به گزارش سرمایه فردا،در شرایطی که تهدیدات جنگ ۱۲ روزه بیش از پیش شهروندان ایران را در معرض آسیب قرار داد نبود پناهگاه به عنوان یکی از نقاط ضعف شهرهای ایران مطرح شد. از این رو باید آمادگی شهری به‌ویژه در حوزه پدافند غیرعامل به یکی از اولویت‌های حیاتی مدیریت شهری تبدیل شود. همانطوری که ساخت پناهگاه‌های مقاوم در برابر حملات هوایی و جنگ، به‌عنوان یکی از ارکان اصلی تاب‌آوری شهری، در برخی کشورها با موفقیت اجرا شده است. در ایران نیز باید این الگو اجرایی شود. چراکه این پناهگاه‌ها با هدف حفاظت از جان غیرنظامیان، کاهش تلفات و حفظ انسجام اجتماعی در شرایط بحرانی طراحی شده‌اند و اغلب دارای کاربری چندمنظوره، تجهیزات کامل و دسترسی سریع هستند.
برای نمونه در فنلاند، شهر هلسینکی با بیش از ۵۴۰ پناهگاه زیرزمینی، ظرفیت اسکان بیش از ۹۰۰ هزار نفر را دارد. این پناهگاه‌ها که در عمق زمین ساخته شده‌اند، در زمان صلح به‌عنوان پارکینگ، سالن ورزشی یا انبار مورد استفاده قرار می‌گیرند و در زمان جنگ به سرعت به پناهگاه تبدیل می‌شوند. آن‌ها مجهز به سیستم‌های تهویه، تصفیه هوا، آب و برق اضطراری هستند و برای اقامت چندروزه در شرایط بحرانی طراحی شده‌اند. سوئیس نیز یکی از پیشروترین کشورها در این زمینه است. در شهرهایی مانند زوریخ، قانون تضمین می‌کند که برای هر شهروند، یک فضای پناهگاهی وجود داشته باشد. ساخت پناهگاه خانگی با دیوارهای بتنی ضخیم و درهای ضدانفجار در ساختمان‌های جدید الزامی است. علاوه بر آن، تمرین‌های منظم دفاع شهری برگزار می‌شود تا مردم با نحوه استفاده از پناهگاه‌ها آشنا باشند.
همچنین در سوئد، به‌ویژه در شهر استکهلم، پناهگاه‌های دوران جنگ سرد بازسازی و به‌روزرسانی شده‌اند. بیش از ۶۵۰۰ پناهگاه در سراسر کشور وجود دارد که برخی از آن‌ها در ایستگاه‌های مترو تعبیه شده‌اند و در صورت حمله، به پناهگاه تبدیل می‌شوند. دولت سوئد همچنین بروشورهایی با عنوان «اگر جنگ بیاید» منتشر کرده که شامل نقشه پناهگاه‌ها و دستورالعمل‌های بقا برای شهروندان است. در کره جنوبی نیز شهر سئول با بیش از ۲۰ هزار پناهگاه، یکی از آماده‌ترین شهرهای جهان در برابر تهدیدات نظامی به شمار می‌رود. بسیاری از این پناهگاه‌ها در متروها، ساختمان‌های عمومی و حتی پارک‌ها قرار دارند. شهروندان از طریق اپلیکیشن‌های تلفن همراه می‌توانند نزدیک‌ترین پناهگاه را پیدا کنند و مانورهای سالانه دفاع شهری نیز به‌طور منظم برگزار می‌شود.
این نمونه‌ها نشان می‌دهند که موفقیت در ساخت پناهگاه‌های شهری در برابر حملات هوایی، نیازمند ترکیبی از سیاست‌گذاری الزام‌آور، طراحی هوشمند، آموزش عمومی و سرمایه‌گذاری بلندمدت است. این پناهگاه‌ها نه‌تنها ابزار دفاعی، بلکه بخشی از زیرساخت‌های تاب‌آور شهری محسوب می‌شوند که در شرایط بحرانی، نقش حیاتی در حفظ جان مردم و استمرار خدمات شهری ایفا می‌کنند.
در همین راستا، پرویز سروری نایب رئیس شورای شهر تهران در گفت‌وگو با سرمایه فردا به اهمیت پدافند غیرعامل در شرایط کنونی اشاره کرد و اظهار کرد: یکی از موضوعات مهم در این حوزه، بحث پناهگاه‌هاست. شهرداری تهران باید اقدامات مؤثری در این زمینه انجام دهد، چرا که اتفاقات اخیر نشان دادند که زیرساخت‌های شهری در برابر تهدیدات آسیب‌پذیر هستند.
وی افزود: پدافند غیرعامل، برخلاف پدافند نظامی، بر کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها و حفظ جان و مال مردم در برابر تهدیدات طبیعی و انسانی تمرکز دارد.
نایب رئیس شورای شهر تهران با اشاره به تمرکز بالای زیرساخت‌ها در تهران، از جمله در حوزه‌های برق، آب، گاز و حمل‌ونقل، هشدار داد که این تمرکزپذیری می‌تواند در صورت حمله یا حادثه، کل سیستم را دچار اختلال کند. بنابراین، طراحی غیرمتمرکز زیرساخت‌ها باید در اولویت قرار گیرد تا آسیب به یک نقطه، موجب از کار افتادن کل شبکه نشود.
سروری همچنین بر لزوم بازنگری در ساخت‌وسازهای شهری با رویکرد پدافند غیرعامل تأکید کرد و خواستار آن شد که کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر با توجه به تجربیات اخیر، این موضوع را در دستور کار خود قرار دهد.
در ادامه، وی به وضعیت فعلی پناهگاه‌ها در تهران پرداخت و گفت: متروی تهران اگرچه برای بلایای طبیعی مانند زلزله مناسب است، اما به دلیل نداشتن استانداردهای لازم، نمی‌توان از آن به عنوان پناهگاه در زمان جنگ استفاده کرد. این سخنان نشان‌دهنده خلأ جدی در آمادگی شهری برای مواجهه با تهدیدات نظامی یا حملات گسترده است.
مقداد همتی کارشناس مسکن در گفت وگو با سرمایه فردا اظهار کرد: تهران نیازمند یک بازنگری اساسی در سیاست‌گذاری شهری، طراحی زیرساخت‌ها و آمادگی عمومی برای شرایط بحرانی است. طراحی غیرمتمرکز، تجهیز فضاهای عمومی با کاربری دوگانه، اجرای مقررات پدافند غیرعامل در ساخت‌وسازها، و آموزش عمومی از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند تاب‌آوری شهر را در برابر تهدیدات افزایش دهند.
وی افزود: در این زمینه، مجموعه‌ای از اصول راهبردی وجود دارد که بر پایه تجربه‌های جهانی و تحلیل منابع معتبر شکل گرفته‌اند. نخستین اصل، مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها و ساختمان‌هاست. استفاده از مصالح مقاوم در برابر انفجار، آتش و زلزله، طراحی سازه‌ها با در نظر گرفتن تهدیدات نوین مانند پهپادها و حملات سایبری، و ایجاد پناهگاه‌های ایمن در ساختمان‌های عمومی و مسکونی با دسترسی سریع، از جمله اقدامات کلیدی در این حوزه به شمار می‌روند.
این کارشناس مسکن تاکید کرد: در گام بعد، بهره‌گیری از فضاهای عمومی به‌عنوان پناهگاه‌های موقت اهمیت دارد. تجهیز بوستان‌ها، پارکینگ‌های زیرزمینی و سالن‌های ورزشی برای اسکان اضطراری و ایجاد مراکز پشتیبان در محلات برای توزیع خدمات اولیه مانند آب، غذا و کمک‌های اولیه، می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌پذیری شهر ایفا کند. توسعه سیستم‌های هشدار و اطلاع‌رسانی عمومی نیز از ارکان حیاتی آمادگی شهری است. نصب آژیرهای شهری، راه‌اندازی سامانه‌های پیامکی اضطراری، و اطلاع‌رسانی سریع و دقیق درباره محل‌های امن و مسیرهای تخلیه، به افزایش سرعت واکنش شهروندان در شرایط بحرانی کمک می‌کند.
همتی افزود: آموزش عمومی و برگزاری مانورهای شهری نیز نقش مهمی در ارتقای آمادگی ایفا می‌کند. برگزاری دوره‌های آموزشی پدافند غیرعامل در فرهنگسراها و مدارس، آموزش نحوه استفاده از کیف نجات، پناه‌گیری، کمک‌های اولیه و مدیریت اضطراب در بحران، از جمله اقداماتی است که می‌تواند سطح آمادگی عمومی را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. در سطح محلی، تقویت تاب‌آوری محله‌محور از طریق فعال‌سازی خانه‌های سلامت، خانه‌های هلال و سرای محلات برای پاسخ‌گویی سریع، و مشارکت مساجد، مدارس و سازمان‌های مردم‌نهاد در امدادرسانی، موجب افزایش انسجام اجتماعی و کارآمدی پاسخ به بحران‌ها می‌شود.
این کارشناس تاکید کرد: برنامه‌ریزی شهری با رویکرد تاب‌آوری نیز باید در دستور کار قرار گیرد. طراحی مسیرهای اضطراری، زون‌بندی ایمن، جلوگیری از ساخت‌وساز در مناطق پرخطر، و اولویت دادن به توسعه زیرساخت‌های حیاتی مانند بیمارستان‌ها و مراکز ارتباطی در نقاط امن، از جمله اقدامات ضروری در این زمینه است. در نهایت، هماهنگی نهادی و انسجام اجتماعی نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت مدیریت بحران دارد. همکاری میان شهرداری، نیروهای مسلح، سازمان‌های امدادی و نهادهای مردمی، همراه با تقویت اعتماد عمومی از طریق شفاف‌سازی وظایف و پاسخ‌گویی در بحران‌ها، می‌تواند تضمین‌کننده کارآمدی و اثربخشی اقدامات در شرایط اضطراری باشد.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با اشاره به رفع محدودیت‌های اجرایی در…
اظهارات اخیر جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، با لحنی محافظه‌کارانه اما زیرکانه، مسیر تصمیم‌گیری سیاست…
در گفت‌وگویی با رادیو اقتصاد، آزاده انتظاری مشاور محیط زیست اتاق تهران، از خلأهای نگران‌کننده…
در یک عملیات ده‌روزه و تخصصی در خلیج فارس، شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران…
در آستانه اربعین حسینی ۱۴۰۴، جدول رسمی نرخ کرایه اتوبوس برای جابجایی زائران به مرزهای…
تغییر اقلیم پدیده‌ای علمی و برگرفته از فعالیت‌های مخرب انسانی‌ست، نه توطئه‌ای ماورایی یا دست…