتی اجرا می‌شود و مردم نسبت به این موضوع رضایت دارند. کارشناسان معتقدند امکان اجرای این طرح در نان‌های سنتی هم ممکن است و جلوی کم فروشی را می‌گیرد.
شکی نیست با فروش کیلویی نان علاوه بر اینکه جلوی کم فروشی‌ها گرفته می‌شود که این کار در کنار هوشمند سازی در خدمات نانوایی‌ها جلوی فروش آرد یارانه‌ای که حق مردم است را نیز خواهد گرفت.
اگر چه ممکن است برخی از نانوایی‌ها با پخت خام برخی از نان‌ها مثل سنگک و نان بربری به نوعی نان را با وزن سنگین‌تری بفروشند. اما ضرورت پایش از سوی متولیان باید افزایش یافته و به طور حتم مشتری یک بار فریب خورده و دیگر طالب نان خام و خمیر نخواهد بود.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا