دوشنبه ۱ دی ۱۴۰۴
گیاهی که روزی برای زیبایی محوطه ویلاها کاشته شد، امروز به تهدیدی جدی برای جنگلهای هیرکانی تبدیل شده است؛ آروجیا، پیچندهای سمی و مهاجم که با نور بیشتر، رطوبت بالاتر و دخالت انسانی، گستره نفوذش را تا عمق جنگل پیش برده و اکنون کنترل آن تنها با آگاهیرسانی و حذف فیزیکی ممکن است.
به گزارش سرمایه فردا، در دل جنگلهای هیرکانی، جایی که هزاران سال است درختان کهنسال در سکوت ایستادهاند، دشمنی تازهنفس و بیصدا در حال پیشروی است؛ دشمنی که نه با اره وارد شد و نه با آتش، بلکه با یک انتخاب ساده انسانی: کاشت یک گیاه زینتی. آروجیا، پیچندهای سبز و فریبنده، ابتدا در حاشیه ویلاها جا خوش کرد و حالا با سرعتی نگرانکننده در تار و پود جنگل تنیده میشود. این گیاه مهاجم، برخلاف ظاهر لطیفش، میتواند تاج درختان را خفه کند و اکوسیستمی را که میلیونها سال دوام آورده، در چند دهه دچار فروپاشی کند. امروز دیگر مسئله فقط یک آفت گیاهی نیست؛ مسئله این است که چگونه یک تصمیم کوچک انسانی، میتواند سرنوشت یک میراث طبیعی جهانی را تغییر دهد.
ویلاسازی فقط با اشغال عرصههای طبیعی بلای جان جنگلهای هیرکانی نشده است، بلکه گونهای که زینت بخش محوطه ویلاها بوده، حالا به معضلی جدید برای جنگلهای شمال بهویژه محدوده غربی این اکوسیستم منحصر به فرد تبدیل شده است. گویا دهه ۵۰ نخستین بذرهای آروجیا در محوطه ویلاها و شهرکهای شمال کشور کشت میشود و همین اقدام، آفتی را به جان جنگلها میاندازد که کنترل آن نیاز به صرف وقت و هزینه زیاد است. این گیاه زیبا که از خانواده خرزهره است، گیاهی سمی است که اگر به دور تاج درختان هیرکانی بپیچد، میتواند آنها را خفه کند.
آروجیا گیاهی است که از منشا آمریکای جنوبی و کشورهایی مثل آرژانتین و برزیل به ایران وارد شده و زیبای خفتهای است که به تدریج در حال بیدار شدن و ایجاد بحرانی بزرگ در جنگلهای شمال است.
آروجیا مهاجم خوش خط خالی است که برخی به آن انگور جنگلی هم میگویند. گیاهی پیچنده و زیبا اما مرگآور که فعالان محیط زیست نسبت به بیتوجهی به توسعه آن در اکوسیستمهای طبیعی بارها هشدار دادهاند. یزدانفر آهنگران قائممقام سابق دفتر حفاظت در شمال کشور در گفتوگو با «هفت صبح» درباره میزان توسعه این گیاه در جنگلهای هیرکانی توضیح میدهد که اکنون انتشار این گیاه به عمق جنگل رسیده و یک مقدار نگرانیها درباره توسعه آن بیشتر شده است.
به گفته آهنگران تخریب جنگل و تابش نور امکان توسعه این آفت را در عرصههای جنگلی تشدید کرده و با کنترل فیزیکی میتوان مانع توسعه آن شد. زیرا این گیاه میوهای به اندازه سیب یا فلفل دلمه بزرگ دارد که داخل آن بذر است. این بذرهای ریز به راحتی با باد جابهجا میشود و وقتی به خاک میرسد، به سرعت رشد کرده و دور درختان میپیچد.
به اعتقاد آهنگران، سازمان منابع طبیعی اگر بخواهد به راحتی میتواند این گیاه مهاجم را کنترل کند اما مسئله اصلی خواستن ادارات کل استانی است. باید آموزش در دستور کار قرار گیرد – البته در برخی مناطق، آموزش برای مبارزه با این گیاه شروع شده است-. باید قرقبانها و ماموران جنگل آموزش ببینند و درباره مکانهای درگیر به کارشناسان گیاهپزشکی گزارش برسد تا تعداد نیروها، ابزار و روش مبارزه توسط این کارشناسان تجویز شود.
او بیان میکند: اگر درختچه آروجیا از قسمت طوقه قطع شود، ۱۰ تا ۱۲ سالی طول میکشد که به مرحله رشد تا تاج برسد. بنابراین کنترل این گیاه راحت است و فقط باید کانونهای آلوده شناسایی شده و برنامهای برای کنترل آن داشته باشند.
گویا آروجیا گونه رطوبت دوستی است که در کنار رودخانهها و مناطق دارای رطوبت مناسب توسعه مییابد و خوشبختانه به دلیل کم بودن رطوبت در جنگلهای گلستان، آلودگی به آروجیا در این استان گزارش نشده است. اما آیا سازمان منابعطبیعی برنامهای برای کنترل این زیبای خطرناک دارد؟
علی دهقانی رئیس گروه گیاهپزشکی سازمان منابع طبیعی در گفتوگو با «هفت صبح» از وجود برنامه برای مبارزه با این آفت وارداتی خبر میدهد.
به گفته رئیس گروه گیاهپزشکی سازمان منابع طبیعی گسترش این گیاه عمدتا در گیلان و غرب جنگلهای هیرکانی است اما در ارسباران هم گزارش شده است. ساقه گیاه بالارونده و همیشه سبز است اما اگر پایهای برای پیچیدن گیر نیاورد، به صورت تودهای رشد میکند و به حیاتش ادامه میدهد به همین دلیل مبارزه با آن عزمی همگانی طلب میکند.
او با تاکید بر پایش دقیق در سطح ملی برای شناسایی مناطق آلوده، راه دستیابی به هدف را اطلاعرسانی و کار ترویجی معرفی میکند و خانههای محیط زیست سراسر کشور را جزء ظرفیتهایی میداند که میتوان از آن استفاده کرد. ضمن آنکه شهرداریها و دهیاریها هم باید وارد گود شوند زیرا گیاه آروجیا در پارکها هم میتواند توسعه یابد. بنابراین باید یک برنامه همگانی و هم افزایانه بین ادارات وجود داشته باشد.
آروجیا یا همان انگور جنگلی، آفتی است که از دهه ۵۰ با کشت در محوطه ویلاها به قلب جنگلهای هیرکانی راه یافت و اکنون با توسعه و پیچیدن دور درختان هیرکانی، در حال خفه کردن جنگلهای شمال است. کارشناسان بر این باورند که این گیاه رطوبت دوست به دنبال دخالت در جنگلها و افزایش نور، در حال توسعه است و راه مبارزه با آن افزایش اطلاعرسانی و حذف فیزیکی گیاه است. متاسفانه به دلیل فروش بذر گیاه با اهداف زینتی، انسان عامل اصلی توسعه این گیاه است و باید از مسیر اطلاعرسانی از تکثیر این گیاه سمی در منازل جلوگیری کرد
دهقانی از برگزاری وبیناری خبر میدهد که در آن آموزشهای لازم ارائه شده تا در فصل زمستان که کارها کمتر است، افراد نسبت به مبارزه فیزیکی با این گیاه اقدام کنند.
او هشدار میدهد که گیاه آروجیا شیره سمی و خطرناکی دارد که برای پوست و چشم مضر است، در نتیجه باید در زمان مبارزه فیزیکی با این گیاه، حتما از ماسک و دستکش استفاده شود. از آنجا که میوه درشت و پربذر گیاه وقتی میترکد ۲۰۰ تا ۴۰۰ بذر دارای کاکل (پر وَش) را رها میکند که به راحتی تا ۳۰ کیلومتر پراکنده میشود، باید تلاش کرد تا قبل از میوه دهی یعنی در فروردین و اردیبهشت گیاهان نورسته حذف شوند. اگر گیاه میوه داد، قبل از باز شدن میوه باید حذف مکانیکی انجام شود.
رئیس گروه گیاهپزشکی سازمان منابع طبیعی آمار دقیقی از وضعیت پراکنش گیاه آروجیا در جنگلها ارائه نمیدهد اما بر این باور است که این آفت در سطوحی به صورت جسته و گریخته وجود دارد و سال گذشته یک محوطه ۱۵ هکتاری در گیلان پاکسازی شده است.
او انسان را یکی از ناقلان اصلی آروجیا معرفی میکند. زیرا متاسفانه افراد به دلیل زیبایی ظاهری آن را قلمه میزنند، برخی فروشگاهها بذر این آفت را میفروشند و به این ترتیب آروجیا به خانهها راه مییابد. در حالی که این گونه سمی است و نباید در گلدان کشت شود. بنابراین آگاهی رسانی به افراد و ترویج اطلاعات درباره این گیاه زیبا اما پرخطر، میتواند به کنترل پراکنش آن کمک کند.
آروجیا بیش از آنکه یک آفت طبیعی باشد، محصول تصمیمهای نادرست انسانی است؛ از ویلاسازی بیضابطه تا فروش آزاد بذر یک گونه مهاجم. جنگلهای هیرکانی امروز تاوان بیتوجهی دیروز را میدهند و پرسش اصلی این است: آیا قبل از گسترش کامل این زیبای مرگآور، عزمی برای توقف آن شکل میگیرد؟
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا