در حالی که بسیاری از فعالان بازار انتظار بازدهی بازار سهام متناسب با تورم دارند اما این اتفاق نیفتاده و حالا بازارهای پرریسک مانند مشتقه یا بدون ریسک مانند اوراق را جایگزین می کنند.

بازار؛ گروه بورس: بازار سهام همچنان در حال اصلاح زمانی است و سرمایه گذاران به دنبال معاملاتی هستند که بتوانند به اندازه تورم بازدهی کسب کنند به همین دلیل برخی وارد بازار مشتقه، برخی به دنبال خرید اوراق و عده ای هم منتظر اوراق با بازدهی بالا هستند اما هر کدام از این معاملات شرایط خاص خود را دارد.
دولتی به واسطه افت درآمدهای نفتی به زودی با کسری بودجه مواجه خواهد شد هرچند این مسأله تورم فزاینده دارد و می تواند روی بورس هم به دلیل افزایش قیمت کالاها تاثیر بگذارد اما به سرعت این اتفاق نمی افتد. از طرفی دولت باید از سازوکار دیگری برای تامین بودجه خود استفاده کند که یکی از آنها انتشار اوراق است که روی حجم‌ و ارزش بازار سهام اثر می گذارد، زیرا بانک و بیمه ها مکلف هستند در خرید اوراق دولتی مشارکت کنند و این موضوع منجر به رکود بازار می شود.

اوراق چه زمانی معاملات را تحت تاثیر قرار می دهد؟
در واقع وقتی دولت رشد درآمدهای بودجه‌ای را محدود می‌بیند سراغ انتشار اوراق می‌رود و این اتفاق خوبی برای شرایط نزولی بازار نیست، زیرا می تواند منجر به انحراف جریان نقدینگی شود و قیمت سهم ها همچنان کاهشی بماند.

کامران ندری معتقد است که با توجه به اینکه در معاملات سهام پول از یک خریدار به فروشنده منتقل می شود و این گردش مالی ادامه دارد، بنابراین پول جدیدی وارد بورس نمی شود اما در شرایط پرریسک وارد صندوق های درآمد ثابت می شود 

کامران ندری اقتصاددان در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه جریان پول در بازار سرمایه همواره در گردش است، گفت: با توجه به اینکه در معاملات سهام پول از یک خریدار به فروشنده منتقل می شود و این گردش مالی ادامه دارد، بنابراین پول جدیدی وارد بورس نمی شود، اما در شرایط پرریسک وارد صندوق های درآمد ثابت می شود 
او با تاکید بر اینکه دولت برای ایجاد تعادل در بازار سرمایه، باید بازار بدهی را در کنار بازار سهام توسعه دهد، افزود: وقتی سرمایه گذاری در بازار بدهی افزایش یابد انتشار اوراق روی جریان نقدینگی بازار سهام تاثیر چندانی نخواهد داشت و این موضوع به ثبات بیشتر بازار کمک می کند اما وقتی این دو بازار به صورت متعادل رسد نکرده باشند جریان آنها نوسانی می شود.

چرا بازار مشتقه جای حرفه ای هاست؟
در سال های اخیر بسیاری از سرمایه گذاران در بازار سهام زیان دیده اند به همین دلیل برای جبران زیان خود سعی کرده اند که سرمایه خود را وارد بازار کالایی کرده یا وارد بازار مشتقه شوند این در حالی است که نوسانات برخی بازارها همچون مشتقه بسیار بالاست.

به گفته رحمان آراسته در قراردادهای آتی به دلیل تعیین قیمت قطعی و سررسید معامله برای دارایی پایه، ریسک کاهش قیمت آن دارایی برای فروشنده و ریسک افزایش قیمت دارایی برای خریدار از بین رفته و طرفین نسبت به قیمت معامله خود در تاریخ مورد نظر، اطمینان حاصل می‌کنند

رحمان آراسته کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه ابزارهای مشتقه از جمله ابزارهای نوین مالی هستند که امروز در بورس‌های سراسر دنیا رواج زیادی پیدا کرده و شامل بخش غالب معاملات بورس‌ها می‌شود، گفت: از جمله کاربردهای متعدد این ابزارها؛ قابلیت پوشش ریسک نوسانات آینده و نیز امکان کسب سود از آن است، به همین دلیل معامله‌گران، سرمایه‌گذاران و فعالان بازارهای مالی از آن استقبال کنند.
او افزود: در ایران از سال ۱۳۸۷ با راه‌اندازی قراردادهای آتی در بورس کالا، بازار مشتقه رسما فعالیت خود را آغاز کرد و در همان سال‌های آغازین با استقبال گسترده سرمایه‌گذاران مواجه شد.
وی در با تاکید بر اینکه دارایی پایه یک ابزار مشتقه در رونق معاملات آن تأثیر قابل توجهی دارد اظهار کرد: هرچه دارایی پایه‌ای که برای قراردادهای مشتقه در نظر گرفته می‌شود، از کاربرد و مقبولیت عمومی بیشتری برخوردار باشد، ابزار مشتقه مبتنی بر آن نیز با استقبال بیشتری مواجه خواهد شد.
به گفته آراسته؛ به طور کلی، هدف از راه‌اندازی قراردادها و ابزارهای مشتقه، امکان پوشش ریسک نوسانات قیمتی و نیز ایجاد فرصتی برای سرمایه‌گذاری و کسب سود است. همچنین در قراردادهای آتی به دلیل تعیین قیمت قطعی و سررسید معامله برای دارایی پایه، ریسک کاهش قیمت آن دارایی برای فروشنده و ریسک افزایش قیمت دارایی برای خریدار از بین رفته و طرفین نسبت به قیمت معامله خود در تاریخ مورد نظر، اطمینان حاصل می‌کنند.
او با تاکید بر اینکه در قراردادهای اختیار معامله، خریدار اختیار به واسطه مبلغی که به عنوان قیمت اختیار به فروشنده می‌پردازد، این حق را برای خود ایجاد می‌کند که در سررسید معین بتواند دارایی پایه مورد نظر خود را با قیمتی تعیین‌شده بخرد و یا بفروشد، گفت: ایجاد این حق برای خریدار اختیار معامله، طبیعتا ریسک تغییرات قیمت دارایی پایه در آینده را برای وی از بین می‌برد و هزینه این پوشش ریسک، همان مبلغی است که به عنوان قیمت اختیار معامله به فروشنده اختیار معامله می‌پردازد. در مقابل، فروشنده نیز در ازای دریافت مبلغی، این ریسک را می‌پذیرد که با وجود نوسانات احتمالی قیمت دارایی پایه، متعهد به انجام تعهد خود در مقابل خریدار اختیار معامله باشد.
آراسته تصریح کرد: با وجود مزایا و کاربردهای متعددی که ابزارهای مشتقه شامل قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله دارند، این قراردادها با استقبال خوبی از سوی سرمایه‌گذاران و فعالان بازار مواجه نشده هر چند که بازارهای قراردادهای آتی و اختیار کالا و سهام در حال حاضر به بلوغ خوبی رسیده ولی ظرفیت بالایی برای توسعه این بازارها وجود دارد.
او درباره دلایل استقبال نشدن این قراردادها، اظهار کرد:  برای عدم استقبال کافی از قراردادهای مشتقه می‌توان دلایلی را ذکر کرد که از آن جمله، پیچیدگی معاملات قراردادهای مشتقه و ریسک بالای آن است. معاملات ابزارهای مشتقه که از جمله ابزارهای نوین مالی محسوب می‌شوند، نیاز به سطحی از دانش مالی دارد که تمام سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از آن برخوردار نیستند.
وی ادامه داد: علاوه بر این، ریسک بالای معاملات ابزارهای مشتقه و خاصیت اهرمی آن‌ها ایجاب می‌کند که حتی معامله‌گران حرفه‌ای که از دانش کافی برای معاملات قراردادهای مشتقه برخوردار هستند، با احتیاط بیشتری وارد این بازار شده و جوانب گوناگون را هنگام اخذ موقعیت‌های تعهدی خرید و فروش در نظر بگیرند. عدم رعایت این مسائل و بی‌توجهی به ریسک بالای بازار مشتقه، می‌تواند ضرر و زیان قابل توجهی را به سرمایه‌گذار تحمیل کند؛ از این رو، ابزارهای مشتقه با وجود مزایا و جذابیت‌های خود، خالی از محدودیت نیستند و همین امر سبب می‌شود تنها طیف خاصی از فعالان بازار و سرمایه‌گذاران به این بازار روی آورند؛ البته که نهادینه کردن آموزش حرفه‌ای و بالا بردن سطح دانش فعالان بالقوه بازارهای مشتقه بسیار راهگشا خواهد بود.
وی ادامه داد: موضوع دیگری که مانع رونق ابزارهای مشتقه شده نقدشوندگی پایین قراردادهای مشتقه است که ریسک مضاعفی را به فعالان بازار مشتقه وارد می‌کند. همچنین حضور فعالان بزرگ بازار مانند نهادهای مالی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بازارگردان‌ها و معامله‌گران حرفه‌ای در بازار مشتقه موجب افزایش نقدشوندگی و رونق این بازار خواهد شد؛ از این رو ترغیب کردن فعالان بزرگ و حرفه‌ای و تسهیل ورود آنان به بازار مشتقه بسیار ضروری به نظر می‌رسد. از طرف دیگر به ویژه در حوزه مشتقات کالایی، نگاه حمایتی از سوی دولت و مجلس و اطمینان به فعالان بازارهای مشتقه نسبت به این موضوع و جلوگیری از مداخله‌های ویران گر نیز موجب افزایش مشارکت و اقبال عمومی نسبت به این بازارها می‌شود.