گزارش‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد موج جدید آنفولانزا در ایران به سطح هشدار رسیده و تاکنون جان ۱۱۵ نفر را گرفته است. این بیماری که در ۸ استان کشور شدت بیشتری دارد، به‌ویژه کودکان و سالمندان را تهدید می‌کند و برخی متخصصان آن را حتی خطرناک‌تر از سویه‌های کنونی کرونا می‌دانند.

به گزارش سرمایه فردا، آنفولانزا دیگر یک بیماری فصلی ساده نیست؛ ویروسی که زمانی تنها به‌عنوان یک سرماخوردگی شدید شناخته می‌شد، امروز با جهش‌های تازه به بحرانی ملی بدل شده است. نقشه شیوع بیماری نشان می‌دهد که موج جدید آنفولانزا، با سویه H3N2، در حال عبور از مرزهای هشدار و تبدیل شدن به تهدیدی جدی برای نظام سلامت کشور است. مدارس در برخی استان‌ها تعطیل شده، بیمارستان‌ها با افزایش بیماران تنفسی مواجه‌اند و آمار فوتی‌ها هر روز سنگین‌تر می‌شود. این شرایط نشان می‌دهد که جامعه ایران در برابر ویروسی قرار گرفته که نه‌تنها ایمنی عمومی نسبت به آن پایین است، بلکه واکسن‌های موجود نیز توان مقابله کامل با آن را ندارند. در چنین فضایی، رعایت اصول پیشگیری و مراجعه سریع به پزشک در همان ۴۸ ساعت نخست ابتلا، تنها راهکار جدی برای مهار این بحران است.

نقشه آنفولانزایی کشور این روزها حکایت از آن دارد که هم اینک آمار و وضعیت مبتلایان به آنفولانزا در ۸ استان کشور به بالاتر از حد هشدار رسیده است و در عین حال ۱۱۵ نفر نیز تاکنون جان خود را به دلیل ابتلا به این بیماری از دست داده‌اند.حالا همزمان با سردتر شدن هوا و افزایش تجمعات، وزارت بهداشت نسبت به احتمال تشدید موج بیماری در هفته‌های آینده هم هشدار داده و اظهار نگرانی کرده است. ویروسی که حتی برخی از پزشکان اعلام کرده اند که از «کرونا» نیز خطرناک تر است.

آنفولانزا، در چند خط

آنفولانزا یک بیماری تنفسی مسری است که در آن فرد، توسط ویروس آنفولانزا به این بیماری مبتلا شده و معمولاً بینی، گلو و گاهی دستگاه تنفسی وی را درگیر می کند. بیماری آنفولانزا می تواند در افراد به صورت خفیف یا شدید بروز کرده و گاهی اوقات حتی منجر به مرگ مبتلایان شود. در این میان به گفته پزشکان، بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به بیماری آنفولانزا، تزریق سالانه واکسن آن است.

علائم آنفولانزا معمولاً به صورت ناگهانی بروز کرده و افراد مبتلا ممکن است برخی از علائم و یا همه علائم زیر را داشته باشند: تب و یا احساس داغی، سرفه، گلودرد، آبریزش و گرفتگی بینی، درد بدن و ماهیچه، سردرد، خستگی، بروز حالت تهوع یا اسهال در برخی از افراد مخصوصاً کودکان. در عین حال برخلاف تصور عامه مردم، باید به این نکته توجه داشت که تمامی افراد مبتلا به آنفولانزا، لزوماً تب نمی کنند.

عبور از مرز هشدار

ابتلا به آنفلوآنزا از هفته دوم آبان‌ تاکنون رشد چشمگیری داشته، این افزایش ابتلا شامل همه گروه‌ها سنی است اما کودکان و نوجوانان بیشترین سهم ابتلا را به خود اختصاص داده‌اند،‌ تاجایی که در برخی از استان‌ها از جمله قم و خراسان روضوی این حجم از ابتلا باعث تعطیلی مدارس هم شده است. دکتر علیرضا رییسی – معاون بهداشت وزارت بهداشت، با اشاره به شدت بیشتر موج آنفلوآنزای امسال نسبت به سال گذشته اعلام کرده که اگرچه در برخی استان‌ها روند بیماری نزولی شده، اما استان‌های گلستان، قزوین، هرمزگان، سیستان و بلوچستان (زاهدان)، خوزستان (اهواز)، تهران، کرمانشاه و همدان همچنان در شرایط هشدار قرار دارند و میزان ابتلا در برخی استان‌ها چند برابر آستانه هشدار نظام سلامت است.

به گفته رییسی، تاکنون حدود ۱۱۵ مورد فوت منتسب به آنفلوآنزا در کشور ثبت شده که عمده آن‌ها مربوط به سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای بوده است؛ آماری که زنگ خطر را برای هفته‌های سردتر سال به صدا درآورده است.

بیماری های تنفسی، سه برابر استاندارد

بر اساس استانداردهای جهانی، نسبت عفونت‌های تنفسی در گردش کشوردر شرایط عادی، حدود ۶ است و با عبور سهم آنفلوآنزا از ۱۰ درصد به معنای ورود به وضعیت هشدار است. این در حالی است که دکتر قباد مرادی – رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت پیش از این با تشریح روند رصد بیماری‌های تنفسی اعلام کرد که نسبت عفونت‌های تنفسی در گردش کشور به ۱۶ تا ۱۷ درصد – یا حدود سه برابر استاندارد جهانی – رسیده است که نشان می دهد شرایط تا چه حد بحرانی است.

از سویی مینو محرز متخصص بیماری‌های عفونی، نیز ضمن تایید افزایش بیماری آنفلوآنزا در کشور گفته است: معمولا هر ۱۰ سال یکبار، یک ویروس آنفلوآنزای جدید شیوع پیدا می‌کرد، چند سال پیش ما منتظر آنفلوآنزا بودیم که کووید آمد و حالا با تاخیر، این آنفلوآنزا جدید آمده و خیلی هم شیوع پیدا کرده است.

کسانیکه بیشتر در معرض ابتلا هستند

به گفته کارشناسان، ویروس جدید آنفولانزا، می تواند برای طیف هایی از شهروندان خطرناک تر باشد. افراد بالای ۶۵ سال، کودکان زیر ۲ سال، افراد مبتلا به آسم، مشکلات عصبی، اختلالات خونی (مانند کم خونی داسی شکل)، بیماری های مزمن ریوی (مانند بیماری انسداد ریوی مزمن و فیبروز ریوی)، اختلالات غدد درون ریز (مانند دیابت)، بیماری های قلبی، بیماری های کلیوی، اختلالات کبدی، اختلالات متابولیکی، افراد چاق با BMI بالای ۴۰، افراد زیر ۱۸  سال که برای مدت زمان طولانی از آسپیرین و یا داروهای حاوی سالیسیلات استفاده کرده اند از جمله همین گروه ها هستند. همچنین افراد با سیستم ایمنی ضعیف (مانند افراد مبتلا به ایدز و یا برخی از سرطان ها مانند سرطان خون)، افرادی که درطولانی مدت از کورتیکواستروئیدها به دلیل ابتلا به بیماری های مزمن استفاده کرده اند، افراد با سابقه سکته مغزی، کسانیکه از داروهای شیمی درمانی و یا رادیوتراپی برای درمان سرطان استفاده می کنند، زنان باردار، مادران تا ۲ هفته بعد از زایمان، افرادی که برای طولانی مدت در مراکز مراقبت نگهداری می شوند هم از دیگر گروه هایی هستند که باید مراقب باشند که حتی الامکان به این ویروس مبتلا نشوند یا اگر علائم آن را مشاهده کردند فورا به پزشک مراجعه کنند.

تبعات احتمالی ابتلا به آنفولانزا

علیرضا جانبخش متخصص بیماری‌های عفونی ، نیز به برخی از عوارض این بیماری اشاره می کند که شاید کمتر به آن توجه شده باشد. وی می گوید: این بیماری می‌تواند با عوارض کلیوی به‌صورت نارسایی کلیه، عوارض ریوی مانند نارسایی تنفسی و ذات‌الریه، عوارض کبدی به‌شکل هپاتیت، عوارض مغزی نظیر «مننژیت»، «آنسفالیت» و «میلیت عرضی» و همچنین عوارض قلبی مانند «میوکاردیت» تظاهر پیدا کند، علاوه بر این، «سندرم ری» که بر اثر مصرف آسپیرین ایجاد می‌شود، از عوارض مهم و خطرناک آنفلوآنزا به‌ویژه در کودکان محسوب می‌شود.

به گفته این متخصص بیماری‌های عفونی داروهایی مانند «آمانتادین»، «اوسلتامیویر»، «بالوکساویر» و «پرامیویر» برای درمان این بیماری به‌کار می‌روند که اکنون «اوسلتامیویر» بیشترین دسترسی را دارد و «بالوکساویر» و «پرامیویر» نیز به‌صورت تک‌دوز و به‌شکل خوراکی و تزریقی استفاده می‌شوند بدین ترتیب همانطور که مشاهده می شود، عوارض ابتلا به ویروس آنفولانزای جدید آنچنان خطرناک و سنگین است که به هیج عنوان نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد.

آنفولانزایی قوی تر از «کرونا»

آمیتیس رمضانی مدیر گروه تحقیقات بالینی،اپیدمیولوژی و آمار زیستی انستیتو پاستور و رئیس انجمن رئیس انجمن متخصصین عفونی کشوراما معتقد است که بیماری آنفولانزای کنونی که ایران با آن دست به گریبان است، دست کمی از سویه های کنونی اومیکرون ندارد. وی در گفت و گو با «هفت صبح» می گوید: کرونایی که چند سال قبل در دنیا پخش شد و به نام سویه «وهانی» آن را می شناسیم، آن زمان به خاطر ناشناخته بودن و قدرتی که داشت، بسیار خطرناک بود و جان صدها هزار نفر در کل دنیا را گرفت. اما بعد از چند بار جهش پیدا کردن قدرت آن به شدت کاهش پیدا کرد بطوریکه سویه اومیکرون که الان چند سالی است شاهد آن هستیم، دیگر خطر سویه «وهان» را ندارد. چه از لحاظ شدت و چه از منظر سرعت انتشار. حالا اما، آنفولانزای جدیدی که هم اینک شاهد آن هستیم به قدری قدرتمند تر است که به با اطمینان می توان گفت که از سویه امیکرون قوی تر و خطرناک تر است.

وی براین نکته تاکید دارد که ویروس آنفولانزا نیز مانند تمامی ویروس ها قابلیت جهش دارد و هر سال تغییر پیدا می کند می گوید: اصولا سویه های آنفولانزای طول زمستان را سویه های A و سویه های آنفولانزای انتهای زمستان و ابتدای بهار را نوع B می نامند. در چند سال اخیر ما با ویروس آنفولانزای نوع H1N1 مواجه بوده ایم اما حالا به یکباره امسال این سویه ۷ بار جهش پیدا کرده و به سویه بیماری H3N2 ارتقاء پیدا کرده است. این در حالی است که بدن ما، با همان سویه H1N1 آشنا بود و واکسن ها نیز براساس فاکتورهای موجود در آن ساخته می شد. برای همین سویه جدید به سرعت در حال انتشار است. به بیانی ویروس از ایمنی کنونی بدن شهروندان ما، فرار می کند.

رمضانی البته تاکید می کند که سویهH3N2 نیز سویه جدیدی نیست. وی در این زمینه نیز می گوید: این ویروس در سال ۱۹۶۸ به وجود آمده ولی تاکنون چندان پخش نشده بود و طبیعتا آمادگی چندانی هم برای مواجهه با آن وجود نداشت. بنابراین الان سطح ایمنی عمومی جامعه نسبت به آن پایین است. بخصوص کودکان که به خاطر سن کمی که دارند، اصلا بدنشان این ویروس را نمی شناسد.

واکسن بزنیم یا نه؟

با این حساب به نظر می رسد واکسن های کنونی نیز نتوانند از پس مهار و ابتلا به ویروس کرونا برآیند. موضوعی که رمضانی نیز آن را تایید می کند و می گوید:اولا که واکسن ها در مواجهه با ویروس ها هیچ وقت ایمنی ۱۰۰ درصدی ایجاد نمی کنند. مثلا در مورد ویروس آنفولانزا، در بهترین حالت ایمنی ۴۰ تا ۶۰ درصدی در برابر ابتلا به آن ایجاد می کنند. گرچه واکسن های کنونی نیز شاید تاثیر مورد انتظار را روی ویروس کنونی آنفولانزا ندارند چون برای سویه قدیمی طراحی شده اند.

حالا با توجه به اینکه فصل «طلایی» تزریق واکسن آنفولانزا گذشته است، آیا بهتر است باز هم شهروندان این واکسن را تزریق کنند؟ رمضانی در این زمینه پاسخ قابل تاملی می دهد:اصولا تا دو هفته بعد از ترزیق واکسن فرد باید مراقب باشد که به آنفولانزا مبتلا نشود که این، در وضعیت کنونی که ویروس اینهمه در سطح کشور گسترده شده، کار دشواری است. از سویی همانطور که گفتم تا یک و نیم ماه دیگر احتمالا از پیک این بیماری گذر خواهیم کرد یعنی عملا تزریق واکسن برای عامه شهروندان شاید چندان توجیهی نداشته باشد ولی به هر حال توصیه می شود که سالخوردگان و کودکان و افرادی که بیماری های زمینه ای دارند این واکسن را ترزیق کنند.

وای اگر کرونا هم بیاید!

اما اگر «کرونا» – اومیکرون – نیز به این سویه از آنفولانزا اضافه شود، آیا می تواند وضعیت خطرناک کنونی را تشدید کند؟ سوالی که این متخصص بیماری های عفونی در پاسخ به آن می گوید: بله. اما خوشیختانه هم اینک ۳۰ درصد مراجعان به مراکر درمانی آنفولانزا دارند و فقط ۲ درصد مبتلا به کرونا هستند. یعنی هنوز سویه جدید کرونا به ایران نرسیده است. از سویی پیش بینی ما این است که طی یک ماه و نیم آینده، از پیک آنفولانزا عبور کنیم. ضمن انکه تا آن زمان تصور نمی کنیم که سویه جدید کرونا به ایران برسد. بنابراین چندان از این بابت جای نگرانی نیست.

بررسی آمار فوتی ها

همانطور که وزارت بهداشت رسما اعلام کرده، تاکنون آمار فوتی های منتسب به آنفولانزا به حدود ۱۱۵ نفر رسیده است. با این وجود رمضانی معتقد است که این آمار چندان هم زیاد نیست:« ببینید، این آمار را باید نسبت به کل آمار مبتلایان بسنجید. در این صورت متوجه می شوید که این آمار نسبت به انتشار سریع این ویروس و آمار مبتلایان، رقم بالایی تلقی نمی شود.

با تمام این تفاصیل بهترین راهکار برای جلوگیری از ابتلای به آنفولانزای کنونی چیست؟ سوالی که رئیس انجمن رئیس انجمن متخصصین عفونی کشور به آن اینگونه پاسخ می دهد:« توصیه ما استفاده از ماسک و حفظ فاصله استاندارد با دیگران در مراکز عمومی است و اینکه اگر کسی دچار عوارض این بیماری شد، در همان ۴۸ ساعت اول حتما به پزشک مراجعه کند. چون این ویروس «درمان اختصاصی» دارد و اگر در این بازه مراجعه شودبه راحتی قابل درمان است.