به گزارش سرمایه فردا، موضوع چراغ سبز ترامپ برای مذاکره با ایران مربوط به تحولات دیپلماتیک پیچیده‌ای است که در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و بعد از آن ادامه داشته. در دوران ترامپ، او سیاست “فشار حداکثری” را در قبال ایران دنبال می‌کرد که شامل تحریم‌های شدید اقتصادی و دیپلماتیک علیه ایران می‌شد. با این حال، ترامپ در برخی مواقع اشاره‌هایی به امکان مذاکره با ایران داشت، از جمله در سخنانی که به تمایل برای دستیابی به توافقی جدید با ایران اشاره کرده است.
این چراغ سبز، به ویژه در سال‌های آخر دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ، بیشتر به معنای پذیرش امکان مذاکرات جدید برای رسیدن به توافقی با شرایط بهتر از توافق هسته‌ای قبلی (برجام) بود. ترامپ اعلام کرده بود که به دنبال توافقی جامع‌تر است که مسائل دیگر مانند برنامه موشکی ایران و سیاست‌های منطقه‌ای ایران را نیز پوشش دهد.
در دوره بعد از ترامپ، با روی کار آمدن جو بایدن، تلاش‌ها برای بازگشت به برجام ادامه یافت، اما ایران و ایالات متحده هنوز به توافق نهایی نرسیده‌اند و مذاکرات با وقفه‌های طولانی و نصف و نیمه همچنان در حال انجام است.
امکان توافق ایران و آمریکا در دور جدید ریاست‌جمهوری ترامپ
امکان توافق ایران و آمریکا در دور جدید ریاست‌جمهوری ترامپ بستگی به چند عامل کلیدی دارد که می‌توان آن‌ها را به صورت زیر خلاصه کرد:
- تغییرات در سیاست‌های داخلی آمریکا: ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود سیاست «فشار حداکثری» را بر ایران اعمال کرد و برجام را کنار گذاشت. اگر ترامپ دوباره به ریاست‌جمهوری برسد، بعید است که او به سرعت از این سیاست دست بکشد، زیرا او به شدت بر این استراتژی تأکید کرده است. اما، ممکن است تغییرات تاکتیکی در نحوه برخورد با ایران ایجاد شود.
- تأثیرات فشارهای داخلی و بین‌المللی: اگر ترامپ با فشارهای داخلی و بین‌المللی مواجه شود که نشان دهد این سیاست نتیجه‌ای ندارد، ممکن است فضا برای مذاکره ایجاد شود. به ویژه اگر ایران همچنان به حفظ برجام تمایل داشته باشد یا مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها بیشتر شود، آمریکا ممکن است مجبور شود برای کاهش تنش‌ها مذاکره کند.
- مواضع ایران: ایران در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ تأکید کرده است که مذاکره بدون کاهش تحریم‌ها برای آن قابل قبول نخواهد بود. بنابراین، اگر ترامپ مجدداً به قدرت برسد، باید تصمیم بگیرد که آیا حاضر است برخی از تحریم‌ها را کاهش دهد تا راهی برای مذاکره با ایران پیدا کند یا خیر.
- تغییرات در سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی: به ویژه در مواجهه با تهدیدات منطقه‌ای و جهانی، احتمال تغییر در رویکردها بیشتر می‌شود. در صورتی که شرایط منطقه‌ای مانند بحران‌های جدید یا تهدیدات غیرمنتظره، نیاز به همکاری ایران و آمریکا را ضروری سازد، ممکن است فضای مذاکره باز شود.
نقش اسرائیل در مخالفت با مذاکره و توافق مستقیم ایران و آمریکا
نقش اسرائیل در مخالفت با مذاکره و توافق مستقیم ایران و آمریکا به‌ویژه از جنبه‌های استراتژیک و امنیتی قابل توجه است. اسرائیل، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دشمنان منطقه‌ای ایران، نگرانی‌های زیادی در مورد برنامه هسته‌ای ایران و نفوذ منطقه‌ای آن دارد و به همین دلیل به‌طور کلی مخالف هر نوع توافقی است که به ایران اجازه دهد به منابع مالی و فناوری دست یابد که ممکن است تهدیدی برای امنیت اسرائیل محسوب شود.
در اینجا چند نکته کلیدی درباره نقش اسرائیل در مخالفت با مذاکرات ایران و آمریکا آورده شده است:
- نگرانی درباره برنامه هسته‌ای ایران: اسرائیل به‌ویژه نگران توانایی ایران در دستیابی به سلاح هسته‌ای است. توافقاتی مانند برجام، اگر به‌طور کامل اجرایی شوند، ایران را از دسترسی به فناوری‌های هسته‌ای مرتبط با تولید سلاح هسته‌ای محدود می‌کند، اما اسرائیل همیشه این نگرانی را داشته است که ایران به‌طور غیرمستقیم از این محدودیت‌ها فرار کند. به همین دلیل، اسرائیل از هر توافقی که به ایران اجازه دهد حتی به صورت بالقوه به این فناوری‌ها دست یابد، مخالف است.
- نفوذ منطقه‌ای ایران: اسرائیل همچنین نگران نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه، به‌ویژه در کشورهایی مانند سوریه، لبنان، یمن و عراق است. ایران از طریق گروه‌های شبه‌نظامی و متحدان خود در این کشورها، به اسرائیل تهدیدهایی مستقیم و غیرمستقیم وارد می‌کند. اسرائیل بر این باور است که هر نوع توافق با ایران ممکن است به ایران قدرت بیشتری بدهد تا نفوذ خود را در این مناطق گسترش دهد.
- مخالفت با برجام: در زمان مذاکرات برجام (توافق هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۵)، اسرائیل به شدت مخالف این توافق بود. نخست‌وزیر وقت اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، از هر فرصتی برای انتقاد از این توافق استفاده می‌کرد و آن را یک «توافق فاجعه‌بار» می‌نامید. اسرائیل معتقد بود که این توافق به ایران اجازه می‌دهد تا برنامه هسته‌ای خود را پس از پایان مدت زمان محدودیت‌ها، مجدداً از سر بگیرد و در عین حال منابع مالی بیشتری از کاهش تحریم‌ها دریافت کند.
- پشتیبانی از سیاست‌های سختگیرانه آمریکا: اسرائیل همواره از سیاست‌های سختگیرانه آمریکا نسبت به ایران حمایت کرده است، به‌ویژه سیاست «فشار حداکثری» ترامپ. این سیاست شامل تحریم‌های شدید اقتصادی و دیپلماتیک علیه ایران بود که هدف آن کاهش منابع مالی ایران و محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای و منطقه‌ای آن بود. اسرائیل این رویکرد را در راستای منافع امنیتی خود می‌دید.
- استفاده از لابی‌های سیاسی: اسرائیل از لابی‌های خود در واشنگتن (به‌ویژه کمیته امور عمومی آمریکا-اسرائیل، AIPAC) برای اعمال فشار بر سیاست‌گذاران آمریکایی استفاده می‌کند تا مانع از هر توافقی شود که به ایران اجازه می‌دهد به توانایی‌های هسته‌ای خود دست یابد یا تحریم‌ها را کاهش دهد.
نتیجه‌گیری
در مجموع، اسرائیل به‌شدت مخالف هر گونه توافق مستقیم میان ایران و آمریکا است که به نظر می‌رسد به ایران آزادی عمل بیشتری بدهد، چه در زمینه هسته‌ای و چه در زمینه قدرت منطقه‌ای. بنابراین، این کشور به هر تلاشی برای اعمال فشار به آمریکا و کشورهای غربی جهت جلوگیری از مذاکرات و توافقات با ایران ادامه می‌دهد.
جملات ترامپ در مورد مذاکره با ایران
جملات ترامپ در مورد مذاکره با ایران به‌طور کلی تحت تأثیر سیاست “فشار حداکثری” و مواضع خصمانه‌اش نسبت به ایران قرار داشته است. اما در برخی مواقع، او نیز تمایل خود را برای مذاکره با ایران ابراز کرده است. چکیده‌ای از جملات برجسته ترامپ درباره مذاکره با ایران به شرح زیر است:
- آماده مذاکره با ایران هستم: ترامپ در چندین نوبت بیان کرده بود که آماده است با ایران بر سر یک توافق جدید مذاکره کند، البته مشروط بر اینکه ایران آماده باشد.
- اگر ایران خواسته باشد، مذاکره خواهیم کرد: او در برخی سخنرانی‌ها گفته بود که اگر ایران به طور جدی خواسته باشد، آمادگی دارد تا با ایران مذاکراتی انجام دهد.
- ایران یک قدرت بزرگ در خاورمیانه است: ترامپ بارها اشاره کرده بود که ایران به‌عنوان یک بازیگر مهم و قدرتمند در منطقه خاورمیانه شناخته می‌شود، اما او این قدرت را تهدیدی برای ثبات منطقه و منافع ایالات متحده می‌دانست.
- در پی تغییر رژیم و حکومت ایران نیستیم: دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، با اشاره به اینکه ایران ظرفیت اقتصادی زیادی دارد و به گفته او، می‌تواند حتی با همین حکومت فعلی نیز به کشوری «بزرگ» تبدیل شود، بار دیگر تأکید کرد که سیاست واشینگتن در قبال ایران «تغییر رژیم» نیست.
- ایران باید از تحریم‌ها بترسد: ترامپ تأکید می‌کرد که فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها موجب خواهد شد که ایران به مذاکره بر سر یک توافق جدید با آمریکا بپردازد.
- هیچ توافقی بدتر از برجام نخواهد بود: ترامپ برجام را یک توافق ضعیف می‌دانست و بارها تأکید کرده بود که هر توافق جدیدی با ایران باید بسیار قوی‌تر و جامع‌تر از برجام باشد.
نویسنده: سعید محمدی