یارانه‌ بنزین در ایران

به گزارش سرمایه فردا، عده‌ای شایعه کرده‌اند که حذف یارانه‌ بنزین و افزایش قیمت آن حرکتی است در جهت بازار آزاد و از آن جهت که آزادی متضمن بهبود کیفیت و شرایط زندگی شهروندان است. پس لابد این حذف یارانه‌ بنزین ضرری ندارد که هیچ، خود خوشبختی است. حتی یک قدم به‌سمت همان رستگاری موهوم که اتفاقاً همین افراد در روزهای قبل از انتخابات برای ما ترسیم می‌کردند. چنین حرفی یا از روی ندانستن می‌آید یا از روی شرارت است.
اتفاقاً دقیقاً می‌دانند چه می‌کنند از صحبت‌های حکیم‌مآبانه و دانشگاهی پنهان می‌کنند توضیح داده شود. اول از همه برای خودمان که واقعاً دوستدار بازار آزاد هستیم و در برابر این شرّ عظیم جز بهت و حیرت کاری از دست‌مان برنمی‌آید. دوم برای آن‌هایی که واقعاً دارند خودشان را گول می‌زنند. چون برخی افراد چه چنین دفاعی بکنند چه نکنند، در جریان واقعی امور این مملکت بی‌اهمیت‌تر هست و تنها کارکردشان فقط همین است که مفاهیمی چون بازار آزاد و اندیشه‌ی آزادی‌خواهانه را به‌گند بکشند.
توضیح این که چرا سیاست یارانه‌ بنزین هیچ دخلی به آزادی اقتصادی ندارد باید این حقیقت را پذیرفت که دولت نیز برای خود یک استواری منطقی غیرقابل‌نفوذ دارد. البته این استواری تا آن‌جا پیش نمی‌رود که بین اصول و ابزارها از یک طرف، و اهدافش از طرف دیگر یک همبستگی ایجاد کند. یعنی آن‌طور که مثلاً خودشان ادعا می‌کنند، اصول‌شان به قدرت و رفاه و زندگی برازنده نمی‌انجامد. اما در هر صورت، این استواری را در سطح اصول خود حفظ کرده است.

یارانه بنزین حذف می‌شود؟

دقیقاً چیزی که خوشبختانه به هیچ عنوان با این اصول سازگاری ندارد، اندیشه‌ی لیبرالیسم مبتنی بر اقتصاد بازار آزاد است. این‌ها با همتی مثال‌زدنی در هر مرحله‌ای کوشیده‌اند تا کوچک‌ترین نفوذ اندیشه‌ی لیبرالیستی در بنیان‌های دستگاه خود را مانع شوند کاملاً نیز در این کار موفق بوده‌اند. حالا در این دستگاه، وقتی می‌پذیرند، یا حتی تبلیغ می‌کنند و فضا را آماده می‌سازند، که یارانه‌ بنزین را حذف کنند. این نه یک خبر خوب و یک قدم در راستای آزادی اقتصادی است، بلکه باید یک هشدار باشد برای هرکسی که به کنه این دستگاه پی برده و به هرکدام از مبلغان و نظریه‌پردازان آن که برای رونقش می‌کوشد مشکوک است.
خاصه در مورد همین مسئله‌ی یارانه‌های بنزین، حذف یارانه‌ها دیگر ماهیتی مشابه با حذف یارانه‌ بنزین در کشوری مانند آمریکا ندارد. بلکه تماماً حرکتی خواهد بود سازگار با همان اصول استوار دستگاهی که خود را در ضدیت با اصول آمریکایی، که همان لیبرالیسم بازار باشد، تعریف کرده است.هر روز گوشه‌ای از این ضدیت سازش‌ناپذیر را با قلدری به شهروندان خود نشان می‌دهد.
در یک اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد، اصلاً این پرسش مطرح نمی‌شود که دولت بنزین را با چه قیمتی، یا با چه میزان یارانه‌ بنزین بفروشد چون اصلاً دولت بنزینی نمی‌فروشد. اما در این دستگاهِ از ریشه مخالف با اقتصاد بازار، اساتیدی می‌توانند با کمک همان بحث‌های یارانه‌ بنزین در متون لیبرالیستی به توجیه فایده‌ی افزایش قیمت بنزین بپردازند. اما، به‌قول چپگرایان، فایده برای چه کسی؟ برای همان دستگاه و حفظ همان اصول و تعویق آن سرنوشت محتوم، حمایت می‌کنند و قطعاً خودشان را گول نمی‌زنند. حال آن که این دستگاه هم اگر به این نتیجه رسیده که افزایش قیمت بنزین به‌نفعش است، نیازی به علم بی‌مایه‌ی این‌ها ندارد.
بهتر است از یک سوءتفاهم دیگر نیز جلوگیری شود. آن‌جا که گفتیم در بازار آزاد دولت بنزین نمی‌فروشد. ممکن است روزی این دستگاه نیز برای رفع چالشها خود به این نتیجه برسد که دیگر بنزین نفروشد. در آن صورت نیز همین مبلغان، یا اخلاف‌شان، دوباره در تمام رسانه‌ها عَلَمدار اقتصاد آزاد خواهند شد—اما این نیز اقتصاد آزاد نیست. درواقع، باید دانست که این‌ها برای حفظ اصول خود حاضر خواهند شد به‌ترتیب در هر سطحی که بالاتر از اصول بنیادی باشد، سیاست‌های بازار آزاد را موبه‌مو اجرا کنند.