تئوری توطئه در ایران

سه تن از صاحب‌نظران مطرح جهان در زمینه‌ی موضوعات اجتماعی معاصر محسوب می‌شوند. این کتاب معنا و مفهوم تئوری توطئه در بستر تاریخ سیاسی معاصر ایران را بررسی می‌کند و به پدیده‌های متفاوت اجتماعی و سیاسی می‌پردازد.

جستارهایی درباره‌ تئوری توطئه در ایران، تاریخ سیاسی ایران را از دید و زوایای گوناگون سه جامعه‌شناس و محقق برجسته‌ی ایرانی بررسی می‌کند. این اثر به دلیل اینکه نویسندگان گوناگونی آن را به نگارش درآورده‌اند کتابی جامع و کامل است. این کتاب دید مخاطبان خود را نسبت به موضوعات سیاسی و اجتماعی تاریخ ایران تغییر دهد.
این کتاب دربردارنده یک سه بخش اصلی است؛ هرکدام را یکی از نویسندگان به نگارش درآورده است.

عناوین جستارهایی درباره‌ تئوری توطئه در ایران

در‌بخش پارانوید در سیاست ایران نوشته‌ی یرواند آبراهامیان، به بررسی و تحلیل ریشه‌های پارانوید در کشور ایران می‌پردازد و تلاش می‌کند آن را با رویدادهای سیاسی تاریخ معاصر ایران مطابقت دهد.

همچنین در‌بخش توهم توطئه نوشته‌ی احمد اشرف، معنا و مفهوم تاریخ توطئه در ایران مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. نویسنده عقیده دارد که ترکیبی از باورهای ریشه‌دار قبل از اسلام در ایران درمورد وجود نیروهای اهریمنی، نحوه‌ی حکومت استبدادی در ایران و دخالت‌های بدون دلیل دولت‌های خارجی موجب شده که تئوری توطئه به ساختار دفاعی کشور ایران مبدل شود.

بخش سوم با عنوان خلیل ملکی نوشته‌ی محمدعلی کاتوزیان، تئوری توطئه و پیشبرد جامعه مدنی رد می‌شود. این بخش به بررسی نظرات و دیدگاه‌های خلیل ملکی در دهه‌ی ۲۰ و ۳۰ می‌پردازد. د‌ر‌مورد جامعه مدنی و تئوری توطئه است و پیامدهای این موضوع را نیز بررسی می‌کند.

همچنین در بخش ضمیمه، گزارشی از دستگیری خلیل ملکی آورده شد. متن کیفرخواستی که علیه او و چند تن دیگر به عنوان رهبران جامعه سوسیالیستی در ایران صادر شده نیز وجود دارد. این‌گزارش مملو از جزئیات شنیدنی و جذاب برای مخاطبان کنجکاو و ریزبین است.

توهم توطئه نوعی بیماری روانی است که بین یک فرد یا یک جامعه رواج دارد. شاید بتوان گفت نوعی فرافکنی است که از ضعف ناشی می شود. ضعف در پذریش مسئولیت فردی و جمعی، یعنی شخص یا جامعه عامل بدبختی‌ها و شکست‌های خود را به دیگری که می‌تواند یک کشور باشد، نسبت می‌دهد.

جریانات سیاسی معاصر ایران

کتاب جستارهایی درباره تئوری توطئه در ایران در سه بخش اصلی و هر بخش به قلم یکی از محققان بزرگ و شناخته شده‌ی حوزه‌ی تاریخ و جامعه شناسی به نگارش درآمده است. مقاله اول یرواند آبراهامیان ریشه های پارانوید در ایران را در انطباق با جریانات سیاسی معاصر ایران مورد بررسی قرار داده است.

در‌‌بخش دوم احمد اشرف به شرح و توضیح مفهوم تاریخ توطئه در ایران پرداخته است. در مقاله ی سوم همایون کاتوزیان بدیدگاه های خلیل ملکی درباره تئوری توطئه را مورد بررسی قرار می دهد.

کتاب مشتمل بر دو بخشی فرعی دیگر نیز هست که یکی به متن کیفرخواستی که علیه خلیل ملکی و چند نفر دیگر به عنوان رهبران جامعه سوسیالیستی در ایران صادرشده، اختصاص دارد. بخش پایانی نیز مفهوم تئوری توطئه را در مقالات و نوشته های فارسی و انگلیسی پی می گیرد.

خواندن این کتاب برای همه ی ما که چه در گذشته و چه در حال عمیقا با این مسئله درگیریم می تواند بینش ما و شناخت ما از این مسئله را عمق ببخشد به این امید که این بیماری از میان ما رخت بربندد.

توطئه در رویدادهای گوناگون اجتماعی و سیاسی

تئوری‌های توطئه یک تبیین عمومی و مشترک برای بیان دلیل رویدادهای گوناگون اجتماعی و سیاسی است. نظریه‌ی توطئه یا توهم توطئه حاوی تعاریف متفاوتی است. می‌توان گفت که جایگاه و مصادیق ویژه‌ی توطئه‌باوری و تئوری توطئه در ایران به علت‌های مختلفی هم‌چون عدم تلاش تاریخ نگاران و اندیشمندان و به طبع آن کمبود منابع فارسی برای ترسیم تصویری روشن بستگی دارد. با‌‌وجود کاربرد بسیار آن در ایران، هنوز به طور حقیقی تبیین نشده است. توهم توطئه در حقیقت نوعی بیماری روانی شخصی و جمعی است.

از منظر تاریخی نمی‌توان گفت که قدرت‌های برجسته در دوره‌های مختلف به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، در موضوعات داخلی کشورها مداخله کرده‌اند. این موضوعی است که خود آن‌ها بارها به این مسئله اشاره و در بیشتر موارد به طور صریح آن را ذکر کرده‌اند.

در سیاست جهانی امروزه پایه و اساس رفتار کشورها و حکومت‌ها به دست آوردن منافع بیشتر است. نمی‌توان کشور یا حکومتی را با تاکید بر اصول اخلاقی فردی محکوم کرد. نظریه‌ی توطئه با پیش‌فرض قراردادن بعضی اصول منحصر به فرد مخصوص خود، تمام حکومت‌ها، گروه‌های مخالف داخلی و جوامع غیرخودی را دشمن به حساب می‌آورد. حکم محکومیت و شیطان‌صفتی به آنها می‌دهد.