یکشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۴
بازار لوازم جانبی موبایل در ایران، به‌ویژه شارژرهای ارزان‌قیمت، به بستری برای عرضه کالاهای بی‌کیفیت و تقلبی تبدیل شده است؛ محصولاتی که با برچسب‌های جعلی و ظاهر فریبنده، سلامت دستگاه‌ها و حتی جان مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کنند. در غیاب نظارت مؤثر و آگاهی عمومی، این تجارت زیرزمینی همچنان قربانی می‌گیرد.
به گزارش سرمایه فردا، در دل پاساژهای پرزرق‌وبرق تهران، پشت ویترین‌های رنگارنگ، شارژرهایی با برندهای آشنا چشم‌ها را می‌ربایند؛ اما آنچه در ظاهر «اصلی» به نظر می‌رسد، در واقع بخشی از یک چرخه تقلبی و بی‌ضابطه است. بازار لوازم جانبی موبایل، به‌ویژه شارژرهای ارزان‌قیمت، حالا به میدان رقابت سودجویان بدل شده؛ جایی که نبود نظارت کافی، خلأ قانونی و عادت مصرف‌کنندگان به «ارزان‌خری»، بستری برای عرضه کالاهایی فراهم کرده که نه‌تنها عمر کوتاهی دارند، بلکه می‌توانند خسارت‌های مالی و حتی جانی به همراه داشته باشند.
از سوختن گوشی‌های گران‌قیمت تا آتش‌سوزی‌های خانگی، رد پای شارژرهای فاقد استاندارد در بسیاری از حوادث دیده می‌شود. در این میان، فروشندگان با لبخند از «اصلیِ بازار» می‌گویند و مصرف‌کننده، در غیاب اطلاعات دقیق، قربانی انتخابی می‌شود که تصور می‌کرد صرفه‌جویانه است. این گزارش، نگاهی است به پشت‌پرده بازار شارژرهای تقلبی؛ بازاری که برق آن، گاه خاموش‌کننده اعتماد و امنیت است.
در گذر از طبقات پاساژ علاءالدین، ویترین‌ها مملو از کابل‌ها و شارژرهایی است که در رنگ‌ها و بسته‌بندی‌های متنوع، مثل مارهای خوش آب و رنگ، چشم هر رهگذری را جلب می‌کنند. برچسب برندهای شناخته‌شده‌ای مانند سامسونگ، شیائومی و اپل روی اغلب آنها دیده می‌شود، اما در پاسخ به پرسش درباره اصالت کالا، بسیاری از فروشندگان تنها لبخند می‌زنند و می‌گویند: «اصلیِ بازار.»
در این بازار، مفهوم «اصل» عملاً بی‌معنا شده است. شارژرهایی که قیمت واقعی آنها در بازار جهانی بین ۵ تا ۱۰ دلار است، با قیمتی حدود ۱۸۰ هزار تومان فروخته می‌شوند؛ قیمتی وسوسه‌انگیز اما در بسیاری موارد خطرناک.
وقتی تلفن همراه دود می‌کند
علی تعمیرکار تلفن همراه در خیابان جمهوری، پشت میز کار خود چند دستگاه سوخته را ردیف کرده است. یکی از آنها مدل نسبتاً گران‌قیمت گلکسی S21 است که ظاهر سالمی دارد، اما ظاهر سوختگی از درگاه شارژ آن به‌وضوح احساس می‌شود.
او می‌گوید: «بخش قابل‌توجهی از گوشی‌هایی که برای تعمیر مراجعه می‌کنند، بر اثر استفاده از شارژرهای تقلبی آسیب دیده‌اند. این شارژرها به‌دلیل نبود مدار محافظ، جریان بیش از حد ارسال می‌کنند و موجب سوختن آی‌سی شارژ یا بادکردن باتری می‌شوند. در برخی موارد حتی قاب پشتی گوشی از حرارت می‌ترکد.»
به گفته او، در اغلب شارژرهای تقلبی هیچ تراشه‌ای برای کنترل ولتاژ وجود ندارد و جریان برق به‌صورت مستقیم وارد دستگاه می‌شود.
قاچاق بی‌نام‌ونشان
یکی از واردکنندگان پیشین لوازم جانبی تلفن همراه می‌گوید بخش عمده این محصولات از طریق مسیرهای غیررسمی وارد کشور می‌شود. به گفته او، «در جنوب کشور کانتینرهایی وارد می‌شود که داخل آن ترکیبی از کالاهای الکترونیکی است. در کارگاه‌های کوچک اطراف تهران و کرج، برچسب برندهای معتبر بر آنها زده می‌شود و پس از بسته‌بندی، مستقیماً روانه بازار می‌گردند.»
او اضافه می‌کند: «هزینه تولید هر شارژر در این کارگاه‌ها حدود ۳۰ هزار تومان است، اما همان کالا در بازار بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود. این فاصله قیمتی، سود قابل‌توجهی برای شبکه توزیع ایجاد کرده است.»
اعتماد ازدست‌رفته
زهرا کارمند یکی از بانک‌های تهران، از تجربه خریدهای ناموفق خود می‌گوید: «در یک سال گذشته سه شارژر خریداری کردم که هیچ‌کدام بیش از چند هفته دوام نداشتند. یکی پس از مدت کوتاهی سوخت، دیگری باعث بادکردن باتری گوشی شد. اکنون ناچارم از فروشگاه رسمی برند مورد نظر خرید کنم، هرچند قیمت آن بسیار بالاتر است.»
اما بسیاری از مصرف‌کنندگان توان پرداخت چنین قیمتی را ندارند. در شرایط تورمی کنونی، تمایل به خرید کالاهای ارزان‌تر، حتی با آگاهی از ریسک، همچنان بالاست.
بیش از ۷۰ درصد لوازم جانبی موجود در بازار فاقد شناسه و گواهی استاندارد است.
از آن‌جا که این محصولات در گروه کالاهای مصرفی با خطر متوسط طبقه‌بندی می‌شوند، نظارت سخت‌گیرانه‌ای بر آنها اعمال نمی‌گردد. همین خلأ قانونی، راه را برای فعالیت تولیدکنندگان غیررسمی باز گذاشته است.
آتش زیر خاکستر
گزارش‌های پراکنده‌ای از آتش‌سوزی منازل و خودروها در اثر اتصال کوتاه شارژرهای تقلبی منتشر شده است. شارژرهای فاقد محافظ حرارتی، در زمان نوسان برق داغ می‌شوند و اگر در مجاورت مواد قابل اشتعال قرار گیرند، احتمال آتش‌سوزی وجود دارد. بسیاری از این محصولات حتی فیوز داخلی ندارند.
در برخی فروشگاه‌های بازار علاءالدین، کالاهایی با نام‌های ظاهراً آشنا اما غلط املایی عرضه می‌شود؛ مانند Samssong یا Ancor. فروشندگان با آگاهی از این تشابه عمدی، از اعتماد مشتریان به برندهای شناخته‌شده سوءاستفاده می‌کنند.
یکی از فروشندگان در پاسخ به پرسش درباره این برچسب‌ها می‌گوید: «مشتری تفاوت را متوجه نمی‌شود، فقط قیمت برایش اهمیت دارد.»
این عادت ذهنی خریداران به «ارزان‌خری»، زمینه‌ساز تداوم چرخه تولید و فروش کالاهای تقلبی است.
در این تجارت پنهان، تقریباً همه سود می‌برند جز مصرف‌کننده. فروشنده تخفیف می‌دهد، واردکننده سود کلان می‌برد و خریدار تصور می‌کند صرفه‌جویی کرده است. اما در نهایت، هزینه واقعی را تلفن همراه او می‌پردازد و گاه خطر، فراتر از یک دستگاه می‌رود.
برق خاموش آگاهی
بازار لوازم جانبی تلفن همراه با گردش مالی چندصد میلیارد تومانی خود، فرصتی برای اشتغال و نوآوری است، نه محلی برای عرضه محصولات بی‌کیفیت و خطرناک.
تا زمانی که نظارت مؤثر و آگاهی عمومی تقویت نشود، هر شارژر ارزان‌قیمت می‌تواند جرقه‌ای برای خسارت مالی یا حادثه‌ای ناگوار باشد. برق ارزان، گاه گران‌ترین خطر پنهان در زندگی دیجیتال امروز ماست.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا