با سهم ۴۶ درصدی بیماری‌های قلبی‌عروقی در مرگ‌ومیر ایرانیان و کاهش سن ابتلا به سکته قلبی، سلامت قلب به بحرانی ملی بدل شده است. یافته‌های علمی نشان می‌دهند که پیشگیری باید از دهه ۲۰ زندگی آغاز شود؛ جایی که سبک زندگی امروز، سرنوشت قلب فردا را رقم می‌زند.

به گزارش سرمایه فردا، بیماری‌های قلبی دیگر مختص سالمندان نیستند. در ایران، سکته قلبی با سهم ۲۴ درصدی از کل مرگ‌ها، به تهدیدی جدی برای جوانان نیز تبدیل شده است. سبک زندگی ناسالم، کم‌تحرکی، چاقی شکمی، فشار خون بالا، دیابت و استرس مزمن، همگی در حال تسریع روند ابتلا هستند. در حالی که تحقیقات جهانی نشان می‌دهند مراقبت از قلب باید از ۲۰ سالگی آغاز شود، آمارهای داخلی حاکی از آن‌اند که بیش از ۸۰ درصد مردم فعالیت بدنی کافی ندارند. این گزارش، تصویری از وضعیت نگران‌کننده سلامت قلب در ایران ارائه می‌دهد و بر ضرورت اصلاح سبک زندگی، مدیریت استرس و اجرای سیاست‌های پیشگیرانه تأکید می‌کند.

به گفته رییس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های معاونت درمان وزارت بهداشت، بیماری‌های قلبی‌عروقی نخستین عامل مرگ‌ومیر در جهان به شمار می‌روند و حدود یک‌سوم کل مرگ‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. وی اعلام کرده که در ایران نیز ۴۶ درصد از کل مرگ‌ها ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی است و در این میان، سکته قلبی با سهم ۲۴ درصدی بیشترین آمار را دارد. آماری که می تواند زنگ خطری باشد برای سلامت شهروندان ایرانی و لزوم برنامه ریزی برای کاهش این عارضه خطرناک و مهلک.

لزوم پیشگیری از ۲۰ سالگی

نتایج تحقیقی جدید در دانشگاه بوستون آمریکا نشان می دهد که سبک زندگی ما در دهه ۲۰ سالگی، می تواند تعیین کند که قلب ما در دهه‌ها بعد چگونه عمل می‌کند.

محققان دانشکده بوستون، هزاران جوان را به مدت بیش از ۴۰ سال کنترل و چگونگی تغییر سلامت قلب آنان از سن ۱۸ سالگی تحت نظر قرار دادند. نتایج این تحقیقات نشان داد که تغییرسبک زندگی وبهبود سلامت قلب می تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در آینده را کاهش دهد .

براساس این پژوهش افرادی که هشت عادت رژیم غذایی، فعالیت، خواب، وزن بدن، فشار خون، کلسترول، قند خون و مصرف دخانیات را کنترل کرده بودند کمترین احتمال ابتلا به حملات قلبی و سکته مغزی در آینده را داشتند در عوض، افرادی که نمرات متوسطی کسب کردند، تقریبا دو برابر بیشتر در معرض خطر بودند.

علاوه براین، نتایج این تحقیق نشان داد، زنان معمولا سلامت قلب بهتری نسبت به مردان دارند. براساس یافته های این تحقیق، افرادی که در دهه ۲۰ زندگی خود سلامت قلب خود را حفظ می‌کنند، پس از ۴۵ سالگی از سال‌های بیشتر بدون بیماری لذت می‌برند که نشان می‌دهد چگونه عادات کوچک امروز می‌تواند نتایج فردا را تغییر دهد.

کارهای روزمره ساده‌ای مانند پیاده‌روی روزانه، مدیریت استرس یا انتخاب غذای واقعی به جای غذاهای سریع، مزایای مادام‌العمر ایجاد می‌کند.

بیماری قلبی، زمانی تصویری از پیری و زوال را به همراه داشت اما این نظریه  دیگر چندان صادق نیست و سن ابتلا به بیماری های قلبی کاهش پیدا کرده و به جوانان رسیده است. به همین خاطر یافته های علمی اعلام می کنند که قوی نگه داشتن قلب در دهه ۲۰ سالگی می‌تواند قدرتمندترین راه برای زندگی طولانی‌تر، بهتر و فعال ماندن در هر دهه زندگی باشد.

بیماری های پنهان ایرانی ها

بیماری‌های قلبی – عروقی شامل سکته قلبی، سکته مغزی و مرگ ناگهانی قلبی، سالانه موجب فوت ۱۲ میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود و در همه کشورها، عامل نیمی از مرگ و میرهای بزرگسالان است. به همین دلیل بسیاری از متخصصان، بیماری‌های قلبی عروقی در جهان را به عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای سلامت بشرمی دانند که البته می توان تا حدود زیادی از آن جلوگیری کرد.دکتر نکیسا خوانساری – متخصص قلب و عروق یکی از همین متخصصان است . اما  موضوع وقتی  نگران کننده می شود که بدانیم، بیش از نیمی از قربانیان مرگ ناگهانی قلبی، هیچ سابقه قبلی از علائم قلبی نداشته‌اند.  خوانساری در این زمینه با تاکید بر این که بیماری‌های قلبی عروقی، قابــل پیشگیری‌ترین بیماری غیرواگیر انسان است، خاطرنشان کرد: آترواسکلروز (تصلب شرایین) از کودکی شروع می‌شود و تا چندین دهه ممکن است بدون علامت باشد، بنابراین پیشگیری از همان دوران حائز اهمیت است.

فشارخون و دیابت یکی از چالش های جدی حوزه سلامت ایرانی هاست. این درحالی است که ثابت شده، نیز از عوامل مهم در ابتلای انسان به بیماری های قلبی و عروقی است که مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی را در مبتلایان به شدت افزایش می‌دهد.

در کنار این عوامل خوانساری، چاقی به ویژه چاقی شکمی و کم‌تحرکی را از دیگر عوامل پرخطر دانسته و با اشاره به یک مطالعه در تهران می گوید: ۸۰ درصد مردان و ۸۵ درصد زنان تهرانی هیچ‌گونه فعالیت بدنی خارج از محیط کار یا منزل ندارند.

با همین دیدگاه، خوانساری، راهکارهای پیشگیری را در دو سطح راهبرد جامعه برای افزایش آگاهی عمومی و تغییر سبک زندگی و راهبرد فردی برای شناسایی افراد پرخطر از طریق غربالگری عنوان می کند.

حتما شما نیز در مورد نقش استرس در افزایش احتمال ابتلا به بیماری های عروقی شنیده اید. به گفته کارشناسان، استرس و اضطراب می‌توانند منجر به افزایش موقتی فشار خون شده،  این افزایش فشار خون نیز در طولانی‌مدت می‌تواند به آسیب به عروق خونی و در نتیجه افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی منجر شود. همچنین، هورمون‌های استرس مانند آدرنالین که در شرایط اضطراب، ترشح می‌شوند می‌توانند باعث افزایش ضربان قلب شده و در نهایت به مشکلات قلبی منجر شوند.

علاوه بر این، خواب ناکافی یا بی‌کیفیت با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی ارتباط دارد. افراد مضطرب ممکن است به غذاهای ناسالم روی آورند یا فعالیت بدنی خود را کاهش دهند که این موارد نیز به نوبه خود می‌توانند سلامت قلب را تحت تأثیر قرار دهند.

دکتر جواد کجوری متخصص قلب و عروق و رییس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با تایید این موضوع می گوید: التهاب ناشی از استرس مزمن یکی دیگر از عوامل خطر برای بیماری‌های قلبی است و مشکلات روانی مانند افسردگی نیز می‌توانند بر سلامت قلب تأثیر منفی بگذارند. برای همین مدیریت استرس و اضطراب از طریق روش‌هایی مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی، ورزش منظم و مشاوره روانی ، به عنوان راهکارهایی موثر برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی از اهمیت خاصی برخوردار است.

بیماری های قلبی در ایران

اما از آنجاییکه ما ایرانی ها چندان مقید به داشتن یک زندگی سالم نیستیم!، آمار بیماری های قلبی در کشور ما عدد قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. اخیرا دکتر ناصر ملک‌پور – رییس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های معاونت درمان وزارت بهداشت با بیان اینکه در ایران  ۴۶ درصد از کل مرگ‌ها ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی است، گفته که؛ در میان این موارد، سکته قلبی با سهم ۲۴ درصدی بیشترین آمار را دارد و متأسفانه به دلیل شرایط جمعیتی و اجتماعی، این روند رو به افزایش است.

با این حال و با وجود اجرای برنامه ملی مدیریت سکته قلبی در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷، تجهیز مراکز درمانی و تدوین بسته‌های حمایتی در قالب برنامه ۲۴۷، هنوز از اهداف پیش‌بینی‌شده فاصله وجود دارد .از سویی بنا بر آمارهای ملی،  میانگین سنی بروز سکته حاد قلبی در ایران بین ۶۰ تا ۷۰ سال تخمین زده می‌شود، اما در سال‌های اخیر شاهد کاهش سن ابتلا به این بیماری هستیم.

اما بهترین گزینه برای کاهش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی چیست؟ بنا بر نتایج تحقیقات انجام شده، اصلی ترین موضوع در محافظت از سلامت قلب، اتخاذ یک سبک زندگی پیشگیرانه است. این امر مستلزم پرهیز جدی از مواجهه با دود سیگار، پیروی از یک رژیم غذایی سالم با کاهش مصرف چربی‌ها و نمک و همچنین گنجاندن حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات تازه در برنامه روزانه است. علاوه بر این، انجام فعالیت بدنی منظم با شدت متوسط به مدت حداقل ۳۰ دقیقه و در سه روز از هفته، همراه با حفظ وزن در محدوده طبیعی (نمایه توده بدنی بین ۲۱ تا ۲۵) از ارکان اساسی این سبک زندگی به شمار می‌رود.