۱. اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت
از آغاز اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در سال ۱۴۰۰، حدود ۹۰ درصد از متقاضیان موفق به دریافت تسهیلات ازدواج از شبکه بانکی شده‌اند. بررسی آمار ارائه‌شده حاکی از آن است که تا تاریخ ۱۷ خرداد ۱۴۰۴، بیش از ۹۱ هزار و ۱۹۱ فقره تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به ارزش بالغ بر ۳۰ هزار میلیارد تومان پرداخت شده است. این میزان نشان‌دهنده رشد ۳۲ درصدی در پرداخت تسهیلات ازدواج نسبت به مدت مشابه سال قبل است.
همچنین در این بازه زمانی، بیش از ۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری به ۸۱ هزار و ۵۲۳ نفر از متقاضیان اختصاص یافته که بیانگر تداوم حمایت مالی دولت از خانواده‌ها در راستای اجرای این قانون است.
۲. روند پرداخت تسهیلات ازدواج از سال ۱۴۰۰ تاکنون
براساس داده‌های منتشر‌شده، از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون، مجموعاً بیش از ۳.۳ میلیون فقره تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به مبلغی بالغ بر ۵.۹۹۷.۷۵۸ میلیارد ریال توسط شبکه بانکی به متقاضیان پرداخت شده است. تحلیل این آمار نشان می‌دهد که در حالی که ۹۰ درصد از متقاضیان موفق به دریافت وام شده‌اند، همچنان ۱۰ درصد در صف دریافت وام قرار دارند.
اما با توجه به سهمیه‌بندی اعتبارات قرض‌الحسنه در سال ۱۴۰۴، بانک مرکزی پیش‌بینی کرده است که حداقل ۵۲۶ هزار متقاضی دیگر نیز امکان دریافت این تسهیلات را طی سال جاری خواهند داشت.
۳. بررسی چالش‌های تأمین منابع مالی
با وجود روند صعودی پرداخت وام ازدواج، محدودیت منابع قرض‌الحسنه و افزایش تکالیف بانکی سبب شده است که تأمین مالی برای تمامی متقاضیان، تا پایان سال جاری امکان‌پذیر نباشد. در این راستا، بانک مرکزی تأکید کرده است که لازم است تدابیری برای تأمین منابع مالی جدید اتخاذ شود تا این چالش برطرف گردد.
در همین راستا، بانک مرکزی طرح پرداخت تسهیلات ازدواج به‌صورت غیرنقدی و اعتباری (از طریق کارت رفاهی متصل به اوراق گام) را در دست بررسی دارد. این طرح در صورت اجرایی شدن، می‌تواند به کاهش صف انتظار متقاضیان کمک کند و فرآیند دسترسی به منابع مالی را تسهیل نماید.
۴. اقدامات بانک مرکزی برای تسهیل دریافت وام ازدواج
در مهرماه ۱۴۰۳، بانک مرکزی در راستای بهینه‌سازی سامانه ثبت‌نام وام ازدواج و کاهش مشکلات ثبت‌نام، اقدام به ایجاد امکان ثبت‌نام اولیه متقاضیان در کلیه ساعات شبانه‌روز و انتخاب بانک عامل به‌صورت ذخیره کرده است.
این اقدام موجب شده که:
- خطاهای سامانه تا حد زیادی کاهش یابد.
- فرآیند ثبت‌نام سریع‌تر و منظم‌تر انجام شود.
- متقاضیان بتوانند گزینه‌های بیشتری برای انتخاب بانک داشته باشند.
با وجود این تسهیل‌گری، همچنان برخی متقاضیان تمایل دارند که وام خود را از بانک خاصی دریافت کنند، به دلیل وجود ضامن در آن بانک. اما بانک مرکزی تأکید دارد که سهمیه تخصیصی بانک‌ها براساس میزان منابع قرض‌الحسنه آنها تعیین می‌شود و امکان تغییر سیاست‌های تخصیص وام به‌صورت لحظه‌ای وجود ندارد.
۵. نقش بانک‌های عامل در تسریع پرداخت تسهیلات
در سال ۱۴۰۳، بانک مرکزی بانک‌های قرض‌الحسنه مهر ایران و رسالت را نیز به فهرست بانک‌های عامل پرداخت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری اضافه کرد.
علاوه بر این، ۵۰۰ هزار میلیارد ریال از محل آزادسازی سپرده‌های قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی، در اختیار بانک‌های عامل قرار گرفت. هدف از این اقدام، تسریع در پرداخت تسهیلات و کاهش تعداد متقاضیان در صف انتظار بود.
۶. جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده
در مجموع، بررسی عملکرد بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور نشان می‌دهد که پرداخت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری طی سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. با این حال، محدودیت منابع مالی همچنان یکی از چالش‌های اصلی در این حوزه است.
اجرایی شدن طرح پرداخت غیرنقدی و اعتباری وام ازدواج می‌تواند کمک شایانی به کاهش صف انتظار متقاضیان کند. همچنین تخصیص منابع جدید و بهینه‌سازی سهمیه‌های اعتباری، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند روند پرداخت تسهیلات را در سال‌های آینده پایدارتر و کارآمدتر نماید.