به گزارش سرمایه فردا،مناطق آزاد تجاری به عنوان مناطق جغرافیایی خاصی تعریف می‌شوند که در آن کالاها با مقررات گمرکی ویژه وارد، ذخیره، تولید و مجدد صادر می‌شوند. این مناطق اغلب در نزدیکی بنادر دریایی، فرودگاه‌های بین‌المللی و مرزهای ملی قرار دارند و مزایای جغرافیایی برای تجارت فراهم می‌کنند.
مناطق آزاد تجاری، با بهره‌گیری از معافیت‌های مالیاتی و گمرکی، می‌توانند به جذب سرمایه‌گذاری، تولید و صادرات کمک کرده و به توسعه اقتصادی کشور یاری رسانند. اما برای موفقیت و تحقق اهداف اصلی این مناطق، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، ایجاد زیرساخت‌های مناسب و اصلاح قوانین و فرایندها است. با توجه به مشکلات موجود و پیشنهادات ارائه شده، می‌توان عملکرد این مناطق را بهبود بخشید و نقش موثرتری در اقتصاد ملی ایفا کرد.
مرکز پژوهش‌های مجلس اخیراً گزارشی منتشر کرده که در آن اثرات مناطق آزاد تجاری بررسی شده است. در این گزارش آمده است که این مناطق نیز در تجارت از چارچوب و قواعد کلی تبعیت می‌کنند. مناطق آزاد تجاری اغلب معافیت‌های مالی و مقرراتی را در محدوده‌ای از سرزمین خود اعطا می‌کنند تا به اهداف خاصی برسند. این اهداف شامل جذب سرمایه‌گذاری خارجی، تولید و صادرات کالا و خدمات می‌باشد که با تحقق این اهداف، توسعه منطقه‌ای، افزایش درآمدهای کشور و افزایش اشتغال نیز محقق می‌شود.
جذب سرمایه‌گذاری، تولید و صادرات، از اهداف اصلی مناطق آزاد به ویژه در کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شوند. این مناطق بدون تحقق این اهداف نمی‌توانند موفق باشند. با تحقق این اهداف، سایر اهداف نظیر اشتغال و توازن منطقه‌ای نیز به دست می‌آید. ایجاد توسعه نسبی از محل واردات و خرده‌فروشی اقلام خارجی (کالای همراه مسافر) به منظور ایجاد اشتغال و جذب گردشگران داخلی، در تضاد با مناطق آزاد موفق جهانی است، زیرا آثار سوء آن از قبیل کوچک کردن بازار تولیدات ملی و واردات بی‌رویه، گریبانگیر اقتصاد ملی خواهد شد. بنابراین برای بررسی موفقیت مناطق آزاد، ابتدا باید آمار عملکردی این مناطق در حوزه اهداف اصلی بررسی شود.
بر اساس ماده ۱ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران، اهداف این مناطق شامل موارد زیر است:
در ایران، هفت منطقه آزاد شامل کیش، قشم، چابهار، انزلی، ارس، اروند و ماکو فعالیت می‌کنند اما عملکرد این مناطق به دلیل عدم همخوانی با راهبرد توسعه، موفق نبوده است. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که حل مشکلات مذکور می‌تواند این مناطق را به پیشران واقعی اقتصاد کشور تبدیل کند.
طبق اطلاعات جمع‌آوری شده، عملکرد مناطق آزاد ایران طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸ نشان می‌دهد:
عدم دستیابی به اهداف تشکیل مناطق آزاد در راستای بند «۱۱» سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی (انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج) و همچنین در مقایسه با مناطق آزاد موفق جهانی، ریشه در عوامل متعددی دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
بر اساس مطالعه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی موفق جهان، پیشنهادات زیر برای بهبود عملکرد مناطق آزاد ارائه شده است:
ظرفیت مناطق آزاد و لزوم مدیریت در مناطق
فاطمه مقصودی، عضو و سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی درباره اهمیت و ظرفیت‌های مناطق آزاد تجاری کشور و ویژگی‌های مدیران این حوزه به وطن امروز گفت: «کسانی که منصوب می‌شوند، براساس شاخص‌ها و توانمندی‌های خود انتخاب شده‌اند. مناطق آزاد اقتصادی از نقاط قدرتمند اقتصادی هر کشوری محسوب می‌شوند.»
مقصودی ادامه داد: «ما در این زمینه ضعف‌های بسیاری داریم و انتقادات زیادی بر عملکرد این مناطق وجود دارد.
سود عملیاتی نماد سخزر با رشد ۵۳ درصدی به ۳۴۵ میلیارد تومان رسیده. این افزایش…
ارزش بازار نماد شکبیر به ۲۴,۴۰۸ میلیارد تومان رسیده که نشان‌دهنده افزایش ارزش شرکت در…
حاشیه سود عملیاتی نماد لطیف به ۱۱ درصد رسیده که از مدیریت ناکارآمد هزینه‌ها و…
امسال حاشیه سود ناخالص نماد دزهراوی ۳۲ درصد بوده که نشان‌دهنده افزایش کارآمدی و کاهش…
ارزش بازار نماد پارتا به ۶,۶۴۰ میلیارد تومان رسیده است که نشان‌دهنده افزایش ارزش شرکت…
حاشیه سود خالص نماد خشرق ۰.۱ درصد بوده که نشان‌دهنده تأثیر منفی هزینه‌های مالی و…