شنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۴
با رأی منفی ۹ کشور عضو شورای امنیت به تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بار دیگر فعال شدند و مکانیسم ماشه به‌صورت عملی چکانده شد. این تصمیم، نه‌تنها نقطه عطفی در پرونده هسته‌ای ایران، بلکه آزمونی برای آینده دیپلماسی، اقتصاد و امنیت منطقه‌ای است. در حالی‌که کشورهای غربی از ادامه گفت‌وگو سخن می‌گویند، ایران تأکید دارد که درب دیپلماسی بسته نیست، اما معیار گفت‌وگو را خود تعیین خواهد کرد. واکنش‌های داخلی و بین‌المللی به این تحول، نشان‌دهنده شکاف عمیق در تفسیر مشروعیت این اقدام و پیامدهای آن برای نظم جهانی است.
به گزارش سرمایه فردا، چهار رأی موافق چین، روسیه، پاکستان و الجزایر نتوانست بر ۹ رأی مخالف بریتانیا، فرانسه، ایالات متحده، سیرالئون، اسلوونی، دانمارک، یونان، پاناما و سومالی غلبه کند و در نتیجه پیش‌نویس تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ که لغو تحریم‌های ایران را تداوم می‌داد، رأی نیاورد و به صورت عملی مکانیسم ماشه چکانده شد. معنا و مفهوم این نتیجه این است که شورای امنیت سازمان ملل تصمیم گرفت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را که در چارچوب توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ لغو شده بود، دوباره اعمال کند. این تحریم‌ها از تاریخ ۲۷ سپتامبر ساعت ۸ شب به وقت نیویورک اجرایی خواهد شد. انگلیس و آمریکا دقایقی پس از این رأی‌گیری از ادامه دیپلماسی با ایران خبر دادند اما نماینده ایران در سازمان ملل اعلام کرد درب دیپلماسی بسته نیست اما ایران تصمیم می‌گیرد با چه کسی و بر چه اساسی وارد گفتگو شود.
در بیان امیرسعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان ملل «امروز شورای امنیت فرصت گفت‌وگو و اجماع را بر باد داد». وزارت امور خارجه ایران نیز به یک ساعت نرسیده، در بیانیه‌ای اقدام سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در سوء استفاده از سازوکار حل و فصل اختلاف برجام برای بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت که در سال ۲۰۱۵ به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام خاتمه یافته بودند، به‌عنوان اقدامی غیرقانونی، ناموجه و تحریک‌آمیز محکوم کرد.
بیانیه وزارت خارجه همچنین تأکید می‌کند مسئولیت کامل پیامدهای این اقدام، در صورتی که منجر به بازگشت قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت علیه ایران شود، بر عهده آمریکا و سه کشور اروپایی است که «با تحریف واقعیت‌ها و طرح ادعاهای بی‌اساس، برخی کشورهای غیردائم عضو شورای امنیت را نیز برای همراهی کردن با خود تحت فشار قرار دادند». محمدکاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه نیز در گفتگو با شبکه خبر اعلام کرد عملاً در حال حاضر فعالیت غنی‌سازی اورانیوم نداریم و وقتی فعالیتی وجود ندارد، اسنپ‌بک به بهانه عدم اجرای تعهدات هسته‌ای ایران اصولاً موضوعیت ندارد و بی‌معناست.
او همچنین با اشاره به اینکه تحریم‌های شورای امنیت قابل قیاس با تحریم‌های یکجانبه نیست، با تصریح به اینکه ایران تحت شدیدترین و ظالمانه‌ترین تحریم‌های یکجانبه در طول تاریخ بشریت قرار داشته، گفت «نمی‌خواهم بگویم که تحریم‌های شورای امنیت چیزی نیست و فقط کاغذ پاره است. باید آنها را جدی گرفت، ولی مراقب باشیم که در دام عملیات روانی طراحی شده غرب و آمریکا گرفتار نشویم». ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی نیز در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ویراستی نوشت: «به کشورهایی که از حسن نیت ایران برای گفت‌وگو سوءاستفاده می‌کنند و درهای دیپلماسی را به روی خود می‌بندند، هشدار می‌دهیم فشار حداکثری هرگز جواب نمی‌دهد و این بار سخت‌تر از همیشه پشیمان خواهند شد.» علیرضا سلیمی، عضو هیات رئیسه مجلس، نیز با اشاره به فعال‌سازی مکانیسم ماشه اعلام کرد اسرائیل به‌عنوان سخنگوی اتحادیه اروپا از اجرایی‌شدن آن سخن می‌گوید و رئیس‌جمهور فرانسه نیز با صراحت این موضوع را اعلام کرده است، نشان می‌دهد گفت‌وگو با غربی‌ها کاری بیهوده است.
با شکست پیش‌نویس تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ در شورای امنیت، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران از ۲۷ سپتامبر دوباره اجرایی می‌شوند. ایران این اقدام را غیرقانونی و تحریک‌آمیز دانسته و مسئولیت پیامدهای آن را متوجه آمریکا و سه کشور اروپایی کرده است. هم‌زمان، دیپلمات‌های روسیه و چین هشدار داده‌اند که مکانیسم ماشه تلاش‌های دیپلماتیک را نابود خواهد کرد
اشاره این نماینده مجلس به بیانیه وزیر خارجه رژیم صهیونیستی است که در آن از تصمیم شورای امنیت سازمان ملل متحد برای عدم تصویب قطعنامه ادامه رفع تحریم‌های ایران استقبال کرد. اما در سوی کشورهای همسو با ایران، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در مصاحبه‌ای با المیادین گفت روسیه و چین ابتکاری برای حل و فصل مسائل پیرامون برنامه هسته‌ای ایران ارائه خواهند داد.
نماینده دائم چین در سازمان ملل نیز به سه کشور اروپایی در خصوص بازگرداندن تحریم‌های ایران هشدار داد و گفت که مکانیسم ماشه، تلاش‌های دیپلماتیک را به یکباره نابود خواهد کرد. فو کونگ بر این باور است که وضعیت دشوار کنونی در موضوع هسته‌ای ایران ریشه در خروج ایالات متحده از توافق در سال ۲۰۱۸ دارد. از نظر او، آمریکا تحریم‌ها علیه ایران را دوباره برقرار کرد و به‌طور پیوسته تشدید کرد، در حالی که ایران را از بهره‌مندی از مزایای اقتصادی توافق محروم ساخت و ایران را ناچار کرد تا تعهدات خود در توافق را کاهش دهد. بعدازظهر دیروز، شنبه ۲۹ شهریور نیز وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای تاکید کرد که این کشور «بارها به ماهیت تحریک‌آمیز و غیرقانونی اقدامات کشورهای اروپایی عضو برجام و ریاست کره جنوبی بر شورای امنیت سازمان ملل که تحت نفوذ آن‌هاست، اشاره کرده است». در بیانیه وزارتخانه روسیه همچنین آمده است «نتایج رأی‌گیری درباره قطعنامه کره جنوبی فقط نشان‌دهنده این است که این سند مورد حمایت قرار نگرفته و از دستور کار خارج شده است.
(اما) این واقعیت هیچ تعهدی بر سایر کشورها برای بازگرداندن محدودیت‌های قبلی علیه ایران ایجاد نمی‌کند. اسنپ‌بک بدنام را نمی‌توان معتبر دانست.» ساعتی قبل از صدور این بیانیه، رئیس جمهور کشورمان در مراسم تجلیل از مدال‌آوران المپیاد ۲۰۲۵ با اشاره به آخرین تحولات در اجرای اسنپ‌بک گفت: «دیشب جلسه برگزار کرده‌اند تا اسنپ‌بک را برگردانند؛ راه را می‌بندند؟ مغزها و اندیشه‌ها هستند که یا راه پیدا می‌کنند یا راه می‌سازند» از نظر مسعود پزشکیان، این توانایی را باید باور کرد: «آنان نمی‌توانند جلوی ما را بگیرند. نطنز و فردو را می‌توانند بزنند، غافل از اینکه این انسان‌ها هستند که نطنز و مهم‌تر از نطنز را می‌سازند و خواهند ساخت».
مقامات ایرانی با تأکید بر بی‌اثر بودن تحریم‌های چندجانبه در برابر تحریم‌های یکجانبه، خواستار هوشیاری در برابر عملیات روانی غرب شدند. رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس نیز با لحنی مقاوم، از توانایی ایران در عبور از فشارها سخن گفتند. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که فعال‌سازی مکانیسم ماشه ممکن است ایران را بیش از پیش به سمت همکاری با بلوک بریکس سوق دهد و معادلات ژئوپلیتیک منطقه را دگرگون کند
گفتنی است پیش از این رسانه‌های بسیاری در مورد اثر مکانیسم ماشه بر دو موضوع فروش نفت و سرمایه‌گذاری خارجی تحلیل‌ها و گفتگوهای پرشماری تولید کرده‌اند و تصریح داشته‌اند نمودار تولید و صادرات نفت ایران نشان می‌دهد از ابتدای سال۱۳۸۹ که قطعنامه ۱۹۲۹(سنگین‌ترین قطعنامه ضدایرانی سازمان ملل) تصویب شده تا ابتدای سال ۱۳۹۱ تولید و فروش نفت ایران (تا ۲ میلیون بشکه د روز) ثابت بوده. از سال ۱۳۹۱ هم این تحریم‌های یکجانبه آمریکا است که بر فروش نفت ایران اثر می‌گذارد؛ تحریم‌هایی که از سال ۱۳۹۷ با خروج آمریکا از برجام مجدداً اعمال شده و اکنون تا میزان قابل توجهی بی‌اثر شده است.
علاوه بر این، نمودار سرمایه‌گذاری خارجی در ایران نیز نشان می‌دهد از ابتدای سال ۱۳۸۹ که قطعنامه ۱۹۲۹ تصویب شده تا ابتدای سال ۱۳۹۱ سرمایه‌گذاری خارجی در ایران کاملاً افزایشی بوده است. از سال ۱۳۹۱ هم تحریم‌های یکجانبه آمریکا بر سرمایه‌گذاری خارجی در کشورمان اثر گذاشته؛ تحریم‌هایی که از سال ۱۳۹۷ با خروج آمریکا از برجام مجدداً اعمال شده و اکنون تا میزان قابل اعتنایی بی‌اثر شده است. پیش از این نیز، چهره‌های متعدد سیاسی و دانشگاهی در مورد عوارض و تبعات فعال‌سازی مکانیسم ماشه برای طرف غربی هشدار داده بودند. از جمله جان مرشایمر، استاد مشهور روابط بین‌الملل در گفتگویی تأکید کرده بود اعمال مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها یا مکانیسم ماشه علیه ایران این کشور را بیش از پیش به آغوش همان کشورهای بریکس خواهد راند.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا