ناترازی آب ایران

بهزادانگورج: رفع ناترازی آب ایران و چگونگی تامین منابع آب از حجم آب سطحی و تجدیدپدیر در اقلیم خشک ایران خیلی تامل برانگیز است. نقشه راه آب کشور در حالی تصویب شد که در مورد جمع آوری و استحصال آب باران هیچ ضوابطی مقرر نشده است.
تصور کنید محدوده قانونی شهر تهران پایتخت کشور ۶۴۸۰۰ هکتار است. مشخصا مدیریت شهری با شهرداری است و مدیریت هواشناسی و سایر مسئولیت های شهرسازی با وزارت راه و شهرسازی است. همچنین مدیریت ستاد حوادث و بحران نیز با وزارت کشور است – اما مدیریت منابع آب با وزارت نیرو است و مدیریت آبخیزداری و کنترل فرسایش خاک با سازمان منابع طبیعی کشور است.
گفته اند میزان بارندگی شهر تهران در ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ در حدود ۱۰ میلیمتر بوده است، ««در ایستگاه ورامین mm ۱۴،۲گزارش شد»». در واقع در این اقلیم خشک حجم بارش شهر تهران m3  ۶،۴۸۰،۰۰۰ بوده است. چه کسی می داند از این میزان بارش، چه حجم آب باران استحصال گردید تا به سیلاب تبدیل نشود ؟ و به رفع ناترازی آب ایران نیز کمک کند.

تبعات ناترازی آب ایران

عمق فاجعه این است که همه از بحران فرونشست زمین در کشور و مخصوصا دیگر تهدیدات و سوء مدیریت در آبیاری فضای سبز شهر تهران باخبرند. به نحوی‌که حتی مدیر عامل بوستان های شهر تهران می گوید ؛ برای آبیاری فضای سبز پایتخت به ۱۷۵ میلیون مترمکعب آب نیاز است، که ۱۳۵ میلیون مترمکعب از منابع زیر زمینی و ۷ میلیون مترمکعب از آب های سطحی و ۱۰ میلیون مترمکعب از فاضلاب تامین می شود. حتی با ۶ میلیون مترمکعب کسری آب مواجه است. اما با چنین وضعیتی هیچ برنامه ای برای استحصال آب باران در شهر تهران تحت اجرا نیست.
میزان بارندگی بلند مدت ۴۵ ساله تهران در حدود ۱۵۹ میلیمتر است، طبعا با چنین بارشی محدوده قانونی شهر تهران در حدود یک میلیارد مترمکعب حجم بارش دارد. طبعاً به تبع فقدان برنامه جمع آوری و استحصال آب باران این حجم بارش از دسترس خارج می شود.
می بینیم که نقشه راه آب کشور نقش بر آب است، زیرا نقشه راه بر پایه کاهش حقابه بخش کشاورزی و بازتخصیص آن به بخش خانگی و صنعت با هدف ناترازی آب ایران – رفع ناپایداری در زیست بوم تهران دنبال شده است. در حالیکه دستیابی به امنیت آبی مستلزم اهتمام جدی تری برای بهینه سازی مدیریت منابع آب تجدیدپذیر در اقلیم خشک لازم است. اساسا تاکنون چنین مطالبات اجتماعی، برای وزارت نیرو به اندازه کافی مفهوم نبوده است.
به نظر می رسد شهرداری شهر تهران و راه و شهرسازی و وزارت کشور و سازمان برنامه و بودجه و سازمان حفظ محیط زیست، فرونشست زمین در دشت ممنوعه تهران و ناترازی آب ایران را چندان جدی نگرفته اند.

مفهوم آبخیزداری در جامعه

مفهوم آبخیزداری در جامعه به درستی جا نیافتاده است. عموماً به منظور کاهش خسارت ناشی از بحران سیل گاه و بیگاه مردم و نمایندگان و مسئولین استانی برای احداث برخی سازه های متداول خیز برمی دارند،اما تلاش چندانی در رابطه با بهبود مدیریت از طریق افزایش پوشش گیاهی که نزولات با بیشترین میزان جذب و نفوذ و کمترین میزان تبخیر و روان آب همراه باشد.
در عین حال در چارچوب آبخوانداری و استحصال آب باران بیشترین تلاش را در پی داشته باشد! کمتر مشاهده می شود. در کل نزولات آسمانی در عرصه های طبیعی با پوشش گیاهی ضعیف خیز بر می دارد و با بیشترین میزان فرسایش خاک نعمات خدادادی را به نقمات تبدیل می کند و مدیریت آبخیزداری و سایر مدیریت های همکار نمی توانند ارقام منابع آب تجدیدپذیر را از طریق استحصال آب باران و طرح های منجر به ذخیره نزولات بهبود ببخشند و ناترازی آب را از این طریق جبران کنند.
استحصال آب باران شاید نیاز به رفع سکوت قانونی در قوانین جاری داشته باشد، اما هزینه ای برای مدیریت آبخیزداری کشور و دیگر دستگاه های اجرایی ندارید.