به گزارش سرمایه فردا، در روزهای اخیر، حادثه آتش‌سوزی گسترده در بندر شهید رجایی توجه بسیاری را به دلایل افزایش خسارت‌های جانی و مالی این اتفاق جلب کرده است. کارشناسان مسئولان دلایل مختلفی برای شدت خسارت مطرح کرده‌اند، اما یکی از عوامل پررنگ در این میان، انباشت بیش از حد کانتینرها در بندر بوده که موجب افزایش دامنه آتش‌سوزی و دشواری عملیات اطفای حریق شده است.
فعالان اقتصادی معتقدند که متوسط زمان ترخیص کالا از گمرکات ایران حدود ۹۰ روز است، در حالی که در بسیاری از کشورهای جهان و حتی منطقه، مسیرهای سبز، زرد، قرمز و آبی تعریف شده‌اند تا فرآیند ترخیص کالاها سریع‌تر انجام شود. در این کشورها، ترخیص کالا بین یک روز تا نهایتاً یک هفته زمان می‌برد، اما در ایران این فرآیند حداقل سه ماه طول می‌کشد.
یکی از مهم‌ترین دلایل تأخیر در ترخیص کالا، کنترل‌های شدید بر واردات است. سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت اظهار داشته که بیش از نیمی از واردات کالاها تحت نظارت‌های گسترده و زمان‌بر قرار دارند. همچنین، مشکلات اسنادی، تأمین ارز و فرآیندهای مربوط به واردکنندگان تأثیر مستقیمی بر افزایش زمان رسوب کالا دارد.
عوامل دیگری نیز در این تأخیر نقش دارند، از جمله دستورالعمل‌هایی مانند عدم ترخیص کالاهای فاقد ثبت سفارش و تأخیر در تخصیص ارز. این مسائل موجب شده که حجم بالایی از کالاها در بنادر ایران ماه‌ها در انتظار ترخیص باقی بمانند.
یکی دیگر از مشکلات اصلی تجارت در ایران، دخیل بودن تعداد زیادی از نهادها و سازمان‌ها در فرآیند صادرات و واردات کالا است. در حال حاضر، هر کالایی که قرار باشد وارد یا از کشور خارج شود، باید مجوزهای متعددی از نهادهای مختلف دریافت کند.
این نهادها شامل وزارت بهداشت، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی، ارتباطات و حتی وزارت امور خارجه هستند. علاوه بر این، سازمان‌هایی مانند استاندارد، دامپزشکی، حفظ نباتات، سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان انرژی اتمی نیز در تأیید واردات و صادرات کالا نقش دارند.
فرآیند صدور مجوز به همین‌جا ختم نمی‌شود، زیرا وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز دارای چندین زیرمجموعه مرتبط با تجارت است، از جمله ایدرو، ایمیدرو، سازمان‌های صنعت و معدن تجارت استان‌ها، دفتر مقررات صادرات و واردات و سازمان توسعه تجارت.
برخی کالاها به مجوزهای ویژه‌ای نیاز دارند. به‌عنوان مثال، کالاهای دو منظوره که کاربرد صنعتی و نظامی دارند باید تأییدیه وزارت دفاع و نیروهای مسلح را دریافت کنند. همچنین، ترخیص موادی مانند کلریت، فسفر و دیگر ترکیبات شیمیایی مستلزم اخذ تأییدیه از نهادهای امنیتی است.
برخی کالاهای دیگر که حاوی رادیواکتیو، فلزات خاص، مواد غذایی آلوده یا عناصر پرتوزا هستند، تنها با مجوز سازمان انرژی اتمی امکان واردات و صادرات دارند. برای صادرات خودرو، صنایع‌دستی خاص، فرش و آثار هنری نیز نیاز به مجوزهای جداگانه از سازمان‌های مرتبط وجود دارد.
با توجه به انباشت کالاها در بنادر، زمان‌بر بودن ترخیص و تعدد سازمان‌های دخیل، ضروری است که اصلاحات جدی در فرآیند تجارت ایران صورت گیرد. ایجاد سیستم‌های کارآمدتر برای ترخیص سریع‌تر کالاها، کاهش موانع بروکراتیک و هماهنگی بیشتر میان سازمان‌های مرتبط می‌تواند به کاهش مشکلات موجود کمک کند.
اصلاح این فرآیندها نه‌تنها از خسارات ناشی از انباشت کالا در بنادر جلوگیری می‌کند، بلکه باعث افزایش شفافیت، سرعت و کارایی تجارت خارجی ایران خواهد شد. در صورتی که دولت بتواند روندهای تجاری را بهینه‌سازی کند و از تأخیرهای غیرضروری جلوگیری کند، تجارت ایران می‌تواند با سرعت و کیفیت بیشتری در عرصه بین‌المللی رقابت کند.
محدودیت‌های وارداتی باعث شده که خواسته خودروسازان داخلی بدون فشار رقابتی به‌جای تمرکز بر بهبود…
قاچاقچیان سوخت با استفاده از خلأهای قانونی، سهمیه‌های تخصیص‌یافته را از مسیرهای رسمی خارج کرده…
بانکداری در ایران،با وجود چالش ساختاری مسیر تحول را طی کرده و وارد عرصه رقابت…
بانکداری خصوصی در ایران، با وجود چالش‌های ساختاری و فشارهای اقتصادی، مسیر خود را به…
با توجه به شرایط تورمی و رکود اقتصادی، ایران با چالش‌های بزرگی در حوزه‌ی توسعه‌ی…
بازار بورس با روندی نزولی همراه بود، به جز گروه برق که همچنان عملکرد مثبتی…