شنبه ۳ آبان ۱۴۰۴
ارزش پول ملی، فراتر از عددی در صرافی‌ها، بازتابی از اعتماد عمومی، ثبات اقتصادی و سیاستگذاری هوشمندانه است. مقایسه ارزهای جهان نشان می‌دهد که پشت هر اسکناس قدرتمند، ساختاری منسجم و پشت هر پول ضعیف، بحرانی پنهان نهفته است
به گزارش سرمایه فردا، پول، اگرچه در ظاهر تنها یک ابزار مبادله است، اما در بطن اقتصاد جهانی، به شاخصی از قدرت، ثبات و آینده‌نگری کشورها تبدیل شده است. از دینار کویت که با پشتوانه نفت و سیاست‌های ارزی دقیق در صدر جدول ایستاده، تا لئونه سیرالئون که زیر بار تورم و بی‌اعتمادی فرو ریخته، مسیر ارزش پول‌ها داستانی از موفقیت‌ها و شکست‌های اقتصادی را روایت می‌کند. این گزارش، نگاهی تحلیلی به چرایی تفاوت ارزش ارزها و پیامدهای آن بر زندگی مردم و جایگاه کشورها در اقتصاد جهانی دارد.
پول، شاید ساده‌ترین نشانه حیات اقتصادی یک کشور باشد. تکه‌کاغذی با اعداد و امضا که قرار است اعتماد ملی و نظم اقتصادی را نمایندگی کند. اما همین کاغذ، در مقایسه میان کشورها، تبدیل به معیاری برای قدرت یا ضعف اقتصادی می‌شود. کافی است نرخ‌های برابری را نگاه کنیم تا بفهمیم کدام کشورها در کنترل تورم، رشد صادرات یا مدیریت سیاست‌های پولی موفق‌تر بوده‌اند.
در میان بیش از ۱۸۰ ارز رسمی جهان، فاصله میان قوی‌ترین و ضعیف‌ترین پول‌ها حیرت‌انگیز است. در حالی که یک دینار کویت حدود ۳.۲۶ دلار آمریکا ارزش دارد، برخی ارزها مانند لئونه سیرالئون، روپیه اندونزی و فرانک گینه در انتهای جدول قرار دارند و برای خرید یک دلار باید چندین میلیون واحد از این پول‌ها پرداخت شود.
دینار کویت از سال‌ها پیش عنوان «گران‌ترین پول جهان» را یدک می‌کشد. رمز موفقیتش ساده است: نفت کم، جمعیت کم و ذخایر ارزی بسیار زیاد. کویت از دهه ۱۹۷۰ با تکیه بر صادرات نفت سبک خود، یک صندوق ذخیره ارزی عظیم ایجاد کرد و نرخ ارز را به دقت با سبدی از ارزهای جهانی تنظیم کرد.
بانک مرکزی کویت سیاستی اتخاذ کرده که ارزش دینار را در برابر تورم جهانی حفظ کند. در واقع، آنها هرگز اجازه نداده‌اند دلار یا یورو به شکل ناگهانی دینار را تهدید کند. در نتیجه، اگر در نیویورک با ۳ دلار می‌شود یک فنجان قهوه خرید، در کویت باید یک دینار پرداخت کرد. قیمتی که قدرت خرید بالا و ارزش خارجی را همزمان حفظ کرده است.
در کنار دینار کویت، دینار بحرین (حدود ۲.۶ دلار) و ریال عمان (۲.۶ دلار) هم در جمع قدرتمندترین‌ها هستند. وجه مشترک‌شان؟ درآمد نفتی بالا، جمعیت محدود و نظام پولی با ثبات که بر پایه دلار مدیریت می‌شود.
حتی اگر بالاتر از دلار ارزهایی باشند، هنوز دلار معیار اصلی سنجش همه ارزهای جهان است. دلیل آن هم روشن است: بیش از ۸۰ درصد معاملات جهانی با دلار انجام می‌شود و بیش از نیمی از ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی دنیا، دلار است.
قدرت دلار البته همیشه ثابت نمانده است. در سال ۲۰۲۲ با سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو، دلار اوج گرفت و بسیاری از ارزها مثل ین ژاپن و یورو سقوط کردند. اما حالا در سال ۲۰۲۵، با کاهش نرخ بهره و نگرانی از رشد اقتصادی آمریکا، دلار کمی از قله پایین آمده است. با این حال، هنوز وقتی می‌خواهند قدرت پول‌ها را مقایسه کنند، همه‌چیز با عبارت آشنا شروع می‌شود: «هر دلار معادل…»
پوند بریتانیا با ارزش حدود ۱.۲۷ دلار و یورو با حدود ۱.۰۸ دلار، هنوز در جمع ارزهای قدرتمند قرار دارند. پوند کهن‌ترین پول در حال گردش دنیاست و ریشه‌اش به قرن هشتم میلادی می‌رسد. یورو اما جوان‌تر است، اما با پشتوانه اقتصادی ۲۰ کشور اروپایی، توانسته جایگاه دوم جهانی را از نظر حجم مبادلات به خود اختصاص دهد.
با وجود بحران‌های سیاسی، جنگ اوکراین و افزایش هزینه انرژی، اتحادیه اروپا توانسته ارزش یورو را نسبتاً حفظ کند، هرچند برخی تحلیلگران معتقدند در سال‌های آینده ممکن است با رکود در آلمان، یورو فشار بیشتری را تحمل کند.
در آسیا، ژاپن و چین دو الگوی متضاد ارائه می‌دهند. ین ژاپن عمداً ضعیف نگه داشته می‌شود تا صادرات این کشور رقابتی‌تر باشد. در مقابل، چین همواره بین تقویت و تضعیف کنترل‌شده یوان در نوسان است.
در حال حاضر هر دلار حدود ۱۵۰ ین ژاپن و ۷.۲ یوان چین است. هر دو کشور با سیاست‌های هوشمندانه، نرخ ارز را ابزاری برای تنظیم تجارت خارجی کرده‌اند، نه فقط شاخصی از قدرت اقتصادی.
در سوی دیگر جدول، داستان متفاوتی جریان دارد. ارزهایی مانند لئونه سیرالئون، روپیه اندونزی و فرانک گینه در انتهای فهرست قرار گرفته‌اند. اما دلیل ضعف آنها فقط در تورم خلاصه نمی‌شود.
در سیرالئون، لئونه به‌قدری سقوط کرده که دولت در سال ۲۰۲۲ تصمیم گرفت ۳ صفر از واحد پول حذف کند، اما تورم چنان سریع بود که اسکناس‌های جدید هم در چند ماه بی‌ارزش شدند. در اندونزی، روپیه به‌صورت کنترل‌شده پایین نگه داشته شده تا صادرات کشور رقابتی باقی بماند. در گینه هم چاپ پول بدون پشتوانه و کمبود سرمایه‌گذاری خارجی، ارزش پول ملی را پایین نگه داشته است.
ارزش پول فقط یک عدد در صرافی نیست. روی زندگی روزمره مردم اثر مستقیم دارد: قیمت واردات و سفر خارجی، هزینه مواد اولیه کارخانه‌ها، میزان اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی و حتی نرخ بیکاری و فقر.
کشورهایی که توانسته‌اند تورم را کنترل کنند، معمولاً نرخ ارز باثبات‌تری دارند و سرمایه خارجی بیشتری جذب می‌کنند. در مقابل، هر جا دولت‌ها برای جبران کسری بودجه، به چاپ پول رو آورده‌اند، ارزش پول ملی فرو ریخته و مردم بهای آن را در گرانی و نابرابری پرداخته‌اند.
واقعیت این است که قوی‌ترین پول دنیا الزاماً نشانه بهترین اقتصاد نیست. همان‌طور که ضعیف‌ترین پول هم همیشه نشانه فقر مطلق نیست. آنچه اهمیت دارد، ثبات و اعتماد مردم به پول ملی است. اگر مردم بدانند اسکناسی که امروز در دست دارند، فردا هم ارزش خود را حفظ می‌کند، دیگر فرقی نمی‌کند اسمش دینار باشد یا لئونه. اما تا وقتی اعتماد عمومی فرسوده است، حتی هزار اسکناس تازه هم نمی‌تواند ضعف اقتصادی را پنهان کند.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا