دوشنبه ۲۱ مهر ۱۴۰۴
با وجود تدوین برنامه‌های بلندمدت و مقاوم‌سازی بخشی از زیرساخت‌های شهری، تهران هنوز در برابر زلزله و سایر مخاطرات طبیعی آسیب‌پذیر است. از پل‌ها و ساختمان‌های ناایمن گرفته تا کمبود منابع اضطراری آب و گودهای پرخطر، گزارش‌های رسمی نشان می‌دهند که پایتخت برای مواجهه با بحران‌های طبیعی، بیش از هر چیز به اراده اجرایی و هماهنگی نهادی نیاز دارد.
به گزارش سرمایه فردا، تهران، شهری با بیش از ۸ میلیون نفر جمعیت، در سایه تهدیدی خاموش زندگی می‌کند؛ زلزله‌ای که دیر یا زود خواهد آمد. علی نصیری، رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران، در گزارشی تازه از وضعیت زیرساخت‌ها، منابع اضطراری و مخاطرات پنهان پرده برداشته است. اگرچه اقدامات پراکنده‌ای در حوزه مقاوم‌سازی پل‌ها، ساختمان‌ها و تأمین آب اضطراری انجام شده، اما آمارها نشان می‌دهند که بخش بزرگی از پایتخت هنوز در برابر بحران‌های طبیعی، به‌ویژه زلزله، آماده نیست. این گزارش، نگاهی دارد به چالش‌های پنهان و آشکار تهران در مسیر ایمن‌سازی، از گودهای رهاشده تا بیمارستان‌های ناایمن، و از برنامه‌های ۱۰ ساله تا واقعیت‌های امروز. آیا تهران می‌تواند پیش از وقوع فاجعه، خود را بازآفرینی کند؟ یا همچنان در انتظار روزی خواهد ماند که دیر شده باشد؟
«مهمترین چالش طبیعی که تهران را تهدید می کند، زلزله است» این را علی نصیری رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به «هفت صبح» می گوید.وی البته اعلام می کند که با وجود اقدامات موثری که انجام شده، هنوز تهران آماده رویارویی با چنین بحرانی نیست. گرچه وی تاکید می کند که نباید مردم را ترساند و اینگونه عنوان کرد که اگر زلزله ای ۶-۷ ریشتری اتفاق بیافتاد، همه چیز با خاک یکسان می شود و همه می میرند. البته زلزله تنها چالش طبیعی پیش روی تهران نیست بلکه به گفته نصیری ، در مجموع ۵۵ مخاطره در ۷ دسته‌بندی شناسایی شده و ریسک آنها با استفاده از روش‌های مختلف ارزیابی شده است که براساس آخرین بررسی‌ها، ۱۷ مخاطره به‌عنوان اولویت‌دار شناسایی شده‌اند. اما اینکه هم اینک پایتخت تا جه حد برای رویارویی با سوانح طبیعی آماده است، موضوعی است که رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران پاسخ آن را در قالب محورهای زیر داده است.
برای آمادگی در برابر سوانج طبیعی ش، باید زیر ساخت اصلی شهر ایمن شوند. زیر ساخت هایی که شامل؛ سوخت‌رسانی، برق، آب، ارتباطات و فناوری اطلاعات، حمل‌ونقل و خدمات گازرسانی هستند. در این میان مهیا بودن شرایط برای عبور خودروهای امدادرسان و خدمات رسان در زمان بروز حادثه طبیعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. همین چند وقت پیش بود که حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد آقامیری، عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس کمیته عمران و زیرساخت شورا، گفته بود: در حال حاضر، ۸۶۴ پل در سطح شهر تهران شناسایی شده است که از این تعداد، ۶۵ پل با ریسک فنی بالا در اولویت نخست مقاوم‌سازی و بهسازی لرزه‌ای قرار گرفته‌اند.
حالا نصیری نیز ضمن تایید این آمار می گوید: در سال ۱۴۰۰ تنها یک پل در شهر تهران مقاوم‌سازی شده و قرار بود سالانه فقط یک پل دیگر نیز ایمن سازی شود، اما امروز با اقدامات صورت گرفته ۴۷ پل ایمن سازی شده یا در حال مقاوم‌سازی یا بازسازی است .
همچنیئ علاوه بر پل ها به گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، از میان ۱۶ هزار ساختمان مهم و بلندمرتبه شهر تهران تاکنون ۸۶۰۶ ساختمان مورد بازدید و ارزیابی قرار گرفته است. وی در این زمینه می گوید: نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهداز بین ساختمان های مورد ارزیابی قرار گرفته، ۷۹۴۴ ساختمان نیازمند مقاوم‌سازی یا تخریب هستند.
رئیس سازمان مدیریت بحران تهران با اشاره به ساختمان‌های نا ایمن در تهران گفت: تاکنون ۱۴۰ بیمارستان شامل ۵۷۶ ساختمان مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. البته در چند مورد محدود از سوی برخی بیمارستان‌ها ممانعت از بازدید صورت گرفته که با همکاری دادستانی در حال پیگیری آن هستیم. همچنین ۳۵۸ مرکز درمانی، ۱۲۸۱ مدرسه و پیش‌دبستانی، ۳۱۸ مرکز آموزشی غیرمدرسه‌ای، ۵۱ مسجد و مرکز مذهبی، ۲۴۲۲ ساختمان تجاری و اداری، ۴۱ هتل و ۱۷ سینما نیز در این طرح مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
«آب» هم جزء مهمترین اولویت هایی است که باید در هنگام بروز حادثه ای طبیعی، برای حیات مردم تامین باشد. براساس استانداردهای موجود ما، برنامه ریزی برای تامین آب اضطراری تهران باید به گونه ای باشد که یتواند برای سه روز و هر روز سه لیتر برای هر نفر، آب موجود باشد. با این حال آمار ارائه شده از سوی نصیری چندان امیدوارکننده نیست. وی با ذکر اینکه تهران نیاز به ۲۰۵ منبع آب اضطراری دارد می گوید: برای تامین آب شهروندان در مواقع اضطراری به ۵۴۰ مخزن نیاز داریم که تاکنون ۲۰۵ مخزن آن احداث شده است. البته برای بهره برداری از آنها در مواقع بروز حادثه باید این مخازن به شیرهای اضطراری مجهز باشند که متاسفانه تاکنون چیزی حدود ۱۰ درصد آنها به این تجهیزات مجهز شده اند!
به زبان ساده، آنگونه که نصیری عنوان می کند، در حال حاضر تنها چیزی حدود ۲۰ مخزن آب اضطراری در تهران قابلیت بهره برداری در مواقع بروز حادثه را دارند!
تاریخ گودهای پرخطر پایتخت اما، به دوران صفویه بر می گردد. یعنی زمانیکه تهران در زمان شاه تهماسب اول دارای بارویی شد با ۴ دروازه و خندقی که در گرداگرد آن حفر کرده بودند. از آن‌جا که خاک به‌دست آمده از خندق برای ساختن برج‌های این بارو کافی نبود، تصمیم گرفتند این خاک ر ا از محل خاک‌برداری از پنج نقطه در داخل شهر تامین کنند که در نتیجه پنج گودال به‌وجود آمد که به نام‌های چاله‌میدان، چاله‌حصار، گود فیل‌خانه، گود دروازه محمدیه و گود زنبورک‌خانه معروف شدند.قصه گودال های تهران امروزی اما بسیار پیچیده تر از اینهاست. ساخت و سازهای بی رویه به همراه شهرسازی بی قاعده در طول چندین دهه گشته باعث به وجود آمدن گودال های عظیمی شده که برخی از آنها می تواند بخش مهمی از یک محله را ببلعید. گودال هایی که همزمان با رشد جمعیت تهران، آمارشان بالا و بالاتر رفته به گونه ای که به گفته نصیری حالا تعدادشان به ۲۶۵ مورد رسیده است. وی در مورد آخرین وضعیت این گودال ها نیز می گوید: از ۲۶۵ گود پرخطر رهاشده در سطح شهر، تاکنون ۱۱۰ گود مقاوم‌سازی شده و ایمن‌سازی ۱۵ مورد دیگر نیز در حال انجام است. برخی از این گودها در نقاط حساسی مانند مجاورت برج میلاد، گود فرهنگ در کنار کتابخانه ملی و گودهای اطراف بازار کفاش‌ها است که سال‌ها بود که به خطری جدی برای ساختمان‌های مجاور بدل شده بودند.
همه این شاخصه ها و گزارش ها اما حکایت از یک نکته دارد، اینکه تهران هنوز برای رویارویی با حوادث طبیعی آماده نیست. آمادگی که بی شک لازمه آن هماهنگی بین سازمان های مرتبط است. در همین راستا به گفته نصیری، شهردار تهران همین چند هفته قبل نامه ای به رئیس جمهور زده و در آن اعلام کرده که چنانچه دولت اختیار شش حوزه از جمله آموزش و پرورش، سلامت و بهداشت را به شهرداری واگذار کند، آنها آمادگی دارند تا ظرف ۵ سال مدارس فرسوده را به مجتمع‌های آموزشی مدرن و نوساز تبدیل کرده و خانه‌های بهداشت و مراکز درمانی را نیز به طور کامل نوسازی کنیم و کلا شهر را برای مواجهه با بروز حوادث طبیعی آماده کنیم.
همچنین بر همین اساس، به گفته نصیری برنامه‌ای ۱۰ ساله برای مقاوم‌سازی شریان‌های حیاتی و ساختمان‌های شهر تهران طراحی و تدوین شده است. این برنامه با برآورد مالی ۲.۱ میلیارد دلار است.یعنی اگر دولت حاضر شود این مبلغ را در بودجه سالانه خود بگنجاند ما می توانیم با شهر را طی یک پروسه ۱۰ ساله مقاوم و ایمن سازی کنیم.
با این حال همه اینها فقط برنامه هایی روی کاغذ است اما اینکه چقدر اجرایی شود و تهران برای روزی که زلزله ۶ تا ۷ ریشتری در آن رخ دهد، آماده خواهد بود، سوالی است که پاسخ آن در آینده مشخص خواهد شد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا