شنبه ۳ خرداد ۱۴۰۴
با فرض تحقق توافق میان ایران و آمریکا در عمان، پرسش اساسی این است که اقتصاد ایران چه سرنوشتی خواهد داشت؟ در حالی که اختلافات دیرین میان دو کشور هر توافقی را با تهدید مواجه می‌کند، فشارهای اقتصادی و رقابت‌های بین‌المللی ممکن است مسیر جدیدی را ترسیم کند. آیا این توافق می‌تواند پیوندی پایدار میان بازارهای ایران و آمریکا ایجاد کند، یا همانند گذشته با
فرشید شاه محمدی: با فرض دستیابی ایران و آمریکا به توافق در عمان، پرسش اصلی این است که اقتصاد ایران چه وضعیتی خواهد داشت؟
بی‌تردید، با دیپلماسی نامنسجم و متغیری که ایالات متحده دنبال می‌کند، مسیر مذاکرات همواره با موانع تازه مواجه می‌شود. تصویب تحریم‌های جدید در میانه گفت‌وگوها و افزایش سطح توقعات، به نظر می‌رسد بخشی از استراتژی فشار روانی و امتیازگیری از ایران باشد.
اما فراتر از این تحولات، تضادهای دیرین میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا—ریشه‌دار در مبانی تاریخی، اعتقادی و عملی—و رقابت بر سر شکل تمدن آینده، موجب شده است که هر توافقی، حتی با شروط سختگیرانه، در معرض تهدید قرار گیرد. با این حال، شرایط کنونی جهان ممکن است زمینه‌ای برای درک متقابل حداقلی میان طرفین فراهم کند، تا توافق احتمالی عمان، ولو با اکراه، زنده بماند.
آنچه ممکن است این توافق را پابرجا نگه دارد، احیای منافع اقتصادی طرفین در برابر رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی است. هر دو کشور، ایران و آمریکا، در شرایطی قرار دارند که نیازمند بازسازی اقتصادی هستند.
دورنمای استراتژی آمریکا: ایالات متحده، تحت رهبری ترامپ، به دنبال حفظ جایگاه برتر خود در اقتصاد جهانی است. نگرانی از قدرت چین، رقابت با اروپا، چالش‌های ناشی از بریکس و تحولات اقتصادی مرتبط با آن، هزینه‌های سنگین جنگ‌های گذشته، و تأمین بودجه حمایت از اسرائیل، همگی در استراتژی ترامپ نقش کلیدی ایفا می‌کنند. از این منظر، سیاست‌های اقتصادی او یادآور دیدگاه فون میزس، اقتصاددان برجسته، است که می‌گفت: «تمام جنگ‌ها بر سر دارایی‌هاست.»
ضرورت‌های اقتصادی ایران: ایران نیز با چالش‌هایی همچون نارضایتی عمومی از شرایط اقتصادی، کسری بودجه، تورم بالا، و تحریم‌های فلج‌کننده مواجه است. رقابت منطقه‌ای با عربستان و ترکیه، که روند بهبود اقتصادی آن‌ها ادامه دارد، فشار مضاعفی بر ایران وارد می‌کند. در این فضا، نیاز به تحول اقتصادی بیش از پیش احساس می‌شود.
ترامپ تنها توافقی را خواهد پذیرفت که منافعی ملموس برای سیاست «اول آمریکا» به همراه داشته باشد. این توافق باید امکان دسترسی به بازار ایران را برای آمریکا فراهم کند، در غیر این صورت، چندان مورد توجه او قرار نخواهد گرفت.
از سوی دیگر، انعقاد قراردادهای بزرگ با ایران نه تنها به رشد اقتصاد و اشتغال آمریکا کمک می‌کند، بلکه فشارهای داخلی در مخالفت با توافق را کاهش داده و نفوذ چین را نیز محدود می‌سازد. ایران نیز از این فرصت برای جذب سرمایه و فناوری‌های نوین بهره‌مند خواهد شد، ضمن آنکه هزینه‌های ناشی از دور زدن تحریم‌ها کاهش خواهد یافت.
اما ضمانت بقای این توافق، وابستگی اقتصاد آمریکا به بازار ایران است. بدون چنین پیوندی، احتمال خروج آمریکا از توافق و بازگشت به تحریم‌ها، مشابه آنچه در سال ۱۳۹۷ رخ داد، بسیار بالاست.
با توجه به ساختار قدرت در ایران، که اجازه ورود گسترده شرکت‌های آمریکایی را بعید می‌سازد، تداوم توافق عمان با چالش‌های بنیادین روبرو خواهد بود. آمریکا به‌طور ویژه به کنترل قدرت نظامی متعارف ایران، از طریق مذاکرات هسته‌ای، چشم دارد. بنابراین، هرگونه توافقی، بیش از آنکه تضمین‌کننده رشد اقتصادی ایران باشد، ابزاری برای دستیابی آمریکا به اهداف راهبردی خود خواهد بود.
در ادامه، باید دید که در صورت تحقق توافق، اقتصاد ایران چگونه از بند تحریم‌ها رها خواهد شد و چه مسیرهایی پیش روی آن قرار خواهد گرفت.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا